• • سایر خدمات

در بخش پیشین به معرفی ۱۳ زیربخش اقتصادی خدمات پرداختیم در این قسمت زیر بخش های مذکور تجمیع می گردند.
در جدول (۴-۱)، نحوه تجمیع بخش های اقتصادی ارائه شده است.

۴-۳-پایه های آماری co2 و نحوه تعدیل آن ها در بخش های مختلف اقتصادی
نوع دوم پایه های آماری، آمار مربوط به میزان انتشار CO2 در سطح بخش های مختلف اقتصادی است. جمع آوری آمار ها و نحوه تعدیل آن ها در بخش های مختلف، طی مراحل زیر انجام گرفته است.
گزارش ترازنامه هیدروکربوری کشور سال ۱۳۸۵، آمار مربوط به انتشار co2 را در ۶ سر فصل کلی بدست می دهد(جدول ۴-۲).

در تمام بخش های انرژی که از سوخت های فسیلی استفاده می کنند گاز دی اکسید کربن منتشر می شود، همان طور که در جدول(۱۶) نشان داده شده است در سال ۱۳۸۵ از احتراق سوخت در کلیه بخش ها ۴۱۳ میلیون و۲۳۱ هزار و۲۱۳ تن دی اکسید کربن تولید شده است به جز بخش کشاورزی، سایر بخش ها سهم قابل توجهی در انتشار گاز دی اکسید کربن دارند. بخش های «خانگی و تجاری»، «نیروگاه» و «حمل ونقل» به ترتیب با میزان۱۱۶ میلیون و ۲۰۸ هزار و ۸۷۰، ۱۱۰ میلیون و ۳۰۵ هزار و ۲۳۲ و ۹۸ میلیون و۳۷ هزار و ۹۰۰ تن co2، بیشترین میزان انتشار دی اکسید کربن را در سال ۱۳۸۵ به خود اختصاص داده اند سهم هر یک از بخش های مذکور در پخش دی اکسید کربن به ترتیب ۲۸.۱درصد، ۲۶.۷درصد و۲۳.۷ درصد است، در این بین بخش کشاورزی، کمترین نقش را در پخش دی اکسیدکربن با میزان ۲.۶درصد در مقایسه با سایر بخش های اقتصادی برعهده دارد.
بر اساس جمعیت کشور در سال ۱۳۸۵( ۷۰۴۹۵۷۸۲ نفر)^[۹۶] میزان دی اکسیدکربن منتشر شده به ازای هر نفر، حدود «۵.۸۶ » تن بوده است در حالی که طبق گزارش شاخص توسعه انسانی(۲۰۱۳)، میزان متوسط سرانه انتشار گاز دی اکسیدکربن در جهان ۴.۵ تن است به عبارت دیگر سهم هر ایرانی نسبت به متوسط انتشار co2 در جهان ۱.۳۶ تن بیشتر است. این تفاوت می تواند ناشی از تداوم رشد مصرف غیر بهینه انرژی، تغییر الگوی مصرف خانوار و حرکت به سمت استفاده بیشتر از وسایل انرژی بر باشد. بیشترین سرانه انتشار دی اکسید کربن را نیز بخش« خانگی و تجاری»، «نیروگاه» و «حمل ونقل» به ترتیب به میزان «۱.۶۵»، «۱.۵۶» و «۱.۳۹» تن به خود اختصاص داده اند. در ادامه بخش هایی که نقش قابل توجهی در انتشار دی اکسید کربن دارند به بحث گذاشته می شود.

• • بخش خانگی وتجاری

بخش خانگی وتجاری در سال ۱۳۸۵ بالغ بر ۸۵/۴۱۱ میلیون بشکه معادل نفت خام انرژی مصرف کرده است که حدود ۴۰ درصد از کل مصرف انرژی کشور را در برمی گیرد، بیشترین مصرف این بخش به مصرف وسایل گرمایشی و سرمایشی مربوط است(وزارت نیرو، ترازنامه هیدروکربوری، ۱۳۸۵). سهم بیشتر بخش خانگی و تجاری در انتشار دی اکسید کربن، می تواند ناشی از افزایش تعداد خانوارها، عدم تمایل تولید کنندگان لوازم خانگی و سازندگان ساختمان ها به رعایت استانداردها و قوانین موجود عدم به کارگرفتن تکنولوژی روز در ساخت وسایل انرژی بر در ساختمان های مسکونی و تجاری و استفاده از دستگاه های گرمایشی باشد که به طور عام قسمت اعظم مصرف انرژی خانگی و تجاری و به تبع انتشار بیشتر دی اکسید کربن را به خود اختصاص می دهد.

