۴-۶-جدول شماره ۱۲- آمار توصیفی نظرات افراد مورد پژوهش در زمینه شاخص های بعد شناختی مولفه سرمایه اجتماعی………………………………………………………………………………………………………۱۴۶
جدول شماره ۱۳- آمار توصیفی نظرات افراد مورد پژوهش در زمینه شاخص های بعد ارتباطی مولفه سرمایه اجتماعی ……………………………………………………………………………………………………………..۱۴۶
جدول شماره ۱۴- آمار توصیفی نظرات افراد مورد پژوهش در زمینه شاخص‌های مولفه رضایت شغلی……………………………………………………………………………………………………………………………..۱۴۷
جدول شماره ۱۵- آمار توصیفی نظرات افراد مورد پژوهش در زمینه ابعاد و مولفه های سرمایه اجتماعی و رضایت شغلی…………………………………………………………………………………………………۱۴۸
فهرست اشکال
شکل شبکه های اعتماد…………………………………………………………………………………………………………۶
شکل شماره (۱-۲) : سرمایه اجتماعی و هزینه های مدیریتی منبع : علوی ۱۳۸۵٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫۷
شکل(۱-۳) انواع سرمایه های یک سازمان………………………………………………………………………………۷
شکل ( ۵-۲ ) مدل فرت و استارک از رضامندی شغلی ( از کمپ ، ترجمه ماهر ، ۱۳۷۰ ص ۲۶۳ )……..۸۳
چکیده :
هدف اصلی پژوهش پیش رو ، بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر رضایت شغلی است .سرمایه اجتماعی به عنوان یک عامل قوی که افراد را به همدیگر پیوند میدهد یکی از سرمایه های باارزش و نامرئی انسان هاست .که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است .تاثیر سرمایه اجتماعی بر رضایت شغلی مورد بررسی قرار میگیرد.
سرمایه اجتماعی از متغییر های مستقل تحقیق دارای ابعاد (ساختاری،شناختی ،ارتباطی )که روابط متقابل با یکدیگر را تشکیل میدهد و چهار چوب نظری مورد استفاده این تحقیق برای بررسی سرمایه اجتماعی ،از مدل ناهاپیت گوشال پیروی میکند . از نظر سرمایه اجتماعی جمع منابع بالفعل و بالقوه در دسترس افراد ناشی از شبکه روابط متقابل به فرد یا واحد اجتماعی است .سرمایه اجتماعی هم شامل شبکه و هم شامل دارائی است که احتمال بسیج شدن آن از طریق شبکه ها وجو د دارد .

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نهاپیت وگوشال سرمایه اجتماعی را عامل موثر در ایجاد و مشارکت در دانش سازمانی می دانند .در این مدل مفهوم سرمایه اجتماعی سازمانی است که بر اساس آن میزان تاثیر ، با رضایت شغلی مورد بررسی قرار گرفته است. به همین نظر برای متغییر رضایت شغلی از نظریه نیاز ها استفاده شده است زیرا این نظریه سلسله نیازهای مازلو نزدیک است تا جائی که می توان آنها را یکی به حساب آورد. نا گفته نماند نظریه نیاز مازلو عام تر است و رضایت شغلی می تواند در دایره و محدوده آن قرار گیرد و بر اساس نظریه نیازها میزان رضایت شغلی هر فرد که از اشتغال حاصل میشود به دو عامل بستگی دارد .
اول: انکه مقدار از نیازهایی که از طریق و احراز موقعیت مورد نظر تامین میگردد . دوم :آنکه نمودار از نیاز ها از طریق اشتغال بکار مورد نظر تامین نشده باقی می ماند نتیجه ای که از بررسی عوامل اول و دوم حاصل میشود. میزان رضایت شغلی فرد را معین میکند . البته مطالعات زیادی در زمینه رضایت شغلی صورت گرفته که متغییرهای زیادی با رضایت شغلی مرتبط است .
