البته رسانه های جمعی با بهره گرفتن از روش ها و فنون مختلف می توانند به دستکاری رفتار عمومی بپردازند و در نتیجه، مردم به شیوه واحدی بیاندیشند و رفتار کنند. به بیان دیگر سیلاب اطلاعات که بوسیله رسانه های همگانی جاری می شود، بتدریج تمامی جامعه را در خود غرق می کند و افراد نیز که در این جو اطلاعاتی تنفس می کنند از این اطلاعات تغذیه می شوند و بتدریج در جریان امور قرار می گیرند و این اطلاعات را برای سایرین بازگو می کنند و حتی اگر فقط بعضی از آن اطلاعات و اخبار را هم باور کنند باز مجبور می شوند با مسائل سیاسی روز درگیر شوند. تمام این عوامل هرچند نامحسوس و مبهم بر رفتار ما اثر می گذارند ، ولی اثر آنها آنقدر آرام و سطحی است که نمی توان القای فکر بصورت خشن تلقی کرد (کازنو،۱۳۶۴ : ۱۱۵).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در این بین تنوع و سرعت و جهانی شدن شبکه های اطلاعاتی، موجب می شود که هیچ دولت یا گروهی نتواند بر آنها تسلط پیدا کند. انقلاب اطلاعات موجب می شود که دگرگونی عظیمی در ساختار توزیع قدرت صورت گیرد. دسترسی شهروندان به اطلاعات گسترده و تشکیل کانونهای جدید قدرت و نفوذ ، میتواند مراکز قبلی را تحت تاثیر قرار دهد.دقیقا بهمان سان که دانش اولیه پزشکی ، قدرت را از دست جادوگر قبیله خارج کرد، گسترش اطلاعات در مورد شیوه های گوناگون زندگی در سایر کشورها نیز اعتبار برخی آیین های رسمی و در نتیجه اعتبار برخی از مبانی قدرت دولتها را مورد تهدید قرار داده است (بوریستون، ۱۳۶۸: ۲۱).
این جابجایی در قدرت موجب می شود که دولت های اقتدارگرا که به تمرکز قدرت دست می زنند روزبه روز در محدودیت بیشتری قرار گیرند. دانایی به عنوان سرچشمه اصلی توانایی، و دسترسی شهروندان به داده ها و اطلاعات بیشمار، به آنان فرصت می دهد تا بر اعمال و تصمیمات رهبران تاثیر بگذارند، چرا که دستیابی به اطلاعات بیشتر به معنی توانایی کنترل افزونتر است ( برزگر، ۱۳۸۲ :۱۵۲). به این ترتیب قدرت از شکل مکانیکی مبتنی بر چیرگی یکی بر دیگری و از حالت یک کنش ارتباطی یک طرفه ، خارج می شود و بصورت کنش ارتباطی دوسویه و تاثیرگذاری متقابل در می آید . بنابراین اطلاعات سیلی از تقاضا ها را متوجه سیستم سیاسی می سازد و در واقع موجب شکل گیری انقلاب انتظارات از سیستم سیاسی می شود. ناکامی دولت ها در فراهم آوردن امکانات و محدودسازی خواسته ها(همچون قبل) موجب بازخورد در ورودی سیستم می شود و در نهایت با دامن زدن به بحران پاسخگویی و مشروعیت موجبات فروپاشی نظام رافراهم می کند.
همانگونه که شاهدیم امروزه افراد، بیشتر اطلاعات و مطالب سیاسی خود را از وسایل ارتباطی به دست می آورند. این در حالیست که قبل از پیدایش این وسایل، تنها تجربه شخصی، معاشرت با افراد آگاه و مطالعه کتب، تنها راه های کسب اطلاعات سیاسی بوده است. کاربردهای نوینی که رسانه های جدید ارتباطی در زمینه آگاهی بخشی سیاسی و شکل دهی به افکار عمومی دارند، جایگاه مهمتری در ارائه اطلاعات سیاسی به