شکل شماره ۴-۳ ، توجه عابرین پیاده به خطوط حق تقدم
شکل شماره ۵-۳ ، توجه عابرین پیاده به خطوط حق تقدم
شکل شماره۶-۳ ، توجه عابرین پیاده به خطوط حق تقدم
شکل شماره ۷-۳ ، عدم توجه خودور سواری به خطوط حق تقدم عابرین پیاده
شکل شماره ۸-۳ ، عدم توجه خودور سواری به خطوط حق تقدم عابرین
شکل شماره ۹-۳ ، عدم توجه خودور سواری به خطوط حق تقدم عابرین
شکل شماره ۱۰-۳ ، عدم استفاده از پل عابرین پیاده توسط مسافرین خطوط اتوبوسرانی
شکل شماره ۱۱-۳ ، توقف خودروها روی خط عابر پیاده و عدم توجه به حق عبور عابرین پیاده در تقاطع میدان انقلاب
۳-۳ – مطالعه خصوصیات رفتاری و مسائل عابرین پیاده
برنامه ریزی و مدیریت سیستم جابجایی پیاده در مجموعه حمل و نقل شهری مستلزم یک شناخت و آگاهی کامل نسبت به تمایلات و گرایشها و همچنین مکانیسم های تصمیم گیری عابرین پیاده بعنوان عناصر تعیین کننده سیستم است. مطالعات رفتاری تلاشی است در جهت کسب این آگاهیها و تدوین راهبردها، سیاستها و ضوابط برنامه ریزی، طراحی و مدیریت سیستم پیاده.
از آنجایی که محور این مطالعات شناخت ویژگیهای رفتاری عابر به عنوان یک انسان است کلیه پیچیدگیها و ظرافتهای علوم انسانی و اجتماعی بر آن مترتب می باشد. بعلاوه به علت سرشت تغییرپذیر رفتارها و تمایلات انسانی اینگونه مطالعات باید در مکانها و زمان های مختلف به عنوان جزء لاینفک برنامه ریزی و مدیریت حمل و نقل شهری تکرار شوند.
با توجه به طیف وسیع جنبه ها و خصوصیات رفتاری افراد در مواجهه با عوامل محیطی مختلف، امکان ارزیابی همه جانبه آنها حداقل در حد ریزنگری وجود ندارد. با این وجود میتوان در حد کلان تمایلات و گرایشهای عابرین را با بهره گرفتن از یک نمونه آماری از طریق مشاهده یا نظرخواهی بدست آورد.
بررسی سوابق مطالعاتی موجود در این زمینه نشان میدهد که علیرغم مطالعات وسیع و عمیق انجام شده در سایر نقاط دنیا، در کشور ما مطالعات اندکی در این زمینه صورت گرفته است.
هدف از این آمارگیری بررسی لزوم و اهمیت اجرای برنامه آموزشی رانندگان و عابرین پیاده بر اساس اطلاعات مربوط به عادات رانندگان و عابرین پیاده شهر تهران بوده است. آمار و اطلاعات مورد نیاز از دو طریق مصاحبه و مشاهده بدست آمده اند و نتایج مربوطه با یکدیگر مقایسه شده اند. آمارگیری در پنج نقطه با ویژگیهای مختلف ترافیکی و هندسی در سه روز کاری هفته (دوشنبه، سه شنبه، چهارشنبه) سوم تا پنجم خرداد ماه ۱۳۸۹ و در هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۱۲ ظهر صورت گرفته است.
برای مصاحبه با رانندگان و عابرین سه پرسشنامه تهیه شده بود که در آنها سئوالاتی در زمینه رعایت مقررات عبور و مرور در محل تقاطعهای چراغدار و گذرگاه عابرین پیاده مطرح شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در این مطالعه رفتار ۱۸۱۸ راننده مشاهده و با ۲۳۴ راننده مصاحبه شد. همچنین رفتار ۵۴۰ عابر پیاده مشاهده و با ۱۶۹ عابر مصاحبه انجام شد.
۳-۴- تحلیل آماری رفتار عابرین پیاده شهر تهران
به منظور کسب یک تصویر کلان از خصوصیات رفتاری عابرین پیاده شهر تهران یک مطالعه رفتاری در چارچوب امکانات پروژه ترتیب داده شد. هدف اصلی این بررسی، آگاهی از برخی جنبه های کمی و کیفی سفرهای پیاده عابرین تهرانی و همچنین شناسایی اهم مسائل و مشکلات آنها بوده است.
اطلاعات مورد نظر شامل موارد زیر است:
۱- مشخصات عابر پیاده (جنسیت، سن، شغل، تحصیلات، وضعیت جسمانی، مالکیت خودرو)
۲- مشخصات سفر پیاده (منظور از سفر، متوسط تعداد و طول سفر)
۳- نظرخواهی (رفتار عابرین، مسائل و مشکلات پیاده روی)
– طرح آمارگیری و پرسشنامه
با توجه به اینکه برداشت یک نمونه معرف از کل جمعیت (شهر تهران) برای کسب آمار فوق نیازمند یک مطالعه مفصل و خارج از چارچوب این پروژه بود آمارگیری به روش نمونه‌ای مورد توجه قرار گرفت. در این روش کل جمعیت مورد مطالعه توسط یکسری برشهای عرضی لایه بندی میشود که در حقیقیت بدین معنی است که به چند
گروه تقسیم میگردد بطوریکه این گروه‌ها دو به دو مستقل و مجموعاً فراگیر کل جمعیت باشند. سپس در هر گروه به تعداد کافی نمونه گیری میشود. در اینصورت جمعیت کاهش یافته و با تعداد نمونه های کمتری میتوان به آمار مربوط به هر لایه دست یافت. آمار مربوط به کل جمعیت با توجه به آمار و ترکیب لایه ها قابل برآورد میباشد. در این مطالعه مشخصات عابرین پیاده بعنوان معیار برای لایه بندیها در نظر گرفته شده است. لایه بندی جمعیت برحسب هر مشخصه به ترتیب زیر بوده است:
۱- جنسیت (مرد- زن)
۲- سن (زیر ۱۸ سال، ۳۹-۱۸ ، ۵۹-۴۰ ، ۶۰ سال به بالا)
۳- شغل (محصل، خانه دار، کارمند، آزاد)
۴- تحصیلات (بیسواد- تا دیپلم متوسطه- دیپلم به بالا)
۵- وضعیت جسمی (سالم- ضعیف- معلول)
حداقل بعد نمونه لازم برای آنکه در هر ترکیبی از لایه بندی های فوق حداقل یک پرسشنامه وجود داشته باشد با فرض یکنواختی توزیع نمونه ها بر اساس مطالعات آیین نامه‌ای قوانین شهری امریکا از رابطه زیر بدست می آید:
( ۲ ) × ( ۳ ) × ( ۳ ) × ( ۴ ) × ( ۴ ) × ( ۲ ) = N (رابطه شماره ۳ )
گروه مالکیت * گروه جسمی * گروه تحصیلی * گروه شغلی * گروه سنی * گروه جنسی = حداقل بعد نمونه
۵۷۶ = Nmin
با در نظر گرفتن یک ضرایب اطمینان ۳۰/۱ تعداد کل پرسشنامه های لازم حدود ۷۵۰ برآورد میشود. نمونه گیری در هر لایه به روش اتفاقی صورت گرفته و در عین حال حداقل تعداد لازم به روش سبد آماری کنترل شده است.
روش اصلی آمارگیری مصاحبه با عابرین پیاده بوده است ولی از آنجایی که انجام مصاحبه در بعضی از گروه ها با مشکلات اجرایی همراه بوده یکسری از پرسشنامه ها توسط اشخاص بدون مصاحبه پرسشگر تکمیل و ارسال شده است.
– برنامه عملیات
پس از تهیه فرم اولیه پرسشنامه، تیم آماربردار سازماندهی شد و طی جلسات توجیهی در رابطه با اهداف پرسشنامه و روش مصاحبه آموزشهای لازم را دریافت نمود.
بر اساس طرح آمارگیری تعیین شده یک آمارگیری آزمایشی صورت گرفت تا علاوه بر آزمون پرسشنامه و رفع نواقص آن تیم آمار بردار نیز آشنایی بیشتری با جنبه های عملی آمارگیری کسب نمایند. بر اساس نتایج بدست آمده در این آمارگیری طرح و برنامه ریزی آمارگیری نهایی انجام شد.
برای آنکه آماربرداری در یک محدوده نسبتاً وسیع جغرافیایی صورت گرفته و عوامل اقتصادی- اجتماعی مختلفی ملحوظ گردد، تکمیل پرسشنامه عابرین پیاده در مکانها و زمان های مندرج در جدول ۹ انجام شده است.
پس از اجرای آمارگیری نهایی از طریق مصاحبه، کلیه پرسشنامه ها مورد بازنگری قرار گرفت و موارد مشکوک و ناقص از نمونه حذف گردید. همچنین کلیه لایه ها و طبقه بندیهایی که به تعداد کافی نمونه گیری نشده بود مشخص گردید تا در آمارگیری تکمیلی به روش ارسال پرسشنامه مد نظر قرار گیرد. نهایتاً تعداد ۴۷۸ پرسشنامه از طریق مصاحبه و تعداد ۲۷۳ پرسشنامه از طریق اشخاص تکمیل گردید.
در جدول ۱۰ توزیع جمعیت نمونه بر حسب گروه های جنسی، سنی، شغلی، تحصیلی و جسمی مختلف ارائه شده است. همانگونه که مشاهده میشود در کلیه گروه های حائز اهمیت به تعداد کافی آمار برداشت شده است و میتوان بر اساس اطلاعات مربوطه استنباط آماری نمود.
– نتایج آمار و اطلاعات پرسشنامه و پردازش اطلاعات
پس از اتمام مرحله برداشت آمار و بازبینی پرسشنامه ها عملیات کُد گذاری و ورود اطلاعات به کامپیوتر آغاز گردید و نهایتاً نتایج بدست آمده جهت تجزیه و تحلیل بعدی بصورت یکسری جداول و نمودار ارائه شد.
از آنجایی که این آمارگیری چند منظوره بوده و علاوه بر مطالعه رفتاری عابرین پیاده، در زمینه مطالعات کمی و کیفی مسائل پیاده روی نیز سئوالاتی را در برداشته است، نتایج هر قسمت در بخش مربوطه مطرح و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. در این بخش نتایج مربوط به مطالعه رفتاری عابرین پیاده ارائه میشوند. زمان آمارگیری از ساعت ۶ صبح الی ۲۰ و وضعیت هوا برای همه معابر در زمان آمارگیری آفتابی بوده است. در جدول شماره ۳-۱ فهرست نقاط آمارگیری و امکانات موجود در این نقاط و حجم تردد عابرین برداشت شده قابل مشاهده میباشد.
جدول ۳-۱- فهرست مشخصات نقاط تکمیل پرسشنامه (مسائل و مشکلات پیاده روی)