تحقیق از نوع روش توصیفی، پیمایشی است که از طریق روش کتابخانه‌ای مقاله‌ها پایان‌نامه‌های ارشد و دکترا دراین زمینه جمع‌ آوری گردیده و برای جمع‌ آوری اطلاعات نیز از پرسشنامه استفاده می‌شود پس از جمع‌ آوری پرسش‌های توزیع شده داده‌های به دست آمده از طریق روش‌های آمار توصیفی و آمار استنباط با نرم‌افزار spss تجزیه و تحلیل خواهد شد.. در این تحقیق با توجه به اینکه متغییرها کیفی میباشند تعیین حجم نمونه از فرمول ذیل برای بدست آوردن حجم نمونه استفاده میشود
با توجه به نتایج رگرسیون خطی ساده و معنی دار بودن ضریب خط رگرسیونی(سطح معنی داری کمتر از ۰۵/۰ ) ، سرمایه اجتماعی بر رضایت شغلی تاثیر دارد.
با توجه به نتایج رگرسیون خطی ساده و معنی دار بودن ضریب خط رگرسیونی(سطح معنی داری کمتر از ۰۵/۰ ) ، بعد ساختاری مولفه سرمایه اجتماعی بر رضایت شغلی تاثیر دارد.
با توجه به نتایج رگرسیون خطی ساده و معنی دار بودن ضریب خط رگرسیونی(سطح معنی داری کمتر از ۰۵/۰ ) ، بعد شناختی مولفه سرمایه اجتماعی بر رضایت شغلی تاثیر دارد..با توجه به نتایج رگرسیون خطی ساده و معنی دار بودن ضریب خط رگرسیونی(سطح معنی داری کمتر از ۰۵/۰ ) ، بعد ارتباطی مولفه سرمایه اجتماعی بر رضایت شغلی تاثیر دارد..با توجه به نتایج رگرسیون خطی چند گانه و معنی دار بودن ضرایب خط رگرسیونی(سطح معنی داری کمتر از ۰۵/۰ ) ، تمامی ابعاد ساختاری، شناختی و ارتباطی مولفه سرمایه اجتماعی بر رضایت شغلی تاثیر دارند
براساس این نتایج میتوان گفت مدیران و برنامه ریزان کلان بیشتر باید به این سرمایه عظیم و نهان که در صورتی که بتواند بالفعل شده تقویت شود میتواند نتایج بزرگ و پرباری هم برای فرد وهم سازمان و حتی جامعه در بر داشته باشد برنامه ریزی نمایند .
کلمات کلیدی :سرمایه اجتماعی –رضایت شغلی –اعتماد اجتماعی
فصل اوّل:
کلیات پژوهش
۱-۱-مقدمه:
سرمایه اجتماعی بتدریج از دهه ۱۹۹۰ به بعد در رساله ها و مقالات دانشگاهی با کارهای افرادی چون جیمز کلمن ، رابرت پانتام و فرانیسیس فوکو یاما افزایش یافت. سرمایه اجتماعی برخلاف سرمایه مادی قابلیت انتقال ندارد و از روابط دو جانبه تعاملها و شبکه های است که درمیان گروه های انسانی پدیدار می گردد.
البته عنوان سرمایه اجتماعی را نخستین بار جامعه شناسی بنام لیداجی هانیفان (Hani Fan)در سال ۱۹۱۶ مطرح کرده بود. پس از او نیز سرمایه اجتماعی به یکی از محورهای مهم مطالعاتی جامعه شناسان تبدیل شد. اما این بحث تا اوایل ۱۹۹۰ در حوزه جامعه شناسی محدود ماند. از این زمان بود که به یک باره تمام توجه اقتصاد دانان به سوی سرمایه اجتماعی و کارکردهای اقتصادی آن جلب شد. بدین ترتیب اقتصاد دانان بر موضوع سرمایه اجتماعی متمرکز شدند و ارزش آنرا تا جایی بالابردند که آنرا موتور اقتصادی نگاشتند.امروزه سرمایه اجتماعی نقشی بسیار مهمتر از سرمایه فیزیکی و انسانی در جوامع ایفا میکند و شبکه های روابط جمعی و گروهی انسجام میان انسانها و سازمانها میباشد از اینرو در غیاب سرمایه اجتماعی ، سایر سرمایه ها اثر بخشی خود را از دست خواهند داد و بدون سرمایه اجتماعی پیمودن توسعه و تکامل فرهنگی اجتماعی و اقتصادی ناهموار و دشوار میشود.