افراد به خود اختصاص داده اند که در مجموع در عصر حاضر همراه با گسترش وسایل ارتباط جمعی و با سواد شدن عامه مردم، افکار عمومی و مسائل پیرامون آن به یکی از مباحث اصلی رسانه ها انجامیده است و امروزه کمتر دولتی است که بتواند از آن سرپیچی کند و یا آنرا به حساب نیاورد. در واقع از هنگام ظهور حکومت های مردمی، افکار عمومی عمدتاً بصورت مرجعی نقاد پا به صحنه گذاشته است. از این رو دولت ها تا آنجا که خود را متکی بر حاکمیت ملی می بینند، موظف به رعایت افکار عمومی هستند. قطعا در میان کانالهای مهم، ابزار و طرح افکار عمومی رسانه ها کم هزینه ترین وسیله برای سلامت نگهداشتن سیستم سیاسی است (پور حسن، ۱۳۷۷: ۵۱) .
افزایش قدرت فرد و کاهش کنترل اقتدار حکومتی در اثر گسترش وسایل نوین ارتباطی در چهارزمینه: تمرکز زدایی، شفاف سازی عرصه حکومت، اجبار سیستم سیاسی به پاسخگویی و گسترش توانایی های نامزدهای انتخاباتی را می توان بررسی کرد .
ملموس ترین و عینی ترین ابعاد تمرکز زدایی را می توان در تعدد و کثرت ابداعات و نواوریهای تکنولوژیکی مرتبط با دریافت، تولید و پردازش و مصرف اطلاعات دید. در صورتی که تمرکز حکومتی زمانی میسر است که تعداد دروازه هایی که از طریق آنها اطلاعات وارد سیستم سیاسی می شود، محدود باشد. گسترش حیرت آور تجهیزات الکترونیکی نظیر تلویزیون کابلی، ویدئوکاست ها، ضبط صوت ، دستگاه های فتوکپی، فاکس میل، انواع دوربین های فیلمبرداری، کامپیوترهای شخصی و شبکه جهانی ارتباطات ماهواره ای و صدها اختراع دیگر جملگی گویای ان است که اولا با افزایش تنوع ابزارهای ارتباطی – اطلاعاتی، قدرت شبکه مرکزی کم شده و ارتباطات به سوی عدم تمرکز گام بر میدارد و ثانیا مجموعه های تصمیم گیری که قبلا با تعداد بسیار محدودی از منابع و گونه های اطلاعاتی روبرو بودند، ناگزیرند برای تطبیق با شرایط جدید و مقابله با گستره بسیار عظیم اطلاعات، خود را نامتمرکز کنند. در غیر اینصورت ظرفیت اندک نظام های تصمیمگیری هرگز نخواهد توانست وسعت پردامنه دگرگونی های دنیای بیرون را تحت پوشش قرار دهد.
ویژگی اصلی دولت هایی که حاکمیت را به شیوه متمرکز اعمال می کنند، مخفی سازی و پنهان نگهداشتن اخبار و اطلاعات مربوط به جامعه و عملکرد حکومت است و این عمل رابطه ای خاص با مشروعیت آنان دارد. گسترش ارتباطات ماهواره ای و تاسیس بزرگراه های اطلاعاتی و شبکه های جهانی خبری، موجب ایجاد رخنه در درون ساختار حکومت ها شده و هرگونه اعمال سیاست پنهان کاری و مخفی سازی را بسیار مشکل می سازد.این وسایل جدید ارتباطی شهروندان داخلی و البته سایر اتباع دولت ها را قادر می کند با توسل به این ابزارها به حریم ممنوعه حکومت رخنه کرده و نسبت به تحولات و رخدادهای سیاسی- اجتماعی جاری مطلع شوند.