• • نیروگاه

بر طبق آمارهای موجود در ترازنامه هیدروکربوری در سال ۱۳۸۵، بالغ بر ۶/۲۹۹ میلیون بشکه معادل نفت خام، سوخت به نیروگاهها تحویل شده است مصرف بالای انرژی، انتشار بیشتر دی اکسید کربن، بازدهی پایین شبکه نیروگاه های حرارتی مؤید این مطلب است که در واحدهای نیروگاهی تاکنون اقدام مؤثری در اجرای طرحهای بهینه سازی مصرف انرژی در نیروگاههای کشور در طی سال های اخیر صورت نگرفته است.

• • حمل ونقل

بخش حمل و نقل در سال ۱۳۸۵ بالغ بر ۲۷۰.۴ میلیون بشکه معادل نفت خام، سوخت مصرف کرده است. این بخش عمدتاً مصرف کننده دو فرآورده بنزین و گازوییل می باشد. ۲۶ میلیون و ۷۰۸ هزار لیتر بنزین و ۱۶۸ میلیون و ۸۲ هزار لیتر گازوئیل در سال ۱۳۸۵، در این بخش به مصرف رسیده، به طوری که بیشترین مقدار مصرف این دو فرآورده در کشور به این بخش اختصاص داشته است(وزارت نیرو، ترازنامه انرژی، ۱۳۸۵). مصرف بالای انرژی و انتشار دی اکسید کربن در این بخش را می توان ناشی از افزایش تعداد خودروهای شخصی بنزینی، توسعه نیافتگی حمل و نقل عمومی و نیز تداوم مصرف غیر بهینه انرژی دانست.
۴-۳-۱- نحوه تعدیل پایه های آماری co2 در بخش های مختلف
همانگونه که بیان شد اطلاعات مربوط به میزان انتشار co2 در ۶ سرفصل کلی آمده است و آمار موجود در ارتباط با سنجش محتوای CO2 در صادرات و واردات، ناکافی است به این دلیل لازم است که آمار های مربوط در سطوح بخش های بیشتر به شرح زیر توزیع گردد. البته ذکر این نکته ضروری است که فرض می شود ارتباط مستقیمی بین مصرف انرژی بخش های اقتصادی با میزان انتشار CO2 وجود دارد بنابراین میزان مصرف انرژی مبنای تعدیل CO2 قرار گرفته است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۳-۱- ۱- نحوه تفکیک میزان انتشار co2 در زیربخش های خانگی و تجاری
مصرف نهاد «خانوار» و زیربخش های مربوط به «خدمات به جز حمل و نقل»، «ساختمان» و «تولید و توزیع آب» به این بخش نسبت داده می شود. با توجه به آمار موجود در ترازنامه هیدرو کربوری ۱۳۸۵، حامل های عمده مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری، به ترتیب: گاز طبیعی، نفت سفید، نفت گاز و گاز مایع می باشد(جدول ۴-۳). همان طور که در جدول شماره(۴-۳) مشاهده می شود گاز طبیعی سهم قابل توجهی(۷۸.۴ درصد)، از کل مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری را به خود اختصاص داده است. بنابراین با توجه به ایکه عمده مصرف انرژی بخش خانگی و تجاری، گاز طبیعی با بیش از ۲۵۷ میلیون بشکه نفت خام در سال ۱۳۸۵ بوده است می توان برای اختصاص میزان انتشار co2 به این بخش ها از وزن میزان تقاضای این بخش ها از گاز طبیعی استفاده کرد.

