نور الحق و همکاران در سال ۲۰۰۶ معتقدند که زنجیره تامین به صورت زنجیره که هر نهاده ای از فرایندی از تولید و عرضه را بهم وصل میکند،از مواد خام تا مصرف کننده نهایی .یک زنجیره تامین شامل سیستم های مختلفی چون تامین کنندگان متفاوت،تولید،ذخیره سازی،حمل ونقل وسیستم خرده فروشی است، و اظهار میدارند که اصطلاح طراحی شبکه زنجیره تامین گاهی اوقات به عنوان مترادف برای برنامه ریزی استراتژیک زنجیره تامین بکار گرفته میشود.آنها ضروری میدانند که در دنیای رقابتی فعلی ، یک شبکه زنجیره تامین توانایی بقا را برای زمان قابل توجهی داشته باشد ،در طی این مدت تعدادی از پارامتر ها میتوانند تغییر کنند.بررسی ایجاد اصلاحات آتی در پیکربندی شبکه برای پذیرفتن تغییرات تدریجی در ساختار زنجیره تامین و یا در ظرفیت تسهیلات ،ممکن است مهم باشد.[۹۵]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در مدیریت زنجیره تامین معمولا سه سطح برنامه ریزی با توجه به افق زمانی مورد توجه است. سطح استراتژیک ، سطح تاکتیکی و سطح عملیاتی.[۱۱,۹۵] درسطح استراتژیک تصمیماتی که تاثیرات بلند مدت روی سازمان دارند ،بررسی میشوند،مثل تعداد،مکان و ظرفیت انبار ها وکارخانه های تولیدی یا جریان مواد در بین شبکه لجیستیک. تصمیمات استراتژیک که شامل سرمایه گزاری عظیمی هستند،تسهیلاتی که فعلا فعالیت میکنند،انتظار میرود برای یک افق زمانی بلند مدت فعالیت کنند.اگر چه انواع تغییرات گوناگون در طول زمان عمر تسهیل ممکن است یک مکان را که امروز خوب است ،تبدیل به مکان بدی در آینده شود. از انجایی که فعالیت های تاکتیکی و عملیاتی بعد از بر پا ساختن تصمیمات استراتژیک اجرا میشوند،آرایش شبکه لجیستیک برای سطح تصمیمات تاکتیکی و استراتژیک یک محدودیت خواهد شد. از آنجایی که تاسیس یا عدم تاسیس تسهیلات اقدام زمانبر و پر هزینه ایست،تغییر آرایش شبکه به آسانی ممکن نیست.از اینرو آرایش زنجیره تامین یک موضوع استراتژیک کلیدی است که روی فعالیت های تکتیکی و عملیاتی تاثیرگذار بوده و نیازمند این است که برای زمان طولانی و اقدام موثر در کل زنجیره تامین، بهینه شود.[۹۰]
یکی از ویژگی هایی که به سختی در مسایل طراحی شبکه زنجیره تامین قابل اجتناب است ، عدم قطعیت عجین شده با شرایط آینده است که ممکن است روی ورودی مساله تاثیر گزار باشد و نیازمند این است که این عدم قطعیت در مدل در فرایند تصمیم گیری در نظر گرفته شود. دلایل و منابع مختلفی برای این عدم قطعیت ها وجود دارد که میتواند درون مدل ها در نظر گرفته شود ،نظیر تقاضا،هزینه تولید و توزیع،تامین مواد خام و غیره.این عدم قطعیت های موجود نیازمند یافتن تصمیمات طراحی زنجیره تامین پایدار و بررسی راههایی جهت سنجش و بهینه سازی ریسک مرتبط با این تصمیمات است. [۱۲۵]
۱-۴٫ریسک و عدم قطعیت در زنجیره تامین :
امروزه زنجیره های تامین در حال تغییرات زیادی هستند که منجر به پیچیدگی بیشتر آنها گردیده است که میتوان به عواملی چون جهانی سازی تجارت^[۲۰] ،پذیرش برخی از فلسفه های تجارت مثل ناب^[۲۱]، پاسخ موثر به مشتری و برنامه های پاسخ گویی سریع اشاره کرد.اجرای این فلسفه ها و شیوه ها ممکن است مشکلات و مسایل جدیدی را بوجود بیاورد و ممکن است زنجیره تامین را در برابر اختلالات آسیب پذیر تر کند. [۲۲,۹۶,۱۲۹]
همچنین در یک محیط تجاری با ویژگی های پیچیده و عدم قطعیت ها ،موسسات تولیدی مجبورند زنجیره های تامین خود را به صورت کارا جهت افزایش کارایی و انعطاف پذیری ،مدیریت کنند.یکی از اهداف مدیریت زنجیره کاهش تاثیرات منفی اختلالات خارجی و سعی در مدیریت ریسک های قطعی درون زنجیره است.[۵۵] بر اساس گفته هیشامودین و همکاران در سال ۲۰۱۳ ماهیت و پیچیدگی های امروزه در زنجیره تامین آنها را آسیب پذیرتر^[۲۲] در برابر ریسک های گوناگون کرده است.این ریسک‌ها ممکن است درون اصطلاحات مختلف قرار گیرند که شامل اختلال،عدم قطعیت و آشوب^[۲۳] است.[۴۸]
در اغلب موارد ریسک و عدم قطعیت یکسان فرض میشوند اما در واقع ریسک نتیجه ای از وجود عدم قطعیت است ریسک در یک زنجیره تامین،امکان تغییرات بالقوه در تعاملاتی است که بر کاهش ارزش افزوده هر عضو یک زنجیره اثر میگذارد.ارزیابی ریسک شامل فعالیت هایی است که مدیران زنجیره تامین را برای شناسایی ،برآورد و اندازه گیری ریسک کلی زنجیره تامین توانا میسازد.مدیریت ریسک^[۲۴] میبایست ریسک موجود در ارتباطات سازمانی و درون زنجیره تامین را ارزیابی کند، تا بدین ترتیب با مدیریت اثر بخش آن، آسیب پذیری^[۲۵] زنجیره تامین را کاهش دهد.[۱۳۰]
۱-۵٫انواع ریسک در زنجیره تامین :
برای کنترل و مدیریت ریسک باید معنای ریسک، انواع ریسک و منابعی که ریسک از آنها ناشی میشود را را بشناسیم.
