روند تحولات برنامهدرسی آموزش عالی :
بررسی اجمالی برنحوه شکلگیری برنامهدرسی، سیرتکامل و تحولات به وجود آمده در این زمینه، برای درک بهتر برنامهدرسی لازم است. علاوه براین با مشخص شدن سیر تحولات در زمان های مختلف میتوان سمت و سوی تغییرات آتی را تاحدودی پیشبینی کرد. مک نیل^[۴](۱۹۹۶) بررسی تاریخچه برنامهدرسی را حداقل از دو جهت حائز اهمیت میداند: اولاً بررسی گذشته به ما کمک میکندکه مشکلات پیشینیان را در این زمینه بهتر بشناسیم و ثانیاً با مطالعه تاریخچه برنامهدرسی و از طریق بررسی نظرات صاحبنظران در این زمینه درک بهتری نسبت به فرآیندهای برنامهدرسی بدست میآوریم(عبدی، ۱۳۸۴).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

آموزش عالی در فرهنگ وتمدن پویای ایرانی واسلامی از قدمت وغنای شایسته ای برخوردار است.با شروع عصر رنسانس وپیشرفت های علمی وصنعتی در کشور های غربی،در کشور ما نیزعناصری از آموزش عالی مبتنی بر الگوی اروپای غربی ایجاد شد.اولین بار امیر کبیرعلاوه بر اعزام دانشجو به خارج،با تاسیس

۲۵ فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

دارالفنوندر سال۱۲۲۸هجری شمسی،از استادان خارجی برای تدریس دردانشکده های تخصصی فنی دارالفنون دعوت کرد.دانشگاه تهران وتعدادی ازدانشگاه هاوموسسات آموزش عالی بعد از تاسیس دارالفنون شکل گرفتند.با تصویب قانون اجازه تاسیس دانشگاه در تهران در سال۱۳۱۳هجری شمسی،دانشگاه تهران به عنوان مرکز ثقل آموزش عالی ایران شناخته شد.با تاسیس وزارت علوم وآموزش عالی در بهمن ماه۱۳۴۶ومتعاقب آن تشکیل”شورای مرکزی آموزش”درسال ۱۳۴۸،نخستین گام در جهت تمرکز،تجدید سازمان واعمال یک نظارت مرکزی بر دانشگاه ها وموسسات آموزش عالی برداشته شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در اردیبهشت ماه۱۳۵۹لایحه قانونی تشکیل شورای عالی فرهنگ واموزش عالی به تصویب شورای انقلاب رسید وبه دنبال آن به منظور ایجاد تحولی اساسی در دانشگاه ها وبه درخواست دانشجویان مسلمان وانقلابی ستادی با عنوان”ستاد انقلاب فرهنگی”با فرمان رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره)تشکیل شد که این ستاد بزرگترین نقش را در سیاستگذاری فرهنگی وآموزشی کشوربه عهده گرفت.در مرداد ماه۱۳۶۴با تصویب قانون”تشکیل وزارت بهداشت،درمان وآموزش پزشکی”،کلیه اختیارات،وظایف ومسئولیت های وزارت فرهنگ وآموزش عالی در آموزش پزشکی به وزارتخانه جدید انتقال یافت(نوروززاده،۱۳۸۷: .(۳۳-۳۲
از ابتدای برنامه سوم توسعه کشور طبق ماده۹۹قانون برنامه توسعه،وزارت فرهنگ وآموزش عالی ایران در تاریخ۳/۲/۱۳۷۹به وزارت علوم،تحقیقات وفناوری تغییر نام یافته ودر واقع این تغییر نام جلوه ای از تاکید بر پژوهش وفناوری با توجه به نیازهای جامعه کنونی ایران به عنوان یکی از وظایف مهم آموزش عالی ایران است ودر همین راستا دبیر خانه شورای تغییر ساختار نیز به ارائه پیش نویس لایحه اصلاح اهداف،شرح وظایف وتشکیلات وزارت مزبور پرداخته ودر نهایت این لایحه در دوازدهم آبان ماه۱۳۸۱به تصویب اولیه مجلس ودر زمان حاضر با طی نمودن مراحل وفرایندقانونی به تصویب نهایی رسیده است(عارفی،۱۳۸۴: ۱۹).نظام آموزشی در دانشگاه ها وموسسات آموزش عالی بر اساس نظام واحدی است که حجم هر درس با تعداد واحدهای آن درس سنجیده می شود وقبولی یا ردی در یک درس به همان درس محدود می شود.دارندگان مدرک دیپلم متوسطه پس از گذراندن دوره پیش دانشگاهی وتوفیق در آن قادر به ورود به دانشگاه ها وموسسات آموزش عالی هستند.

