۲-۹٫ وضعیت صادرات گل و گیاهان زینتی در ایران

در حالی که ارزش صادرات جهانی گل و گیاهان زینتی در سال ۲۰۰۷ بیش از ۱۷ میلیارد دلار برآورد شده است، ایران تنها۶/۰ درصد از این رقم یعنی ۱۱/۲ میلیون دلار در صادرات این محصول نقش داشته است. اما صادرات این محصول طی سال‌های گذشته روند رو به رشدی داشته صادرات سال ۸۷ حدود ۸۷۷۱۰ تن گل و گیاه به ارزش ۲۰ میلیون دلار صادر شد که نسبت به سال قبل از آن دو برابر شده است .۲ درصد از تولید ایران صادر می شود این مهم اکنون با تولید سالانه ۲ میلیارد شاخه گل در کشور صورت می‌گیرد .ایران از نظر تولید رتبه ۱۷ جهان و از نظر صادرات سالانه در بین ۱۱۷ کشور رتبه ۱۰۷ قرار دارد بازارهای گل صادراتی ایران در کشورهای امارات متحده عربی، عربستان ،کویت ، بحرین ،ترکمنستان و آذربایجان، عراق ،چین ،ژاپن ،ویتنام، تایوان و میزان بسیار کمی به کشورهای آلمان و فرانسه صادر می‌گردد . همسایه های شمالی و جنوبی ایران از خریداران بسیار خوب گیاهان زینتی هستند . آذربایجان و عراق بیشترین خریداران گل و گیاه از ایران هستند و از نظر اقتصادی حائز اهمیت می‌باشند( بلند همت، امین، ۱۳۸۷). .

در حال حاضر انواع نرگس ،رز ،مریم ،گلایل ،آنتوریوم و برگ زینتی ها از ایران صادر می شود .از اول آذر تا اواخر اسفند صادرات گل از ایران رونق می‌گیرد و از اسفند ماه به بعد به دلیل اینکه کشورهای دیگر ‌گل‌هایی با کیفیت برتری تولید می‌کنند و امکانات بالاتری برای تولید دارند در نتیجه صادرات ایران کمتر و ضعیفتر می شود .در حال حاضر قیمت گل در داخل کشور گرانتر از قیمت گل جهت صادرات به خارج از کشور است ،به همین دلیل اکثر تولید کنندگان در کشور ترجیح می‌دهند تا تولیداتشان را در داخل کشور عرضه کنند اما از طرفی با توجه به اینکه بازار داخلی کشش عرضه را ندارد اهمیت صادرات دو چندان می شود .

۲-۱۰٫ بررسی بازارهای هدف صادراتی گیاهان زینتی ایران

ایران با برخورداری از تنوع مناسب آب و هوایی، داشتن نیروی کار ارزان و مناسب، میزان نور کافی، فراوانی ضایعات سلولزی و نزدیکی به بازارهای مصرف، برای تولید و عرضه انواع گل و گیاه زینتی مستعد است. با وجود چنین استعدادهای طبیعی، سهم ایران در تولید و تجارت جهانی انواع گل و گیاه زینتی بسیار اندک است.
نتایج بسیاری از تحقیقات نشان می‌دهد که کشورهای اردن و امارات متحده عربی در درخت و درختچه های میوه های خوراکی؛ کشورهای آذربایجان و امارات متحده عربی در بوته گل رز؛ کشور قطر در درختچه های چند ساله، جنگلی و سبزی های زینتی؛ کشور روسیه درگل های شاخه بریده تازه؛ کشورهای عربستان، پاکستان و کویت در گل های شاخه ای خشک و رنگ شده و سرانجام کشور کویت دردرخت نوئل و نراد در اولویت واردات از ایران قرار دارند. با توجه به پتانسیل و حجم بالای واردات انواع گل و گیاه زینتی توسط کشورهای حوزه خلیج فارس و آسیای میانه، به منظور افزایش سهم ایران در بازارهای جهانی لازم است سیاست هایی در جهت رفع مشکلات تولید و صادرات گیاهان زینتی اتخاذ شود(چیذری و همکاران،۱۳۹۳).