دسترسی افراد به اطلاعات و شفاف بودن عرصه سیاست منتهی به پاسخگویی نظام سیاسی می شود . پاسخگویی نظام سیاسی در عمل تاریخچه کوتاهی دارد. در بخش اعظمی از تاریخ بشر اغلب حاکمان دارای «حق» و حکومت شوندگان از «حقوق» چندانی برخوردار نبودند. مساله حقوق حکومت شوندگان و پاسخگویی دولت پس از تحولات زیادی که طی قرون گذشته صورت گرفته، کم کم مطرح شد، که با پیدایش رسانه های نوین ارتباطی و دست یافتن افراد به درون کاخ سیاست و شفاف شدن آن عرصه، تشدید شده است.
اختراع وسایل نوین ارتباطی قدرت دروازه بانی را از سیستم گرفته و بصورت های مختلف کانال های متفاوتی را برای بیان تقاضا ایجاد کرده که از کنترل دولت خارج هستند. وجود تعداد زیاد کانال ها، خود به خود حجم زیاد اطلاعات ردوبدل شده را فراهم می آورد. حجم زیاد اطلاعات یک نوع افزایش انتظار و یا به اصطلاح انقلاب انتظارات را فراهم می آورد (پور حسن،۱۳۷۷: ۶-۵۳) .
با این مقدمه باید گفت کارکرد سیاسی را شاید بتوان یکی از بزرگترین کارکردهای پیامک عنوان کرد. حجم بسیار گسترده ای از پیام های کوتاه، دارای مضمون سیاسی است. گویی فناوری تازه، ابزاری را در خدمت مردمانی قرار داده است که نظر خود را با طنز بیان کنند (کیا، ۱۳۸۹: ۱۲).
کارکرد سیاسی پیامک را می توان با شبنامه ها مقایسه کرد. شبنامه ها همزمان با ورود دستگاه های چاپ و تکثیر در دوران قاجاریه و متناسب با فضای جامعه سیاسی- مطبوعاتی کشور در تاریخ وسایل ارتباط جمعی ایران ظهور پیدا کردند. شبنامه نشریه ای بود که در برابر روزنامه- که با هویت مشخص گردانندگان و نویسندگان بصورت آشکار منتشر می شد، بصورت پنهانی ، تهیه و تکثیر و توزیع می گردید. این نوشته ها با هدف های سیاسی و اجتماعی و برای برانگیختن مردم بود و از اواخر پادشاهی ناصرالدین شاه باب شد. شبنامه ها در واقع داستانها، گزارشها و اتهام نامه هایی علیه شاه و صاحب منصبان سیاسی-اجتماعی بود که بیشتر با قلمی نیشدار یا طنزآلود ، بدون امضا و نشانی، بر روی یک صفحه تکثیر میشد (مقصودی و عرب، ۱۳۸۶: ۲۱۳) .
روشنک درباره طنز سیاسی طی مصاحبه می گوید: « طنز سیاسی همه جای دنیا رایجه منتها در ایران چون خیلی سطح تحمل آدمها (چه سیاسی چه عادی) در برابر طنز و نقد خیلی پایینه برای همین احساس بدی ایجاد می کنه. تو دوره های قبلی داشت یک راه هایی باز می شد داشت بهتر می شد مثلا کاریکاتورها یا صحبتهایی که توی مجلات طنز می شد یه ذره داشت قدرت تحمل را بالا می برد اما الان این پیامکهای سیاسی و طنز بنظرم یک کم سخیفه اون باری که یک طنز باید داشته باشد را ندارد سطحیه خیلی جالب نیست».
حسنا: « این پیامکها چه جدی چه طنز در واقع همان جهت دادن به ذهنیت افراده. با توجه به تاثیری که پیامک دارد چه سهولتش و چه قدرت انتقالش که من می توانم آن را خیلی راحت تر از تماس تلفنی به خیلی ها انتقال بدم و نسبت به اینترنت راحت تر میشود آنرا پخش کرد بنابراین با توجه به گستره مخاطبانش خیلی در شکل دادن به ذهنیت می تواند تاثیرگذار باشد . چه طنز چه شایعه پراکنی هایش چه خبرها و اطلاع رسانی هایش.من بارها در دانشگاه دیده ام در فعالیت های سیاسی خیلی موثر تر از اینکه شما آگهی سیاسی بزنی فلان مناظره دارد برگزار میشود یا فلان جا تجمع است، بچه ها شروع می کنند بهم پیامک دادن یا مثلا نهادی که مال دانشگاه است شروع می کنه به پیامک دادن که خب موثره».