در مرحله بعدی، ارقام مربوط به میزان تقاضای زیربخش های مذکور از بخش «پالایش و توزیع گاز طبیعی» موجود در جدول داده-ستانده ۱۳۸۵، سهم هر یک از زیربخش ها از میزان تقاضای گاز طبیعی، و با توجه به معیار وزن تقاضای این زیربخش ها از گاز طبیعی، میزان انتشار دی اکسید کربن هر یک از زیربخش ها در جدول (۴-۴) نشان داده می شود. میزان انتشار co2 هر یک از بخش های مذکور در جدول شماره (۴-۹) آمده است با توجه به اینکه در این پایان نامه، فرض شده است تنها بخش های اقتصادی ایجاد آلایندگی می کنند و نهاد ها نقشی در انتشار آلایندگی ندارند میزان co2 خانوار در این تحقیق منظور نمی شود.

۴-۳-۱-۲- نحوه تفکیک انتشار co2 در زیربخش های صنعت
همانطور که قبلاً بیان شد جدول داده- ستانده ۱۳۸۵، حاوی ۱۷ زیربخش صنعتی با کد دورقمی ISIC است حال آن که گزارش هیدروکربوری ۱۳۸۵ فقط انتشار co2 کل بخش صنعت را بدست می دهد بنابراین لازم است میزان انتشار co2 به ۱۷ زیربخش صنعت تفکیک گردد. مقدار مصرف سوخت های فسیلی ۱۷ زیربخش مذکور مبنای تفکیک انتشارco2 قرار گرفته است داده های مربوط به سوخت های فسیلی ۱۷ زیربخش صنعت از کارگاه های صنعتی سال۱۳۸۵، مرکزآمار ایران سال ۱۳۸۵ گرفته شده است. اما مشکل در این است که گزارش کارگاه های صنعتی مرکز آمار ایران سال ۱۳۸۵، فقط کارگاه های صنعتی ۱۰ نفر کارکن به بالا را پوشش می دهد حال آن که جدول داده-ستانده، کلیه کارگاه های صنعتی ۱ نفر کارکن به بالا را در نظر می گیرد.
با توجه به این که آخرین آمار موجود در ارتباط با کارگاه های صنعتی ۱ تا ۹ نفر کارکن مربوط به سال ۱۳۸۱ است، برای تفکیک میزان مصرف سوخت های فسیلی کارگاه های صنعتی ۱ تا ۹ نفر کارکن در سال ۱۳۸۵، فرض شده است که نسبت بین کارگاه های صنعتی بیشتر از ده نفر کارکن و۱تا ۹ نفر کارکن بین سال های ۸۱ و۸۵ ثابت مانده است.
با توجه به فرض مذکور میزان مصرف سوخت های فسیلی کارگاه های صنعتی ۱ تا ۹ نفر کارکن به صورت زیر محاسبه شده است.
=
(۱۷)
با بهره گرفتن از رابطه فوق، میزان مصرف سوخت های فسیلی مربوط به کارگاه های صنعتی زیر ده نفر کارکن را در سال ۱۳۸۵ خواهیم داشت.
+ = (۱۸)
رابطه(۱۸)، کل مصرف سوخت های فسیلی کارگاه های صنعتی را در سال ۱۳۸۵ نشان می دهد. سوخت های فسیلی مورد استفاده در صنایع دارای واحد های مختلفی هستند برای این که قابلیت جمع پذیری داشته باشند طبق جدولی که برای تبدیل واحد سوخت ها به میلیون بی تی یو در ترازنامه هیدروکربوری ۱۳۸۵ موجود است، واحد های مختلف سوخت های فسیلی را به میلیون بی تی یو تبدیل می کنیم.

حال برای تخصیص میزان انتشار co2 به تفکیک سوخت های فسیلی، از ضرایب انتشار مورد تایید سازمان حفاظت محیط زیست در دستورالعمل ۲۰۱۱ هیات بین الدول تغییر آب و هوا(IPCC)^[97] به صورت زیر استفاده شده است.