۲-۱۱٫ راهبردها و رهنمودهای کلی رفع مشکلات و موانع صادراتی گل و گیاه

۱- اعمال مدیریت بر تدارکات تولید، تحقیقات، اصلاح نژاد، آموزش و ترویج، فیزیولوژی پس از برداشت گل‌ها، بسته بندی و صادرات

۲- افزایش عملکرد تا سطوح قابل رقابت در عرصه ­های جهانی تولید از طریق تحقیقات کاربردی و پایه ای

۳- اقتصادی کردن تولید و کاهش هزینه ها تا سطوح قابل رقابت جهانی

۴- بهبود کیفیت محصولات متناسب با استانداردها و سلیقه مصرف کنندگان داخلی و خارجی

۵- افزایش علمی سطح زیرکشت گل و گیاه با بهره گیری از فارغ التحصیلان رشته کشاورزی با توجه به توسعه پایدار دانا محور.

۶- بهره­ گیری از دانش گسترده جهانی با شرکت در همایش­ها و نمایشگاه های گل و گیاه داخل و خارج

۷- تبدیل شیوه های سنتی تولید به شیوه های مدرن جهت رقابت در بازارهای جهانی

۸- لزوم بهره گیری از تکنیک های نوین در توسعه گل و گیاه در سطح گسترده (از جمله ضدعفونی بستر هیدروکالچر، ایروکالچر، کشت بافت و مبارزه تلفیقی با آفات (Ipm)

۹- ایجاد بازارهای جدید، توسعه بازاریابی نوین با تشخیص مناطق مستعد تولید محصولات مناسب هر منطقه

۱۰- گسترش و ادامه روند ساخت دهکده گل و برگزاری جشنواره و نمایشگاه های علمی تر و قوی تر (فلاحی و خوشبخت،۱۳۸۴).

۲-۱۲٫ اهمیت گیاهان زینتى در ایجاد اشتغال

ایران را از دیر باز به کشور گل و بلبل می‌شناخته‌اند و ایرانیان جزء نخستین ملتی بودند که گل به یکدیگر هدیه می‌دادند و شاید کمتر کشوری را در دنیا بتوان یافت که دارای چنین تنوع آب و هوایی در طول سال باشد و بتواند انواع گل‌ها و گیاهان را در فصول مختلف پرورش دهد. اما واقعیت آن است که ایران به لطف این موهبت الهی براى پرورش گل و گلکارى سهم بسیار ناچیزى از درآمد کلان جهانى این داد وستد را دارد.

این در شرایطی است که امروز ما شاهدیم بسیاری از کشورهای دنیا بدون در اختیار داشتن چنین شرایط آب و هوایی، موفق شده اند با بهره گیری از علم و فناوری نوین به پرورش انواع گیاهان در شرایط مصنوعی بپردازند و سهم بالقوه ای از این تجارت سودمند را در عرصه های بین‌المللی از آن خود کنند.

موقعیت ایران به دلیل قرارداشتن در کنار کشورهاى پرمصرف گل و گیاه از نظر اقتصادى حائز اهمیت است. همسایه هاى شمالى و جنوبى ایران از خریداران بسیار خوب گیاهان زینتى هستند. ایران با داشتن یک بازار متعادل و نسبتاً ثابت و دائمى قادر است جایگاه واقعى خود را در این عرصه پیدا کند. ایران با توجه به شرایط مساعد و بهره‌مندی از یک اکولوژی منحصر به فرد، می‌تواند به یکی از قطب‌های تولید و صادرات گیاهان دارویی و زینتى تبدیل شود.

در حال حاضر سطح زیرکشت گلخانه اى گل و گیاهان زینتى در سراسر جهان بالغ بر ۱۸۰ هزار هکتار است که شامل تولید گلخانه اى انواع محصولات کشاورزى است. ژاپن، آمریکا و هلند تولیدکنندگان عمده گل و گیاه جهان هستند. بخش تولید گل و گیاهان زینتى از استعداد بالقوه بسیارى در ایجاد اشتغال برخوردار است، به طورى که در هر هکتار کشت گل و گیاهان زینتى در شرایط گلخانه اى، به طور مستقیم ۶ تا۱۲ نفروبه طورغیرمستقیم ۳ تا۶ نفرمشغول بکارمى شوند(بلند همت،۱۳۸۷).

۲-۱۳٫ پرورش گل و گیاه زینتی، زمینه‌ای برای اشتغال زایی و رشد درآمد ارزی

چنانچه توانمندی‌ها و استعدادهای بالقوه و بالفعل در زمینه تولید و صادرات انواع گل و گیاهان زینتی به درستی شناسایی شود می‌توان با اتخاذ راهکارهای مناسب و برطرف کردن موانع به سهولت سالانه میلیون‌ها دلار از صادرات این محصولات کسب درآمد و اشتغال مناسبی را برای نیروی کار استان فراهم ساخت .