هم زمان با رشد ایده دانش به عنوان منبع استراتیک در قرن ۲۱ دانش به مثابه یک مزیت رقابتی مهم در سازمان های پیشرو ، مورد توجه جدی قرار گرفت. از این رو چندی است که بسیاری از دانشمندان علم مدیریت و سازمان، تلاش هایی را برای نظام مند کردن استفاده از دانش در سازمان از راه ایجاد باب جدیدی در مدیریت با عنوان “مدیریت دانش ” آغاز کرده اند .

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در بررسی روند تاریخی حرکت سازمانها به سوی سازمان های دانش مدار، پیتر دراکر نحوه تغییر سازمان ها را به شرح زیر مطرح می کند :
اقتصاد کشاورزی : بشر اولیه که در ابتدا با شکار ارتزاق می کرد، کشاورزی را کشف کرد و به این ترتیب، نخستین مرحله اقتصادی جوامع آن زمان شکل گرفت و پس از آن بود که تولید منابع با کاشت و برداشت دانه ها و نیز پرورش دام و طیور آغاز شد. در این مرحله، هنوز بشر به دانش چندانی دست نیافته و مزیت رقابتی در آن، گسترش مزرعه ها و تعداد بیشتر دام و طیور و نیز مهارت هایی در کاشت و برداشت محصولات بود .
اقتصاد منابع طبیعی: در این دوره بشر منابع طبیعی را کشف و استخراج کرد. در این میان، نقش مردم تلاش برای تسهیل تبدیل منابع به کالاهای قابل فروش و آوردن آنها به بازار بود. علاوه بر آن، گروه های کوچکی از صنعتگران همچون بناها، آهنگران، خیاطان و نظایر آن ارائه خدمات به مشتریان را آعاز کردند، بنابراین، کم کم بشر نیاز به دانش را تشخیص داد و اتحادیه ها و تجمعات کوچکی از متخصصان شکل گرفت .
انقلاب صنعتی : در خلال قرن ۱۸ و ۱۹ ، تبدیل منابع طبیعی به محصولات قابل فروش و تولید محصولات در حجم زیاد به شکل فزاینده ای، سازماندهی و مکانیزه و مزیت بازار سرمایه گذاری و بکارگیری افراد بیشتر شد. بنابراین، برای ارائه محصولات با کیفیت و قیمت مناسب، تکنولوژی بالاتری لازم بود. در این دوره، دانش قابل دسترسی و اهمیت آن روشن شده بود، و لیکن این امر تنها در میان برخی از صاحب نظران مطرح بود .
انقلاب محصول : در نیمه اول قرن ۲۰، توجه تولید کنندگان به موضوع دیگری جلب شد. پس از تولید محصولات با تنوع بیشتر و قیمت کمتر، ضرورت ارائه خدمات بهتر برای تولیدکنندگان به شکل فزاینده ای مطرح شد . در این زمان ، مزیت رقابتی ، ارائه محصولاتی بود که به لحاظ کاربرد و قیمت با بازارتطابق بیشتر ی داشته باشد، بنابراین نسبت به عصر صنعت، دانش فردی گسترش یافت و توجه به محصولات در سازمان ها، بیشتر مطرح شد .
انقلاب اطلاعات : در نیمه دوم قرن ۲۰ ، موضوعاتی چون بهینه سازی، توجه به محصول به همراه مزیت بازار و ارائه محصولات کاربردی تر با خدمات بهتر مطرح بود با پدید آمدن فناوری اطلاعات ، جمع آوری گسترده تر اطلاعات و تبادل آن بین شرکت ها و تامین کنندگان و مشتریان، بیش از پیش امکان پذیر شد، به گونه ای که نظام های مدیریت جامع و تولید بهنگام، کنترل های خودکار و غیره ، عملاً مشاهده می شد. به این ترتیب ، با پدید آمدن کارت های اعتباری، شکل معاملات تجاری و تبادلات مالی و نقش مردم از کارهای یدی به کارهای پشت میزی تغییر یافت، اما با وجود این، هنوز کارهای کاملاً فکری و دانشی، جایگاه خود را نیافته بودند .