* برای احتساب فاصله جانبی که معمولاً میان عابرین و موانع وجود دارد باید به میزان ۵/۱ تا ۱ فوت (۴۵-۳۰ سانتیمتر) به عرض اشغالی موانع افزوده گردد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

* * فاصله جدول یا تماس ساختمان تا لبه مانع
۵- بررسی روابط جریان ترافیک در شرایط ایران(تهران)
به منظور آگاهی از روابط میان پارامترهای فوق تعدادی مشاهده روی فیلم‌های ویدئوریی برداشت شده از جریان ترافیک پیاده در نقاط مختلف شهر تهران صورت گرفت. جزئیات عملیات آمار برداری در سوابق مطالعات [۶] شرح داده شده است.
اندازه‌گیری متوسط چگالی با شمارش تعداد کل عابرین موجود در قطعه در لحاظات ابتدایی و انتهایی مشاده و سپس تقسیم این تعداد برمساحت مؤثر قطعه (طول × عرض موثر) انجام شد. میانگین این دو مقدار متوسط چگالی عبور در نظر گرفته شد. لازم به ذکر است که برای بدست آوردن عرض مؤثر از عرض کل پیاده‌رو مقادیری مطابق توصیه HCM و با توجه به مشاهده شرایط محل کسر گردید.
سرعت متوسط عابرین پیاده از تقسیم نمودن فاصله دوشاخص بر میانگین زمان عبور (سرعت متوسط مکانی) کلیه عابرین پیاده در مدت مشاهده بدست آمده است.
در تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده نخست انطباق رابطه اساسی جریان ترافیک D × V=Sبا اطلاعات استخراج شده مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت که نتیجه کاملاً مثبتی بدست آمد. در مرحله بعد رابطه دو بدوی این پارامترها مورد مطالعه قرار گرفت.
در شکل ۱-۲ نمودار سرعت پیاده‌روی برحسب چگالی نشان داده شده است. علیرغم پراکندگی نقاط بدست آمده یک روند نزولی مشاهده می‌شود. علت پراکندگی نقاط کوتاه بودن مدت مشاهده (۱۰ ثانیه) است که برداشتها را شبه – لحظه‌ای نموده و خطای اندازه‌گیری زمان (با دقت ثانیه) را افزایش داده است. با وجود این از برازش یک خط بر این نقاط میانگین حداکثر سرعت آزاد پیاده‌روی در حدود ۲۵/۱ متر برثانیه بدست می‌آید که با نتایج بدست آمده در آماربرداری سرعت جریان آزاد پیاده‌روی مطابقت کامل دارد. در فضای حرکت بالاتر از ۵/۲ مترمربع برای هر نفر تأثیر چگالی در سرعت ناچیز است. مطابق رابطه سرعت – حجم حداکثر حجم تردد پیاده برابر ۶۸ نفر بر دقیقه در هر متر عرض پیاده‌رو است که در سرعتی معادل ۶۷/۰ متر بر ثانیه بوقوع می‌پیوندد.
شکل ۲- ۱ ، نمودار سرعت پیاده‌روی برحسب چگالی
رابطه تردد – فضای حرکت پیاده در شکل ۲-۲ نشان داده شده است. شکل عمومی این نمودار مشابه نمودارهای ارائه شده در HCM است با این تفاوت که مقدار اوج آن در فضای حرکت ۶/۰ مترمربع برای هر نفر و حجم عبور ۶۸ نفر بر دقیقه در هر متر عرض است.
شکل ۲-۲ ، رابطه تردد – فضای حرکت پیاده
۶- سطح سرویس و ظرفیت معابر پیاده
طرح هندسی فضاهای پیاده‌روی ترکیبی است از کاربرد اصول مهندسی ترافیک و ملاحظات مربوط به راحتی انسان و محیط زیست. علی‌الاصول محیط‌های مختلف نیازمند استانداردهای طراحی کیفی و همچنین کمی متفاوتی هستند، زیرا هر یک دارای شرایط ترافیکی، محدودیت‌های فیزیکی و نیازهای زیست‌محیطی مختص به خود است. از سوی دیگر حداکثر ظرفیت عبور نیز نمی‌تواند به عنوان تنها ملاک طراحی هندسی بدون توجه به سایر ملاحظات درنظر گرفته شود. بنابراین ضروری است که استانداردهای طراحی براساس سطوح سرویس مختلف مناسب برای فضاهای پیاده‌روی تدوین گردد.
مفهوم سطح سرویس برای نخستین بار برای توصیف وضعیت جریان وسایل نقلیه در بزرگراهها مطرح گردید و سپس به سایر تسهیلات نیز تعمیم یافت. در کتاب راهنمای ظرفیت راه ها [۷] برای طبقه‌بندی سطوح سرویس از مقیاسی با شش تراز (A , B , C , D , E , F) استفاده شده و برای هر تراز یک یا چند معیار کمی یا کیفی تعریف شده است.در شکل ۵ سطوح سرویس پیاده روها براساس میانگین مساحت موجود برای هر عابر در جریان ترافیک پیاده نشان داده شده است. ظرفیت عملی پیاده‌رو در ۱= V/C برابر ۸۲ نفر عابر در هر متر عرض بر دقیقه است. [۷]
شکل ۲-۳ ، سطوح سرویس پیاده روها
وضعیت محل‌های انتظار مانند ایستگاههای حمل و نقل عمومی و صف‌بندی عابرین در گوشه تقاطع‌های چراغدار نیز برحسب سطح سرویس توصیف می‌شود. اکثر محل‌های انتظار نیازمند به فضای کافی برای ایستادن و یک فضای اضافی برای جابجایی محدود افراد هستند. در فضاهای کمتر از ۳/۰ مترمربع برای هر نفر تماس‌های بدنی غیرارادی رخ می‌دهد و در مقادیر کمتر از ۲/۰ مترمربع برای هر نفر ازدحام به حد خطرناک می‌رسد. افراد ایستاده معمولاً فضای آزاد بیشتر از این مقدار را ترجیح می‌دهند. مشاهده صف راه‌پله و آسانسور مقدار ۴۶/۰ مترمربع بر هر نفر و برای جمعیت منتظر در کنج تقاطع‌ها برای تغییر چراغ مقدار ۶۴/۰ مترمربع برای هر نفر را نشان داده است.
راه پله نسبت به پیاده‌رو دارای کارایی کمتری است و مواجهه افراد می‌تواند منجر به ایجاد صف و تأخیر گردد. ایمنی مهمترین مسئله در طراحی راه‌پله است. مهمترین اشکالاتی هک در ارتباط با طراحی راه پله ممکن است باعث بروز حوادث شوند عبارتند از: غیریکنواختی در عرض و ارتفاع پله‌ها، بلند یا باریک بودن بیش از حد پله‌ها، عدم وجود یا نامناسب بودن دستگیره کنار راه‌پله، وجود یک یا دو پله در محل‌های غیرمنتظره. ابعاد پیشنهادی برای ارتفاع پله ۲/۱۵ ت ا۸/۱۷ سانتیمتر، عرض کف پله ۹/۲۷ تا ۵/۳۰ سانتیمتر و برای دستگیره استوانه‌ای به قطر ۸/۳ سانتیمتر است.
جدول ۱۲-۲- سطح سرویس عابرین در پیاده‌رو [۷]