نرگس۲۴ ساله که دانشجوی کارشناسی است بر این نظر است که: «از نظر سیاسی پیامک خیلی نقش موثری می تواند داشته باشد. انتقال سریع اطلاعات. چیزی که تو جامعه ما ظرفیت بیشتری داره و می تواند جا باز کند تو ذهن افراد پیامکهای سیاسی است چون جک و طنز های قومی و مذهبی و … یک چیز روتین و عادی شده اما بحث سیاسی فرق می کند». اما محمدجواد ۲۰ ساله دانشجوی مدیریت دولتی : «جامعه داره خراب میشه. همه میگن اینکار درست نیست ولی باز خودشون می فرستند. جلوی پیامکها را هم باز می ذارن . اگر میشد خود مخابرات جلوشو می بست خوب بود». سمیرا ولی بر این نظر است که:« البته این طنزها هم تا حدی مهمه آدمها رو بیدار می کنه شاید تو به چیزی فکر نکردی اما دیگری بهش فکر کرده و در اختیارت قرار میدهد این چیزها در بیداری خیلی تاثیر دارد بشرطی که خراب نکند اون طرز فکر و اعتقادات رو». علی می گوید: «این پیامکها قدرت نفوذشون بالاست. الان دیگر یک رکن از زندگی ارتباطی ما شده اند برای همین کاملا می توانند موثر باشند. شاید در کشورهای دیگر اینترنت این نقش را داشته باشد ولی بنظر من الان اولین وسیله ارتباطی ما موبایل هست و توی اون بیشتر از تماس ، پیامک داره نقش بازی می کنه برای همین بنظر من کاملا موثره».
آنگونه که از داده ها بر می آید بیش از ۴۴ % با این امر موافقند که پیامکهای طنز سیاسی برآمده از واقعیات جامعه است و تنها ۲۶٫۲ % از افراد مخالف این امر بوده اند. با این توصیف باید در تائید این مطلب گفت که طبق داده ها بیش از نیمی از پاسخگویان نیز بطور زیاد و بسیار زیادی با خواندن چنین پیامک هایی اعتماد شان به مسئولان کشور کاهش یافته است و تنها ۱۹ نفر (۶٫۹ %) این امر به گفته خود اصلا بر میزان اعتمادشان تاثیری نداشته است. در این میان ۶۶ نفر(۲۳٫۵ %) اظهار نموده اند بمیزان زیادی با گویه «پیامکهای سیاسی، متنی خنثی بوده و هیچ تاثیری بر ذهن من ندارد» موافقند و ۴۷ نفر (۱۶٫۷ %) نیز در آنسوی طیف قرار داشته و بمقدار کمی این گویه را در مورد خود قبول داشته اند. این موضوعات در گویه پایانی بصراحت آشکار می شود. از میان پاسخگویان تنها ۷ نفر با خواندن پیامک های سیاسی، اراده شان برای پشتیبانی از سیاستهای کشور بطور بسیار زیادی قوی تر شده و ۸۹ نفر نیز با خواندن این پیامک ها، اصلا چنین اراده ای در وجودشان تحریک نمیشود.
جدول ۳۱ : توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی آنها از کارکرد سیاسی پیامک

گویه ها
اصلا
کم
متوسط
زیاد
بسیار زیاد
جمع

معمولا پیامکهای طنز سیاسی برآمده از واقعیات جامعه است.

۳۳ ۱۱٫۷%

۴۱ ۱۴٫۵%

۸۰ ۲۸٫۴%

۷۴ ۲۶٫۲%

۵۴ ۱۸٫۲%

۲۸۲

برخی پیامکهای سیاسی اعتمادم را به مسئولان و عملکرد ایشان کمتر می کند.

۱۹ ۶٫۹%

۲۸ ۱۰٫۱%

۸۶ ۳۱%

۷۴ ۲۶٫۷%

۷۰ ۲۳٫۶%

۲۷۷

پیامکهای سیاسی متنی خنثی هستند و هیچ تاثیری بر ذهن من ندارند.

۳۲ ۱۱٫۴%

۴۷ ۱۶٫۷%

۹۰ ۳۲%