سرمایه اجتماعی بطور کلی دارایی محکم و ریشه داری در روابط اجتماعی تصور می شود که ممکن است در فعالیت ها استفاده شود و تغییری است که هزینه ها و خسارتهای گروهی را به حداقل میرساند. این شبکه های ارتباطی به افراد اجازه می دهد تا بصورتی کاراتر و اثر بخش تر عمل کنند.
امروزه نیروی انسانی هر سازمانی بعنوان منبع راهبردی سازمانها محسوب و افزایش و حفظ رضایت شغلی نیروها از متداولترین روش دستیابی به اهداف سازمان مطرح است. ولی به دلایل مختلف این احتمال وجود دارد که بعضی از سازمانها کارا عمل ننموده و این امر را ملزم میسازد تا عواملی را بررسی و مسائل و مشکلات سازمانها را شناسایی و جهت اصلاح در اختیار مدیران قرار گیرد و در این راستا بحث سرمایه اجتماعی و تائید آن بررضایت شغلی از اهمیت فراوانی برخوردار است که بر خلاف کشورهای توسعه یافته در کشورهای جهان سوم به ویژه ایران مبهم باقی مانده است و بعضا در سازمانهایی تا کنون مورد مطالعه قرار نگرفته است . لذا در این میان مستلزم مطالعه بیشتر و بررسی اثر آن بررضایت افراد احساس میشود.
۱-۲- بیان مسئله:
سرمایه اجتماعی به نسبت مفهومی است که وارد ادبیات علوم سرمایه اجتماعی شده و توانسته است در مدت زمان کوتاهی جایگاه مناسبی مباحث توسعه پیدا نماید. از کارکردهای اقتصادی سرمایه اجتماعی می توان به کاهش هزینه مبادله ، تسهیل برخی از مناسبات رسمی بهبود کارائی ، سرعت تبادل اطلاعات ، تقویت ، ابتکارات و کاهش فساد اشاره کرد، یکی از تعاریف مطرح این است که سرمایه اجتماعی مجموعه هنجارهای موجود در سیستم های اجتماعی است که موجب ارتقای سطح همکاری اعضای آن جامعه گردیده و موجب پایین آمدن سطح هزینه های تبادلات و ارتباطات می گردد(فوکویاما ۱۹۹۹) بر اساس این تعریف ، مفاهیمی نظیر جامعه مدنی و نهادهای اجتماعی نیز دارای ارتباط مفهومی نزدیکی با سرمایه اجتماعی می گردند.
از دیدگاه کوشینا وشرایدر ۱۹۹۹ سرمایه اجتماعی در سطح خرد (سرمایه شناختی) نام داشته و شامل مولفه هایی نظیر ارزش ها ، نگرش ها ، تعهدات ، مشارکت ، اعتماد موجود در سیستم اجتماعی سازمان است و در سطح کلان ( سرمایه ساختاری) نامیده میشود که در رابطه با ساختاری و فرآیندهای مدیریتی نظیر پاسخگویی مدیران و رهبران در قبال عملکردشان ، شفافیت در تصمیم گیری ، میزان تصمیم گیری و همکاری گروهی است .( علوی ۱۳۸۰) (منبع ص ۹۷ سرمایه اجتماعی – نیکو مرام.)
برای سرمایه اجتماعی مصادیق سازمان و کسب و کار نیز وجود دارد . شواهد محکمی را بیان می کند سرمایه اجتماعی باعث تقویت فعالیت های سازمانی می شود که افراد که سرمایه اجتماعی را ایجاد کرده و از آن استفاده می کنند ، مشاغل بهتری بیابند و حقوق بیشتری دریافت می کنند و ترفیع میگیرند و در مقایسه با همتایان منزوی خود تمایلی برای استفاده از قدرت سرمایه اجتماعی نداشته و یاتوان آنرا ندارند از تأثیر نفود بیتشری برخودار هستند . سازمانهایی که از سرمایه اجتماعی قدرتمند بهره میبرند می توانند به سرمایه های لازم برای کار آفرینی و فعالیتهای شجاعانه دست یابد و یادگیری سازمانی را بهبود بخشند و سرمایه اجتماعی یک دیواره دفاعی برای دموکراسی است.