سطح سرویس

فضا
فوت مربع بر نفر (متر مربع بر نفر)

سرعت و جریان مورد انتظار

متوسط سرعت (S) فوت بر دقیقه (متر بر دقیقه)

نرخ جریان (V)
نفر بر دقیقه بر فوت (نفر بر دقیقه بر متر)

نسبت حجم به ظرفیت V/C

A
B
C
D
E
F

(۱/۱۲) ۱۳۰
(۷/۳) ۴۰
(۲/۲) ۲۴
(۴/۱) ۱۵
(۶/۰) ۶

(۳/۷۹)۲۶۰
(۲/۷۶)۲۵۰

^** معناداری در سطح اطمینان ۹۹درصد. ^* معناداری در سطح اطمینان ۹۵ درصد می‌باشند.
فرضیه اول: کیفیت خدمات تأثیر مثبتی بر ارزش درک شده دارد.
H₀:کیفیت خدمات تأثیر مثبتی بر ارزش درک شده ندارد.
H₁: کیفیت خدمات تأثیر مثبتی بر ارزش درک شده دارد.
بر طبق نتایج به دست آمده از آماره t، متغیر کیفیت خدمات در سطح اطمینان ۹5 درصد بر متغیر ارزش درک شده تأثیر معنی­داری دارد (آماره t در خارج از بازه 96/1- تا 96/1+ قرار گرفته است). همچنین می توان گفت که نوع این رابطه مثبت و مستقیم است. بنابراین، می­توان به این نتیجه رسید که با بهبود کیفیت خدمات بانک­های دولتی، ارزش درک شده مشتریان ازاین بانک­ها نیز افزایش می­یابد و برعکس. بنابراین فرضیه اصلی اول مورد تأیید قرار می‌گیرد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