۲۶ فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

دروس هر رشته در دوره کارشناسی از لحاظ محتوا شامل چهار دسته دروس عمومی،پایه،اصلی وتخصصی است.دروس عمومی به منظور توسعه اطلاعات ومعلومات عمومی،دروس پایه به منظور تقویت بنیه علمی وایجاد زمینه برای دروس اصلی وتخصصی ارائه می گردد.دروس اصلی اساس ومبنای دروس تخصصی رشته است ودروس تخصصی کارایی علمی وعملی دانشجورا در یک رشته معین با لا می برد.دروس دانشگاهی عمدتا به صورت الزامی وتعدادی به صورت اختیاری ارائه می شود که شامل دروس مستقل وپیوسته است.دروس مستقل،دروسی هستند که انتخاب آنها منوط به گذراندن درس یا دروس قبلی یا پیش نیاز آن ها است.از لحاظ نحوه آموزش،دروس دانشگاهی به دروس نظری وعملی تقسیم می شود،دروس نظری حاوی مجموعه های از دانش هاست که به صورت خطابه،کنفرانس،سمینار وبحث وگفتگو به دانشجو تعلیم داده می شود ودروس عملی مجموعه مهارت هایی است که انتقال آن به دانشجویان در طی عملیات کار گاهی،بیمارستانی،آزمایشگاهی وصحرایی صورت می گیرد.
در سال۱۳۷۹ به منظور توسعه مشارکت دانشگاه ها در مدیریت آموزش عالی،تمرکز زدایی وارتقای کیفیت آموزش عالی،اختیارات مربوط به برنامه ریزی به دانشگاه ها واگذارشده است تااز این طریق بتوان به انطباق هر چه بیشتربرنامه ریزی درسی با نیاز های جامعه وروز آمد شدن برنامه ها با توجه به تحولات دانش بشری وبرنامه ریزی درسی در دانشگاه ها دست یافت(وزارت علوم تحقیقات وفناوری).با تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی،بخش برنامه ریزی درسی دانشگاهی در ستاد انقلاب فرهنگی آغاز به کار کرد.بنابر مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی اعم وظایف شورای عالی برنامه ریزی به شرح زیر تعیین گردید:

• • برنامه ریزی آموزشی وپژوهشی در تمام سطوح آموزش عالی

• • پیشنهاد خط مشی کلی وسیاست های آموزشی وپژوهشی

• • برنامه ریزی درسی

• • اصلاح،تغییر وبازنگری برنامه های مصوب

• • تهیه وتصویب آیین نامه های آموزشی وپژوهشی

• • تدوین ضوابط برای صلاحیت علمی داوطلبان عضویت در هیات علمی

۲۷ فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

• • تعیین ضوابط گزینش علمی وشرایط اختصاصی در آزمون های ورودی دانشگاه ها

• • تعیین عناوین رشته ها ومقاطع تحصیلی

• • بررسی وتصویب برنامه های آموزشی پیشنهادی دانشگاه ها

• • تدوین وتصویب ضوابط نظارت بر حسن اجرای مصوبات(خالقی،۱۳۸۷: ۲۲).

برنامه های درسی آموزش عالی که در زمان حاضر در دانشگاه های ایران وجود دارد واجرا می شود،محصول فعالیت عمده نهاد شورای عالی برنامه ریزی است.
مفهوم برنامه درسی:
مفهوم برنامه درسی ابتدا در کشورهای انگلیسی زبان که برابر با واژه program d” etudes (برنامه آموزشی)فرانسوی است بررسی و استفاده شد و با وجود این در دهه های اخیر مفهوم برنامه درسی جایگاه ویژه ای یافت.واژه برنامه درسی به طور جامع اشاره به قرار داد موجود بین جامعه و متخصصین آموزشی با توجه به تجربیات آموزشی دارد که نوآموزان بایستی طی مراحل خاصی آنرا بکار گیرند.برای اکثر مقامات
برنامه درسی توصیف کننده:۱-چرا؟ ۲-چه؟ ۳-چه موقع؟ ۴-کجا؟ ۵-چطور؟ ۶-با چه کسی باید یاد بگیریم؟ است(سی سیلیا^[۵]،۲۰۰۲).
واژه برنامه درسی^[۶] از ریشه لاتین به معنای میدان مسابقه یا فاصله و مقدار راهی است که افراد باید طی کنند تا به هدف مورد نظر برسند(فتحی واجارگاه،۱۳۸۴).
شریعتمداری برنامه درسی را به عنوان کلیه ی تجارب، مطالعات، بحث ها، فعالیت گروهی و فردی و سایر اعمالی می داند که شاگرد تحت سرپرستی و راهنمایی مدرسه انجام می دهد، تعریف می کند. (شریعتمداری، ۱۳۶۵،‌ “مراجعه به” عابدی، تاجی ، ۱۳۸۰: ۱۰).