انقلاب دانش : در یکی از دو دهه اخیر دانشمندان اذعان داشتند که اساس رقابت در حال تغییر بوده و موفقیت سازمانها به سمت میزان تاکید و توجه آنان بر دانش مرتبط است. این مساله بسیاری از سازمان های پیشرفته را برآن داشت تا دانش را در سازمان خود مدیریت کرده آن را به بهترین شکل ممکن، مورد استفاده قرار دهند. همچنین تاکید و توجه بیشتر بر منابع انسانی، که تولیدکنندگان و حاملان اصلی دانش در سازمان هستند ، به ویژه در زمینه تسهیم دانش و فرهنگ سازمانی، که جریان دانش در داخل سازمان را شکل می داد مورد توجه ویژه ای قرار گرفت .
۲-۴ تعاریف مدیریت دانش
پیچیدگی مفهوم دانش و همچنین وجود رویکردهای مختلف در مورد مدیریت دانش باعث شده است که نگرش واحدی در خصوص این رشته شکل نگیرد، لذا صاحب نظران مختلف از زوایای گوناگون به آن نگریسته اند .
ابتدایی ترین تعریف از مدیریت دانش عبارت است از : یافتن راهی جهت خلق، شناسایی، شکار و توزیع دانش سازمانی به افراد نیازمند(عبدالملکی،۱۳۸۲،۳۸)
به نظر جونز، مدیریت دانش یک رویکرد سیستماتیک یکپارچه جهت شناسایی، مدیریت و تسهیم تمام دارایی های اطلاعاتی سازمان است، که شامل بانک های اطلاعاتی، مدارک، سیاستها و رویه ها می باشد . )۲۰۰۳،Jones)
به نظر اسمیت مدیریت دانش، یک محیط کاری جدید ایجاد می کند که دانش و تجربه به آسانی می توانند به اشتراک گذارده شوند و همچنین اطلاعات و دانشرا فعال می کند تا به سمت افراد واقعی و در زمان واقعی جریان یابند تا آنها بتوانند موثر و کاراتر عمل کنند .(۲۰۰۱:۳،Smith )
پیتر دراکر اعتقاد دارد “راز موفقیت سازمان ها در قرن ۲۱ اجرای صحیح مدیریت دانش است ” بنابراین در سازمان های هزاره سوم اجرای مدیریت دانش ضروری بوده و موسسات باید با برنامه ریزی برای اجرای آن اقدام کنند. موفقیت سازمان ها بطور فزاینده ای به این موضوع وابسته است که چطور به طور موثر سازمان میتواند دانش را بین کارکنان سطوح مختلف جمع آوری، ذخیره و بازیابی کند .
مدیریت دانش، فرایند شناسایی و توسعه اندوخته ها و دارائیهای علمی و فنی سازمانی برای کسب منافع بیشتر سازمان و مشتریان آن است. بنابراین، مدیریت دانش، فرایند توسعه مجموعه دانش و آگاهیهای سازمان به منظور کسب منافع بلند مدت در حوزه تجارت است. اساس و مبنای مدیریت دانش، راهبرد تجارت است که خود، نیازمند طراحی فرایندهای دانش گرا و توسعه ساختارهای منطقی است. دانش، تنها منبع مطمئن مزیت رقابتی پایدار است (McElroy, 2003; Campos & Sanchez, 2003).
به نظر اسمیت مدیریت دانش، یک محیط کاری جدید ایجاد می کند که دانش و تجربه به آسانی می توانند به اشتراک گذارده شوند و همچنین اطلاعات و دانش را فعال می کند تا به سمت افراد واقعی و در زمان واقعی جریان یابند تا آنها بتوانند موثر و کاراتر عمل کنند .
پیتر دراکر اعتقاد دارد راز موفقیت سازمان ها در قرن ۲۱ اجرای صحیح مدیریت دانش است ” بنابراین در سازمان های هزاره سوم اجرای مدیریت دانش ضروری بوده و موسسات باید با برنامه ریزی برای اجرای آن اقدام کنند. موفقیت سازمان ها بطور فزاینده ای به این موضوع وابسته است که چطور به طور موثر سازمان می تواند دانش را بین کارکنان سطوح مختلف جمع آوری، ذخیره و بازیابی کند .
هانیس(۲۰۰۱) مدیریت دانش را فرآیندی می داند که مبتنی بر چهار رکن است :