با توجه به ضریب مسیر مربوط به این فرضیه نیز می توان به این نتیجه رسید که کیفیت خدمات به میزان 28/0 بر ارزش درک شده اثر دارد. یعنی اگر متغیر کیفیت خدمات به میزان 1 واحد افزایش یابد به احتمال 95 درصد مقدار متغیر ارزش درک شده به میزان 28/0 واحد افزایش می­یابد.
فرضیه دوم: هویت برند تأثیر مثبتی بر ارزش درک شده دارد.
H₀: هویت برند تأثیر مثبتی بر ارزش درک شده ندارد.
H₁: هویت برند تأثیر مثبتی بر ارزش درک شده دارد.
بر طبق نتایج به دست آمده از آماره t، متغیر هویت برند در سطح اطمینان ۹9 درصد بر متغیر ارزش درک شده تأثیر معنی­داری دارد (آماره t در خارج از بازه 58/2- تا 58/2+ قرار گرفته است). همچنین می توان گفت که نوع این رابطه مثبت و مستقیم است. بنابراین، می­توان به این نتیجه رسید که با بهبود هویت برند بانک­های دولتی در نزد مشتریان، ارزش درک شده مشتریان از این بانک­ها نیز افزایش می­یابد و برعکس. بنابراین فرضیه اصلی دوم مورد تأیید قرار می‌گیرد.
با توجه به ضریب مسیر مربوط به این فرضیه نیز می توان به این نتیجه رسید که هویت برند به میزان 63/0 بر ارزش درک شده اثر دارد. یعنی اگر متغیر هویت به میزان 1 واحد افزایش یابد به احتمال 99 درصد مقدار متغیر ارزش درک شده به میزان 63/0 واحد افزایش می­یابد.
ضریب تعیین حاصل از تأثیر کیفیت و هویت بر ارزش
ضریب تعیین مربوط به تأثیر کیفیت خدمات و هویت برند بر ارزش درک شده نیز برابر 82/0 است. این مقدار نشان می­دهد که دو مفهوم کیفیت خدمات و هویت برند با هم توانسته­اند82 درصد از تغییرات ارزش درک شده مشتریان بانک­های دولتی را پیش ­بینی یا تبیین کنند. 18 درصد باقی­مانده نیز توسط سایر متغیرها که در تحقیق حاضر مورد بررسی قرار نگرفتند، تبیین می­گردد.
فرضیه سوم: ارزش درک شده تأثیر مثبتی بر رضایت مشتری دارد.
H₀: ارزش درک شده تأثیر مثبتی بر رضایت ندارد.
H₁: ارزش درک شده تأثیر مثبتی بر رضایت دارد.
بر طبق نتایج به دست آمده از آماره t، متغیر ارزش درک شده در سطح اطمینان ۹9 درصد بر متغیر رضایت تأثیر معنی­داری دارد (آماره t در خارج از بازه 58/2- تا 58/2+ قرار گرفته است). همچنین می توان گفت که نوع این رابطه مثبت و مستقیم است. بنابراین، می­توان به این نتیجه رسید که با بهبود و توسعه ارزش درک شده مشتریان بانک­های دولتی، رضایت مشتریان از این بانک­ها نیز افزایش می­یابد و برعکس. بنابراین فرضیه اصلی سوم مورد تأیید قرار می‌گیرد.
با توجه به ضریب مسیر مربوط به این فرضیه نیز می توان به این نتیجه رسید که ارزش درک شده به میزان 81/0 بر رضایت مشتریان اثر دارد. یعنی اگر متغیر ارزش درک شده به میزان 1 واحد افزایش یابد به احتمال 99 درصد مقدار متغیر رضایت مشتری به میزان 81/0 واحد افزایش می­یابد.
ضریب تعیین حاصل از تأثیر ارزش بر رضایت
ضریب تعیین مربوط به تأثیر ارزش درک شده بر رضایت مشتری نیز برابر 58/0 است. این مقدار نشان می­دهد که ارزش درک شده توانسته­58 درصد از تغییرات رضایت مشتریان بانک­های دولتی را پیش ­بینی یا تبیین کند. 42 درصد باقی­مانده نیز توسط سایر متغیرها که در تحقیق حاضر مورد بررسی قرار نگرفتند، تبیین می­گردد.
فرضیه چهارم: رضایت مشتری تأثیر مثبتی بر تمایلات رفتاری دارد.
H₀: رضایت تأثیر مثبتی بر تمایلات رفتاری ندارد.
H₁: رضایت تأثیر مثبتی بر تمایلات رفتاری دارد.
بر طبق نتایج به دست آمده از آماره t، متغیر رضایت در سطح اطمینان ۹9 درصد بر متغیر تمایلات رفتاری تأثیر معنی­داری دارد (آماره t در خارج از بازه 58/2- تا 58/2+ قرار گرفته است). همچنین می توان گفت که نوع این رابطه مثبت و مستقیم است. بنابراین، می­توان به این نتیجه رسید که با بهبود و توسعه رضایت مشتریان بانک­های دولتی، تمایلات رفتاری مشتریان این بانک­ها شامل مراجعه مجدد و تبلیغات دهان به دهان نیز افزایش می­یابد و برعکس. بنابراین فرضیه اصلی چهارم نیز مورد تأیید قرار می‌گیرد.
با توجه به ضریب مسیر مربوط به این فرضیه نیز می توان به این نتیجه رسید که رضایت به میزان 81/0 بر تمایلات رفتاری مشتریان اثر دارد. یعنی اگر متغیر رضایت به میزان 1 واحد افزایش یابد به احتمال 99 درصد، مقدار متغیر تمایلات رفتاری به میزان 81/0 واحد افزایش می­یابد.