ریسک در زنجیره تامین در ادبیات در اشکال مختلفی مطرح شده است. در زیر اشاره جامعی به دسته بندی های صورت گرفته در زمینه رسیک زنجیره تامین شده است .
پالسون ریسک های درون زنجیره تامین را به سه دسته کلی اختلال عملیاتی،اختلال تاکتیکی و عدم قطعیت استراتژیک طبقه بندی نموده است.[۱۵] در حالیکه کلین دورفر و وو انواع ریسک را به دو دسته ریسک هماهنگی بین تقاضا و تامین و ریسک اختلال طبقه بندی کردند.[۶۸]
چوپرا و سودهی در سال ۲۰۰۴ ریسک در زنجیره تامین را به ۹ دسته طبقه بندی میکند.
اختلالات (مثل بلایای طبیعی-تروریسم -جنگ)
تاخیرات(مثل منعطف نبودن منابع عرضه)
سیستم ها(مشکلات زیر ساختی)
پیش بینی(پیش بینی های اشتباه)
مشخصه فکری (ادغام عمودی)
تهیه و تامین (تبادل نرخ رسیک)
اکتسابی و دریافت کردنی(تعداد مشتریان)
موجودی(هزینه نگهداری موجودی،عدم قطعیت در عرضه و تقاضا)
ظرفیتی(هزینه ظرفیت)
تانگ در سال ۲۰۰۶ بطور کلی ریسک ها را در دو دسته مورد بررسی قرار داده است .[۱۳۰]
ریسک های عملیاتی :
این ریسک ها شامل مواردی است که دارای عدم قطعیت ذاتی هستد مثل تقاضای مشتریان ،عرضه وقیمت ها
ریسک های اختلال^[۲۶]:
شامل حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله و عواملی چون جنگ ،تروریسم،بحران های اقتصادی،نوسانات پول ملی و…
بارنز مجموعه ریسک های سازمان را در پنچ گروه اصلی طبقه بندی کرده است.[۱۳۰]
ریسک استراتژیک : ریسک ناشی از شکست یا موفقیت برنامه ای کلی ( مثل استراتژی بازاریابی،تغییر در رفتار مشتریان و یا تغییرات سیاسی)
ریسک مالی : ریسک ناشی از شکست یا موفقیت در کنترل مالی
ریسک عملیاتی : ریسک ناشی از خطای انسانی(مثل اشتباهات طراحی ،ریسک رفتار کارکنان)
ریسک تجاری : ریسک ناشی از شکست یا موفقیت روابط تجاری(مثل ورشکستگی تامین کنندگان)
ریسک تکنیکی : ریسک ناشی از آسیب دیدگی دارایی های فیزیکی (مثل از کار افتادگی تجهیزات،آتش سوزی و آلودگی )
واترز منابع ریسک در زنجیره تامین را به دو دسته کلی تقسیم کرد[۱۴۱]
ریسک های ناشی از درون زنجیره هستند (که قابل کنترلند) مثل تاخیر در تحویل سفارشات مشتری، موجودی مازاد^[۲۷] ، پیش بینی های ضعیف ، خطاهای انسانی، نقص در سیستم های فناوری اطلاعات.
ریسک هایی که ناشی از عوامل بیرونی زنجیره هستند(که قابل کنترل نیستند) مثل زلزله، جنگ، طوفان، افزایش قیمت ها، و…
واترز در دسته بندی دیگر در سال ۲۰۰۷ریسک ها را در سه دسته کلی معرفی کرد.[۱۴۱]
ریسک محیطی :
که در برگیرنده عدم قطعیت هاییست که ناشی از فعل و انفعالات زنجیره تامین با محیط است .مثل حملات تروریستی، جنگ و زلزله و…
ریسک سازمانی:
ناشی از عواملی است که درون بخش هایی از زنجیره تامین قرار دارند.مثل اعتصابات کارگران، عدم قطعیت های تولیدی مثل خرابی ماشین الات، عدم قطعیت در سیستم های فناوری اطلاعات.
ریسک مرتبط با شبکه زنجیره تامین:
این ریسکها ناشی از تعامل سازمان ها در یک زنجیره تامین است.
کار معتقد است که ریسک در زنجیره تامین را میتوان به دو گروه طبقه بندی کرد[۶۶]
ریسک های سیستماتیک:
این ریسک ها مرتبط با عوامل محیطی است که اجتناب ناپذیر است. مثل اختلال در عرضه و تقاضا، انظباطی، قانونی، تغییرات بروکراسی، وقوع حوادث مصیبت بار و اختلالات زیرساختی.
ریسک های غیر سیستماتیک:
این ریسک ها مرتبط با عواملی است که میتوان به طور وسیعی توسط کمپانی کنترل شود.مثل اختلال در تسهیلات سیستم های تولیدی
بر اساس گفته برخی محققین ریسک ها را میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد .[۱۹,۹۷,۷۰]
ریسک های با احتمال بالا و تاثیر کم(ریسک های ذاتی و مکرر)
ریسک های با احتمال پایین و تاثیر زیاد (ریسک های مخرب و کمیاب)