1. 1. محتوا : که به نوع دانش(آشکار یا نهفته بودن ) مربوط می شود .

1. 1. مهارت: دستیابی به مهارت هایی جهت استخراج دانش

1. 1. فرهنگ : فرهنگ سازمان باید مشوق توزیع دانش و اطلاعات باشد .

1. 1. سازماندهی: سازماندهی دانش های موجود

چارلز آرمسترانگ معتقد است مدیریت دانش عبارت است ارتقاء خاصیت رسانایی به منظور بهبود توانایی ها در جلب مشتری، بدین منظور باید مکان، زمان و حالتی ایجاد کرد که اعمال و راهبردهای معقولانه را که در رفتار ما تاثیر می گذارند، تشویق کند .
مدیریت دانش فرآیندی است که به واسطه آن، افراد با بهره گرفتن از طبقه بندی های چند بعدی اطلاعات، در محیط های متفاوت با استفاده کنندگان مختلف به خلق دانش می پردازند. بنابراین برای اثربخشی فرایند مدیریت دانش در یک محیط عملیاتی، سازمان باید عنصر انسانی را که این ارزشی را به اطلاعات می افزاید درک کند و از آن قدردانی نماید .(جعفری،۸۵ )
می توان نتیجه گرفت در هر سازمان، دانش از تمام منابع موجود از قبیل پرسنل، سیستم های بانکهای اطلاعاتی، مستندات روی میزها و پرونده های بایگانی جمع آوری می شود. تمام دانش جمع آوری شده در ساختار مناسبی دسته بندی می شوند .این دانش به سرعت و به راه های مختلف بین آنهایی که در سازمان به آن نیاز دارند قابل توزیع است. دانش مناسب و صحیح نزد افراد یا سیستم مناسب و در زمان مناسب قرار می گیرد .
البته نباید مدیریت دانش را با مدیریت داده ها اشتباه گرفت. تفاوت عمیقی بین مدیریت داده(که مختص به فناوری و فرایند می باشد) و مدیریت دانش(که بر افراد و تعاملات و همکاری شان متمرکز است)وجود دارد. این فاصله بین مدیریت دانش و داده ها، تنها زمانی برطرف می شود که سازمان در زمینه یک فرهنگ جامع تسهیم دانش سرمایه گذاری کرده و به آن نیز متعهد باشد . امروزه پیشرفت قابل توجهی در راستای ایجاد چنین فرهنگ هایی در حال انجام است، اما فاصله بسیاری مانده است تا این کار به طور کامل صورت گیرد(۲۰۰۱:۴۹،Amin et al)
۲-۵ تعریف مفاهیم و اصطلاحات مرتبط
۲-۵-۱ داده : داده ها رشته واقعیت هایی عینی و مجرد در مورد رویدادها هستند. داده ها، اعداد کمیت های عددی یا صفات ویژه ای هستند که از مشاهده، تجربه یا محاسبه به دست می آید. (برگرن،۸۶ )
داده ها زمانی به اطلاعات تبدیل می شوند که ارائه دهنده آن ها معنی و مفهوم خاصی به آن ها ببخشید. با افرودن ارزش به داده ها، در واقع آن ها را به اطلاعات تبدیل می کنیم. در اینجا چند معیار مهم تبدیل داده به اطلاعات مطرح می نماییم :

• • مربوط به متنی مشخص: هدف از گردآوری داده ها را می دانیم(داونپورت و پروساک،۷۹)

• • تقسیم بندی شده : بخش های کلیدی و تعیین کننده داده ها را می شناسیم.

• • محاسبه شده : داده ها ممکن است با محاسبات ریاضی و آماری تجزیه و تحلیل شوند .

• • اصلاح شده : داده ها غلط گیری می شوند .

• • خلاصه شده : داده ها ممکن است از حجم کمتری خلاصه شوند .

۲-۵-۲ اطلاعات : یعنی ” داده های مربوط و هدفدار” به بیانی دیگر داده ها به تنهایی “مربوط” و “هدفدار” نیستند. بلکه نوعی “پیام” به شمار می آیند .
باید توجه داشت که معمولاً محاسبات، خلاصه سازی و طبقه بندی اطلاعات توسط “انسان”صورت می گیرد و نباید اطلاعات یا دانش را با فناوری انتقال آنها اشتباه گرفت (پرساک/داونپورت ،۱۳۷۹ )
اطلاعات زمانی ایجاد می شوند که انسان به داده ها معنی می بخشد. اطلاعات معمولاً به صورت نمایش ساختارمند و مرتب داده ها بروز می کند. بنابراین داده هایی درباره زلزله هایی که در ایالات متحده رخ داده و بیش از ۶٫۵ ریشتر بوده میتواند بعنوان اطلاع در نظر گرفته شود. نظیر آن ، اگر کسی داده های مربوط به تعداد افراد ۱۸ تا ۳۵ ساله مبتلا به آنفولانزا یا تعداد افرادیکه از حوادث ناشی از کار فوت کرده اند را استخراج کند داده را به اطلاع تبدیل کرده است .
۲-۵-۳ دانش: دانش مرحله سوم از چهار مرحله زنجیر داده به دانایی است. وقتی که اطلاعات تحلیل، پردازش و وارد متن میشود تبدیل به دانش می شود. دانش استنتاج کردن و شناخت الگوهای نامعمول، روندهای پنهان و استثنائات داده و اطلاع است. دانش ایجاد یک مدل ذهنی از الگو یا روند است که میتواند با درجه ای از قابلیت اعتماد و پیش بینی در یک زمینه خاص بکار گرفته شود .
پیچیدگی و ظرافت خاص مفهوم دانش می طلبد که عناصر تشکیل دهنده آن مورد تعمق بیشتر قرار گیرد. دانش، نه داده است و نه اطلاعات. دانش مفهومی است پیچیده، سیال و انعطاف پذیر که توانایی منحصر به فرد بشری را نشان می دهد و نتیجه درم جامع و تحلیل اطلاعات است (عدلی،۸۴)
به نظر هولساپل دانش، دارای مشخصاتی به شرح زیر است که آن را از دیگر دارایی های سازمان متمایز می کند:
قدرت خارق العاده و بازدهی فزاینده : دانش، مشمول قانون بازدهی نزولی نیست. زمانی که از آن استفاده می شود، مقدارآن کم نمی شود. مصرف کنندگان می توانند مواردی را به آن اضافه کنند، بنابراین ارزش آن افزایش میابد .