ضریب تعیین حاصل از تأثیر رضایت بر تمایلات رفتاری
ضریب تعیین مربوط به تأثیر رضایت بر تمایلات رفتاری مشتری نیز برابر 66/0 است. این مقدار نشان می­دهد که متغیر رضایت مشتریان توانسته­66 درصد از تغییرات تمایلات رفتاری مشتریان بانک­های دولتی را پیش ­بینی یا تبیین کند. 34 درصد باقی­مانده نیز توسط سایر متغیرها که در تحقیق حاضر مورد بررسی قرار نگرفتند، تبیین می­گردد.
مدل­های تحقیق در حالت تخمین ضرایب مسیر و معنی­داری ضرایب (t-value) به منظور آزمون فرضیه ­های اصلی تحقیق در بانک­های دولتی به ترتیب در نمودارهای زیر آمده­اند.
نمودار 4-13- مدل اصلی تحقیق در حالت تخمین ضرایب مسیر (برای بانک­های دولتی)
نمودار 4-14- مدل اصلی تحقیق در حالت تخمین معنی­داری (t-value) (برای بانک­های دولتی)
فرضیه فرعی اول، فرضیه چهارم: رضایت مشتری تأثیر مثبتی بر مراجعه مجدد دارد.
H₀:رضایت تأثیر مثبتی بر مراجعه مجدد ندارد.
H₁: رضایت تأثیر مثبتی بر مراجعه مجدد دارد.
بر طبق نتایج به دست آمده از آماره t، متغیر رضایت در سطح اطمینان ۹9 درصد بر متغیر مراجعه مجدد تأثیر معنی­داری دارد (آماره t در خارج از بازه 58/2- تا 58/2+ قرار گرفته است). همچنین
می توان گفت که نوع این رابطه مثبت و مستقیم است. بنابراین، می­توان به این نتیجه رسید که با بهبود و توسعه رضایت مشتریان بانک­های دولتی، مراجعه مجدد مشتریان این بانک­ها نیز افزایش
می­یابد و برعکس. بنابراین فرضیه فرعی اول فرضیه چهارم نیز مورد تأیید قرار می‌گیرد.
با توجه به ضریب مسیر مربوط به این فرضیه نیز می توان به این نتیجه رسید که رضایت به میزان 36/0 بر مراجعه مجددمشتریان اثر دارد. یعنی اگر متغیر رضایت به میزان 1 واحد افزایش یابد به احتمال 99 درصد مقدار متغیر مراجعه مجددبه میزان 36/0 واحد افزایش می­یابد.
ضریب تعیین حاصل از تأثیر رضایت بر مراجعه مجدد
ضریب تعیین مربوط به تأثیر رضایت بر مراجعه مجدد مشتری نیز برابر 23/0 است. این مقدار نشان می­دهد که متغیر رضایت مشتریان توانسته­23 درصد از تغییرات مراجعه مجدد مشتریان بانک­های دولتی را پیش ­بینی یا تبیین کند. 77 درصد باقی­مانده نیز توسط سایر متغیرها تبیین می­گردد.
فرضیه فرعی دوم فرضیه چهارم: رضایت مشتری تأثیر مثبتی بر تبلیغات دهان به دهان دارد.
H₀: رضایت تأثیر مثبتی بر تبلیغات دهان به دهان ندارد.
H₁: رضایت تأثیر مثبتی بر تبلیغات دهان به دهان دارد.
بر طبق نتایج به دست آمده از آماره t، متغیر رضایت در سطح اطمینان ۹9 درصد بر متغیر تبلیغات دهان به دهان تأثیر معنی­داری دارد (آماره t در خارج از بازه 58/2- تا 58/2+ قرار گرفته است). همچنین می توان گفت که نوع این رابطه مثبت و مستقیم است. بنابراین، می­توان به این نتیجه رسید که با بهبود و توسعه رضایت مشتریان بانک­های دولتی، تبلیغات دهان به دهان مشتریان از این بانک­ها نیز افزایش می­یابد و برعکس. بنابراین فرضیه فرعی دوم فرضیه چهارم نیز مورد تأیید قرار می‌گیرد.
با توجه به ضریب مسیر مربوط به این فرضیه نیز می توان به این نتیجه رسید که رضایت به میزان 48/0 بر تبلیغات دهان به دهان مشتریان اثر دارد. یعنی اگر متغیر رضایت به میزان 1 واحد افزایش یابد به احتمال 99 درصد مقدار متغیر تبلیغات دهان به دهان به میزان 48/0 واحد افزایش می­یابد.
ضریب تعیین حاصل از تأثیر رضایت بر تبلیغات دهان به دهان
ضریب تعیین مربوط به تأثیر رضایت بر تبلیغات دهان به دهان مشتری نیز برابر 42/0 است. این مقدار نشان می­دهد که متغیر رضایت مشتریان توانسته­42 درصد از تغییرات تبلیغات دهان به دهان مشتریان بانک­های دولتی را پیش ­بینی یا تبیین کند. 58 درصد باقی­مانده نیز توسط سایر متغیرها تبیین
می­گردد.
مدل­های تحقیق در حالت تخمین ضرایب مسیر و معنی­داری ضرایب (t-value) به منظور آزمون فرضیه ­های فرعی فرضیه چهارم تحقیق در بانک­های دولتی به ترتیب در نمودارهای زیر آمده­اند.
نمودار 4-15- مدل فرعی تحقیق در حالت تخمین ضرایب مسیر (برای بانک­های دولتی)