رابینسون معتقد است در آنچه قابل اندازه گیری است قابل انجام میباشد ( اگر نتوانید اندازه گیری کنید. نمی توانید مدیریت کنید) علی رغم تلاشهای وافری که محققین پیرامون سنجش و اندازه گیری سرمایه اجتماعی در اقصی نقاط دنیا بعمل آورده اند ، متاسفانه یکی از بزرگترین نقاط ضعف موجود فقدان اجتماع آنها پیرامون روش اندازه گیری این پدیده است(دکتر مهناز هاشمی بهمن۸۹)
ساختار سازمانی باید با اندازه به محیط و فناوری و استراتژی سازگار باشد بصیرت و بینش ها که از تجربه و مطالعه اشکال سازمانی جدید نشات گرفته است نشان میدهد که ما باید ایده (( تناسب)) را کنار گذاشته یا به حداقل تغییر دهیم. مدیران و کارکنان در سازمانها از عدم اعتماد متقابل بهم رنج میبریم و همین عدم اعتماد موجب کاهش تشریک مساعی کارکنان و همچنین انصراف مدیران از مشارکت با کارکنان گردیده است و نتیجه آن بی تفاوتی و کاهش میزان انگیزش در میان کارکنان خواهد شد. یکی از مشکلات سازمانهای دولتی و غیر دولتی عدم وجود همکاری ارادی داوطلبانه و آگاهانه است و نبود آن به معنای پائین بودن سطح سرمایه اجتماعی سازمانی است و مشکل دیگر که سازمانها با آن درگیر می باشند بالا بودن هزینه تبادلات و معادلات فیما بین است و این مسئله ناشی از عدم اعتماد متقابل است . اتحاد متقابل نقش زیادی در تسهیل فرآیندها و کاهش هزینه های مربوط به اینگونه تبادلات دارد. (همان ماخذ)
سرمایه اجتماعی را می توان حاصل پدیده های ذیل در یک سیستم اجتماعی دانست( فلورا، ۱۹۹۹): اعتماد متقابل، تعامل اجتماعی متقابل، گروه های اجتماعی، احساس هویت جمعی و گروهی، احساس وجود تصویری مشترک از آینده و کارگروهی.
یکی از مفاهیم مفید در تبیین مفهوم سرمایه اجتماعی شبکه اعتماد است. شبکه اعتماد عبارت است از گروهی که بر اساس اعماد متقابل به یکدیگر، از اطلاعات ، هنجارهاو ارزش های یکسانی در تبادل های فی مابین خود استفاده میکنند ( علوی ۱۳۸۴) از این رو اعتماد فی مابین نقش زیادی در تسهیل فرایند ها و هزینه های مربوط به اینگونه تبادلات دارد. شبکه اعتماد می تواند بین افراد یک گروه یا بین گروه ها و سازمان های مختلف به وجود آید.
فکویاما (۱۹۹۷) معتقد است که قبل از ورود به سیستم تجاری یا اجتماعی باید اطلاعا کافی درباره شبکه های اعتماد موجود در آن سیستم و ویژگی های آن به دست آورد . زیرا اعتماد را پایه هرگونه مبادله های اقتصادی و اجتماعی میداند.
مفهوم مفید بعدی (( شعاع اعتماد)) است . تمامی گروه های اجتماعی دارای میزان خاصی از شعاع اعتمادند که به معنی میزان گستردگی دایره همکاری و اعتماد متقابل اعضای یک گروه است (علوی۱۳۸۴) دریک نتیجه گیری می توان گفت هر چه یک گروه اجتماعی دارای شعاع اعتماد بالاتری باشد سرمایه اجتماعی بیشتری نیز خواهد داشت .چنانچه یک گروه اجتماعی برون گرایی مثبتی نسبت به اعضای گروه های دیگری نیز داشته باشد شعاع اعتماد این گروه از حد داخلی آن نیز فراتر میرود .