جدول(۴-۶)، میزان انتشار CO2 با واحد کیلوگرم به ازای یک میلیون بی تی یو را نشان می دهد. بنابراین با پیش ضرب کل مصرف سوخت های فسیلی(با واحد میلیون بی تی یو) در ضرایب انتشار CO2 که در جدول بالا آمده است می توان میزان انتشار CO2 به تفکیک سوخت های فسیلی را به دست آورد، و با جمع مقادیر مربوط به سوخت های فسیلی، میزان انتشار کلco2 در هر زیربخش صنعتی محاسبه می شود.
به طور خلاصه، در اولین مرحله برای دستیابی به آمار مربوط به مصرف سوخت های فسیلی از کارگاه های صنعتی سال ۱۳۸۵(مرکزآمار ایران) استفاده شده است اما با توجه به این که کارگاه های صنعتی سال ۱۳۸۵ آمار مربوط به ۱۰ نفر و بیشتر را تحت پوشش قرار می دهند با تکیه بر این فرض که نسبت بین کارگاه های صنعتی بیشتر از ده نفر کارکن و۱تا ۹ نفر کارکن بین سال های ۸۱ و۸۵ ثابت مانده است، با بهره گرفتن از رابطه(۱۷) میزان مصرف سوخت های فسیلی ۱ تا ۹ نفر کارکن محاسبه شده است با جمع مقادیر مربوط، میزان مصرف سوخت های فسیلی به تفکیک هر زیربخش صنعتی در سال ۱۳۸۵ بدست می آید. سپس برای تبدیل واحد های سوخت های فسیلی به میلیون بی تی یو از جدولی که برای تبدیل واحد سوخت ها به میلیون بی تی یو در ترازنامه هیدروکربوری ۱۳۸۵ موجود است استفاده کرده ایم.. با پیش ضرب هریک از مقادیر فوق در میزان مصرف سوخت های فسیلی، میزان مصرف سوخت های فسیلی به میلیون بی تی یو بدست می آید. در گام بعدی برای تخصیص میزان انتشار co2 به تفکیک سوخت های فسیلی، از ضرایب انتشار مورد تایید سازمان حفاظت محیط زیست در دستورالعمل ۲۰۱۱ هیات بین الدول تغییر آب و هوا(IPCC) استفاده شده است که در جدول (۴-۶) آمده است با پیش ضرب کل مصرف سوخت های فسیلی(با واحد میلیون بی تی یو) در ضرایب انتشار CO2 ، میزان انتشار CO2 به تفکیک سوخت های فسیلی را به دست می دهد سپس با جمع میزان انتشار co2 مربوط به سوخت های فسیلی، میزان انتشار کلco2 در هر زیربخش صنعتی بدست می آید.
۴-۳-۱-۳- نحوه تفکیک انتشارco2 در بخش معدن
ترازنامه هیدروکربوری ۱۳۸۵آمار مربوط به بخش معدن را بدست نمی دهد بخش معدن در جدول داده-ستانده سال ۱۳۸۵ حاوی دو زیربخش است: بخش نفت خام وگاز طبیعی، بخش سایر معادن.

• • بخش نفت خام وگاز طبیعی

با توجه به این که تعداد زیادی از میادین نفتی دارای شبکه جمع آوری گاز نمی باشند، گاز همراه جدا شده از نفت خام در واحد های بهره برداری سوزانده می شودگاز همراه سوزانده شده در مناطق خشکی و دریایی در سال ۱۳۸۵ جمعاً ۳۸.۹۷ میلیون مترمکعب در روز بوده است(وزارت نیرو، ترازنامه هیدروکربوری، ۱۳۸۵).
جدول (۴-۷) میزان انتشار co2 در بخش نفت خام و گاز طبیعی را بدست می دهد.

طبق آمار موجود در ترازنامه هیدروکربوری سال ۱۳۸۵، میزان گاز همراه سوزانده شده ۳۸.۹۷ میلیون متر مکعب در روز گزارش شده است برای تعیین میزان انتشار co2 در این بخش باید این مقدار به هزار مترمکعب در سال تبدیل شود تا از طریق آمار موجود در ترازنامه هیدروکربوری سال ۱۳۸۵ درخصوص تبدیل واحد های مختلف سوخت های فسیلی به میلیون بی تی یو، میزان گاز طبیعی با واحد میلیون بی تی یو بدست آید سپس با بهره گرفتن از ضرایب انتشار مورد تایید سازمان حفاظت محیط زیست در دستورالعمل ۲۰۱۱ هیات بین الدول تغییر آب و هوا IPCC ، میزان انتشار co2 مربوط به بخش نفت خام و گاز طبیعی بدست می آید همان طور که در جدول (۴-۷) نشان داده شده است در سال ۱۳۸۵ در بخش استخراج نفت خام و گاز طبیعی ۳۰ میلیون و ۸۵۹ هزار و ۸۱۲ تن co2 منتشر شده است.

• سایر معادن