پس می­توان ادعا کرد که تئوفیلاکت یا منابعش این قسمت را به منظور ستایش از ارتش بیزانس از خود افزوده باشند.
پس از آن تئوفیلاکت گزارش می­ کند که ارتش روم به سه بخش تقسیم شد. مرکز آن را خسروپرویز و نارسس کنترل می­کردند. جناح راست را مبودیس و سارامس ایرانی کنترل می­کردند، و جناح دیگر را فرمانده جان، فرمانده­ی نیروهای ارمنستان هدایت می­کرد. (در روایت فردوسی خسروپرویز در قلب سپاه ایران بود و جناح چپ به عهده­ موشیل ارمنی بود). دشمن آن­ها نیز به همان شکل صف بسته بود و دارای سه بخش بود.^[۴۲۴] این قسمت از گزارش تئوفیلاکت را کتاب استراتگیکون هم تأیید می کند: «آن­ها (ایرانیان) در سه بخش اصلی به صف می شوند: مرکز، راست و چپ. مرکز آن­ها چهارصد یا پانصد نیروی بیشتر دارد».^[۴۲۵]
بر طبق روایت تئوفیلاکت سپاه بهرام چوبین به سمت شیب کوهستان عقب نشست (تئوفیلاکت آن را حاصل ترس آن­ها از رومیان می­داند، اما در ادامه­ روایت او مشخص می­ شود که این تله­ای برای رومیان بوده است). در آن حال پانصد نفر از افرد سپاه بهرام چوبین سلاحشان را زمین گذاشتند، و به سمت رومیان رفتند (مطابق با روایت فردوسی که بسیاری از افراد بهرام چوبین به خسروپرویز پیوستند).