این هنجارها و تعاملات اجتماعی به این جهت به عنوان بک سرمایه و در قالب سرمایه اجتماعی تعریف میگردند که دارای کارکردهای اقتصادی مهمی در سیستم های اجتماعی هستند. سرمایه اجتماعی مناسب ، قادر است تا هزینه های تبادلات و تعاملات مرتبط با اجتماع و سازمان های مختلف نظیر قرار دادها ، کنترل و نظارت از طریق سلسله مراتب و مقررات بوروکراتیک را در حدقابل توجهی کاهش دهد هزینه های تعاملات اجتماعی و اقتصادی در گروه ها و سازمانهایی که دارای سرمایه اجتماعی بهینه ای نیستند بالا است و این امر به دلیل بالا رفتن هزینه های نظارت و کنترل ، مذاکرها و اعمال دستور العمل های رسمی است (علوی ۱۳۸۵)
شکل شبکه های اعتماد
هرچه سرمایه اجتماعی یک سیستم اجتماعی بالاتر باشد ، موجب پایین آمدن هزینه های مربوط به این تعاملات رسمی می گردد. این امر نشان دهنده این واقعیت است که هماهنگی بین اعضای سیستم های اجتماعی بر اساس هنجارهای غیر رسمی در حال تبدیل شدن به یک بحث مهم در جوامع پیشرفته است و به تدریج در حال پیدا کردن جایگاه های مهم تر در الگوی اقتصادی نوین می گردد.
امروزه به این واقعیت پی برده شده است که در یک جامعه مدنی ، اگر اعمال کنترل و نظارت بر بسیاری از سیستم های خدماتی پیچیده ، بر اساس استانداردها و هنجارهای اجتماعی و حرفه ای موجود در گروه ها و صنف های مربوط انجام شود ، می تواند هزینه های نظارت بر عملیات در مقایسه با روش های بوروکراتیک را بسیار پایین آورد. امروزه تخصصی شدن حرفه های مختلف به گونه است که دیگر مدیران با بهره گرفتن از شیوه های نظارت رسمی و بوروکراتیک قادر به سرپرستی کارکنان متخصص خود نیستند و ایجاد و تقویت هنجارهای حرفه ای اثر بخش در محیط های تخصصی دارای بهره وری بسیار بالاتری است (پروساک ۲۰۰۰)
نتیجه تحقیقات انجام شده در واحدهای تحقیق و توسعه شرکت های موفق نشان میدهد که مدیریت بوروکراتیک در این واحدها ، موجب بالارفتن شدید هزینه های تعامل کاری و کند شدن فعالیت ها می گردد و مدیریت های منعطف و مبتنی بر استفاده از هنجارهای حرفه ای ، دارای نقش بسیار موثرتری در این واحدها هستند(پروساک ۲۰۰۰) شکل شماره (۱-۲) نشان دهنده رابطه معکوس سرمایه اجتماعی و هزینه های مدیریتی مربوط مانند هزینه های کنترل و نظارت رسمی ساختار بوروکراتیک حل تعارضها هزینه های رایزنی و موارد مشابه است. در الگوهای گذشته ، در میان انواع سرمایه ها ، تنها سرمایه انسانی بود که بیشتر بر تعداد تخصص ها و دانش و مهارت های نیروی انسانی در سطوح مختلف کارکنان و مدیران بود. اما توجه به یک سازمان به عنوان یک سیستم اجتماعی منجر به این امر می شود که سرمایه اجتماعی نیز به عنوان نشان دهنده ارزش اقتصادی شبکه های اعتماد و کاهش دهنده هزینه های مباده و تعامل در این فهرست قرار گیرند.
هزینه های مدیریتی
سرمایه اجتماعی
شکل شماره (۱-۲) : سرمایه اجتماعی و هزینه های مدیریتی منبع : علوی ۱۳۸۵
از دیدگاه اقتصادی می توان سرمایه اجتماعی را به عنوان یکی از انواع سرمایه های هر سازمان یا اجتماع در نظر گرفت. شکل زیر بیان گر ارتباط انواع سرمایه ها در یک سازمان است.(شکل ۱-۳)
سرمایه اجتماعی
Social Capital
سرمایه انسانی
Human Capital
سازمان