خسروپرویز به نیروهایش دستور حمله به کوهستان را داد. رومی ها اطاعت نکردند، زیرا نمی­خواستند نظم خود را بر هم بزنند، اما ایرانیان ناچار از دستور او پیروی کردند. وقتی که وارد کوهستان شدند به شدت شکست خوردند. رومی­ها آنان را دنبال کردند، و خود را با دشمن روبرو نمودند، تا تلفات کمتری به سپاه خسروپرویز وارد آید.^[۴۲۶]
این قسمت از گزارش تئوفیلاکت ناچار ذهن را به سوی گزارش فردوسی، مبنی بر فرار خسروپرویز از بهرام چوبین در کوهستان و کمک سروش به خسروپرویز می­کشاند. این احتمال وجود دارد که بعدها خسروپرویز، نجات از این مهلکه را به سروش نسبت داده باشد.
بر اساس گزارش تئوفیلاکت، پس از غروب، بهرام چوبین و نیروهایش به استراحت پرداختند؛ در حالیکه رومی­ها نابخردی خسروپرویز را سرزنش نمودند.
بهرام چوبین با آغاز روز اردو را جمع کرد، و به نزدیکی شهر گنزک^[۴۲۷] رسید. از آنجا نیروهایش را حرکت داد، تا از حمله­ی رومی­ها در امان بماند، اما رومی­ها با کشف حرکت بهرام چوبین با حرکت اجباری نزدیک دشمن اردو زدند. سپس آن­ها به رودخانه­ی بلاراتوس^[۴۲۸] (سروک) رسیدند و اردو زدند.
صبح هنگام، رومیان رمزی به نام مریم مقدس تعیین کردند، تا نیروهای ایرانی متحد با خود را هنگام جنگ با نیروهای بهرام چوبین اشتباه نگیرند. بهرام چوبین از فیل­های جنگی به عنوان دیواری برای سواره­نظام استفاده نمود (درروایت سبئوس و فردوسی نیز به وجود فیل­های جنگی در سپاه بهرام چوبین اشاره شده است). هر دو طرف سپاه دارای تعدادی فیل جنگی بود. خسروپرویز نیز که با پانصد نفر محافظت می­شد، صفوف را بررسی نمود. پس از بالا رفتن پرچم ها و غرش شیپورها جنگ آغاز شد. بهرام چوبین قلب سپاه را رها کرد، به جناح چپ رفت و جناح مخالف را با فشاری ناگهانی از صفی انبوه نابود کرد و بنابراین رومی­های این جناح پراکنده گشتند و پا به فرار گذاشتند (فردوسی نیز حمله­ی بهرام چوبین به جناح­های مختلف سپاه دشمن را گزارش کرده است). وقتی که نارسس این را دید به نیروها فرمان داد تا به آرامی با افراد (جناح) تضعیف شده مخلوط شوند و جلوی فرار آن­ها را بگیرند. پس از آن بهرام چوبین به قلب سپاه حمله کرد اما نارسس نیز به حمله­ی متقابل دست زد و نظم سپاه بهرام چوبین به هم خورد؛ در نتیجه سپاه بهرام چوبین شکست خورد و شش هزار فراری به تپه­ای رفتند، اما رومی­ها آن تپه را محاصره کردند و بر آن نیروی فراری غلبه نمودند. سپس آن­ها اسرای زیادی را نزد خسروپرویز آوردند. شاه ایران برخی را به شمشیر سپرد، و برخی را زیر پای فیل­ها لگدمال کرد (کشتن اسیران با روایت سبئوس مطابقت دارد). او متوجه شد که تعدادی از این اسیران ترک­نژاد هستند، و آن­ها را نزد امپراتور فرستاد.^[۴۲۹]
این قسمت از روایت تئوفیلاکت نشان دهنده آن است که بهرام چوبین پس از بازگشت از شرق تعدادی از مردم آن مناطق را نیز با خود همراه کرده بود و این موضوع با روایت سبئوس و فردوسی نیز مطابقت داد). البته به نظر می­رسد تئوفیلاکت درباره ترک بودن آن­ها چندان مطمئن نیست، زیرا در ادامه آن­ها را از مردم سکاهای شرقی می­خواند.^[۴۳۰]
درباره مسئله­ غنائم، بر طبق گزارش تئوفیلاکت، رومی­ها خیمه، همسران، فرزندان، زیورآلات طلا و تجملات سلطنتی آن غاصب را به غنیمت بردند، و با ارزش­ترین غنیمت­ها را به خسروپرویز دادند (با روایت سبئوس که در آن رومی­ها بهترین­ها را برای خود بردند؛ مغایرت دارد). رویدادنامه­ی خوزستان تنها گزارش می­ کند که بهرام چوبین شکست خورد.^[۴۳۱] اواگریوس حضور ایرانیان ارتش خسروپرویز را نادیده می­گیرد، و گزارش می­ کند که بهرام چوبین در یک درگیری از رومیان به تنهایی شکست خورد^[۴۳۲] (در نقطه­ی­ مقابل گزارش فردوسی که در آن سپاه ایران به تنهایی او را شکست داد). اخبار سعرت هم به شکست بهرام چوبین اشاره می­ کند.^[۴۳۳] تئوفانس خلاصه­ای از گزارش تئوفیلاکت را شرح می­دهد.^[۴۳۴] آگاپیوس نقل می­ کند که خسروپرویز به ماوریکیوس پناهنده شد و نامه­ای برای تقاضای کمک به او نوشت. ماوریکیوس نیز در نامه­ای تقاضای وی را پذیرفت و ۴۰۰۰۰ نفر به کمکش فرستاد. وی متن دو نامه را نیز گزارش کرده است.^[۴۳۵] رویدادنامه­ی ۱۲۳۴م هم تعداد سپاهی را که ماوریکیوس به کمک خسروپرویز فرستاد، ۴۰۰۰۰ نفر بر می­شمرد که نیمی از آن­ها از ارمنستان بودند؛ همچنین گزارش می­ کند که فرمانده رومیزان که به عقیده­ی نگارنده همان شهربراز است، و درباره یکی بودن این دو نام در فصل جنگ­های خسروپرویز و بیزانس بحث می­کنیم با ۱۰۰۰۰ نفر به کمک خسروپرویز به سپاه رومیان ملحق شد. گزارش میخاییل سوری نیز با آن مطابقت دارد.^[۴۳۶]
۲-۲-۴ فرار بهرام چوبین نزد خاقان ترک و قتل او در روایت شاهنامه
در مورد فرار بهرام چوبین، شاهنامه­ی فردوسی جزئیات بسیاری ارائه می­دهد، در حالی­که منابع مسیحی جزئیات کمی را بیان می­ کنند. بر طبق گزارش شاهنامه، روز بعد، خسروپرویز سه هزار مرد جنگی را به فرماندهی نستود به تعقیب بهرام چوبین فرستاد.^[۴۳۷] در گزارش تئوفیلاکت فرماندهان رومی ده هزار نفر را، به فرماندهی مارینوس و بسطام، به تعقیب خسروپرویز فرستادند.^[۴۳۸]
بر طبق گزارش شاهنامه، بهرام چوبین به خانه­ی پیرزنی رسید و آن­ها از او آب، نان و شراب گرفتند. بهرام چوبین با او صحبت کرد و نظرش را درباره بهرام چوبین پرسید (پیرزن نمی­دانست او خود بهرام چوبین است). پیرزن کار وی را محکوم کرد، زیرا با پسر پادشاه جنگ کردن را بی خردی می­دانست.^[۴۳۹] این صحبت میان پیرزن و بهرام چوبین به نوعی بازتاب عقیده­ی مردم عامی درباره چنین جنگی بوده است، که علاوه بر شاهنامه­ی فردوسی برخی از دیگر منابع فارسی و تازی هم آن را گزارش کرده ­اند.^[۴۴۰]
پس از آن بهرام چوبین به نیستانی رسید، و در آن با سپاه نستود روبرو گشت و او را شکست داد،^[۴۴۱] اما به خود وی امان داد.^[۴۴۲] بهرام چوبین به نزد ترکان پناهنده شد، و خاقان وی را پذیرا گشت. خاقان به او قول یاری و همکاری داد.^[۴۴۳] شاهنامه گزارشی از پهلوانی­های بهرام چوبین در میان ترک­ها ارائه می­دهد که احتمالاً از کتاب بهرام چوبین نامک گرفته شده است. از جمله آن­که جنگجویی به نام مغاتوره بود، که خاقان از او بیم داشت، و هر روز به وی باج می­پرداخت. بهرام چوبین به خاقان کمک کرد تا او را از پیش رو بردارد؛ بدین صورت که در جنگی تن به تن وی را کشت.^[۴۴۴]
لازم به ذکر است که شاهنامه این جنگ را در قالب اشعاری حماسی و پهلوانی با جزئیات فراوان به تصویر می­کشد.^[۴۴۵] داستان پهوانی دیگر، جنگ بهرام چوبین است با موجودی به نام شیرکپی (نوعی میمون). بر طبق گزارش او آن حیوان دختر خاقان را دزدیده بود و سواران و پهلوانان آن­جا حریف او نشدند. به همین خاطر هر ساله برای او سوگواری می نمودند، تا این­که پس از شنیدن پهلوانی­های بهرام چوبین، خاتون (همسر خاقان) موضوع را با بهرام چوبین در میان گذاشت، و وی قول داد که آن حیوان را بکشد. صبح روز بعد بهرام چوبین به جنگ او رفت، و وی را ابتدا با تیر ضعیف کرد و سپس با نیزه و شمشیر کشت، و سرش را از تن جدا نمود.^[۴۴۶] خاقان و ترکان از آن پس او را شهریار ایران خواندند. خاقان یکی از دخترهای خود را نیز به او داد. خسروپرویز با مطلع شدن از حضور بهرام چوبین نزد خاقان، نامه­ای به او نوشت و تهدیدش کرد، که اگر بهرام چوبین را پس نفرستد لشکری از ایران به جنگش خواهد آمد. خاقان در پاسخ نامه­ای نوشت با این مضمون که به دوستی خود با بهرام چوبین خیانت نمی­کند.^[۴۴۷] خسروپرویز با خواندن آن نامه به هراس افتاد، و از بزرگان مشورت خواست. بزرگان خواستند که او مردی دانا و پیر را برای صحبت با خاقان بفرستد. از آن سو بهرام چوبین با شنیدن این اخبار نزد خاقان رفت، و از وی خواست تا سپاهی برای تصرف ایران و روم به وی دهد. خاقان پس از مشورت با بزرگان این کار را کرد، و به دو نفر به نام­های جنوی و زنگوی فرمان داد که در کنار بهرام چوبین با سپاه حرکت کنند. آنها در روز سپندارمذ (روز پنجم هر ماه) حرکت کردند. خسروپرویز با آگاه شدن از این موضوع، خراد برزین را با هدایای بسیار نزد خاقان فرستاد، اما او با وجود سخن­آرایی­های بسیار موفق به تغییر دادن نظر خاقان نگردید. در این میان، بهرام چوبین به مرو رسید، و به خاقان پیام فرستاد که نگذارد کسی از آنجا سوی ایران بیاید، و اخبار را به خسروپرویز رساند. خاقان نیز دستور داد که کسی بدون مهر به ایران نرود. خراد برزین چاره ای اندیشید. ابتدا به ترکی پیر به نام قلون که فقیر و بی چیز بود پول و غذا داد؛ سپس دختر خاتون را که بیمار بود، درمان کرد. پس از آن از طریق خاتون از مهرخاقان گل گرفت. او آن را به قلون داد تا نزد بهرام چوبین رود، و در روز بهرام که برای او شوم به حساب می آمد وی را بکشد. قلون به آنجا رفت و به دروغ گفت که از دختر خاقان پیام دارد. بهرام چوبین او را به نزدیک طلبید، و وی با کاردی به بهرام ضربه زد. بهرام چوبین در حال مرگ با خواهر خود گردویه صحبت نمود و از کارهایش اظهار پشیمانی کرد، و به دستور او دبیر نامه­ای نیز به خاقان نوشت که مواظب بازماندگانش باشد. از سوی دیگر به همراهانش گفت نزد خسروپرویز بروند، شاید آن­ها را ببخشد که در اینجا تناقضی دیده می شود.^[۴۴۸]
پس از آن جان سپرد.^[۴۴۹] خاقان نیز با آگاهی از این موضوع بسیار خشمگین شد، و خانه و برزن قلون را آتش زد و خاتون را نیز اخراج و ثروت او را مصادره کرد؛ اما نتوانست خراد برزین را دستگیر کند.^[۴۵۰]
طبق گزارش سبئوس بهرام چوبین به بلخ پناهنده شد و در آنجا، به دستور خسروپرویز، مردم او را کشتند.^[۴۵۱] تئوفیلاکت، اواگریوس و رویدادنامه­ی­­ خوزستان اشاره­ای به مرگ بهرام چوبین نمی­کنند.
به طور کلی منابع بیزانسی، سریانی و ارمنی مورد بحث از حوادث شرق ایران اطلاعات زیادی ارائه نمی­دهند، و توجهشان بیشتر به مرزهای غربی است. شاهنامه جزئیات دیگری از سرنوشت همراهان بهرام چوبین نیز ارائه می­دهد. در گزارش شاهنامه­ی فردوسی، پس از آن خاقان به برادرش فرمان داد تا نزد پیروان خسروپرویز برود، و دل آن­ها را به دست بیاورد. نامه­ای جدا نیز به گردیه نوشت و از او خواستگاری کرد. گردیه در پاسخ گفت که اکنون نمی­تواند پاسخ دهد، زیرا عزادار است و چهار ماه دیگر پاسخ خواهد داد. گردیه پس از مشورت با بزرگان تصمیم گرفت به سمت ایران برود، و شبانه حرکت کرد. گروهی از سپاه او نزد خاقان پناهنده شدند، و او برادرش را به دنبال آنان فرستاد. او با شش هزار جنگجو آمد. تبرگ شروع به صحبت با گردیه نمود، اما گردیه وی را به جنگ تن به تن فرا خواند، تا او را آزمایش کند. گردیه در جنگ او را کشت. پس از آن سپاه ترکان را نیز شکست دادند؛ به سمت ایران حرکت کردند، و به آموی رسیدند.^[۴۵۲] در آنجا نامه­ای به برادر نوشت تا تکلیف خود را بداند.^[۴۵۳]
۲-۳ رفتار خسروپرویز پس از شکست بهرام چوبین و فرار او
در این قسمت رویکرد و رفتار خسروپرویز پس از به تخت نشستن، در منابع مورد بحث، بررسی می­گردد.
۲-۳-۱ رفتار خسرو با سپاهیان بیزانسی-ارمنی
در روایت شاهنامه­ی ­فردوسی، خسروپرویز نامه­ای همراه با سپاس نزد امپراتور فرستاد. امپراتور در پاسخ او نامه­ای به همراه هدایای با ارزش، از جمله یک لباس با نقش صلیب، نزد او راهی ساخت. خسروپرویز پس از مشورت با وزیرش برای اینکه امپراتور ناراحت نشود آن­را پوشید. در روز دیگر جشنی بر پا کرد که رومیان نیز در آن حضور داشتند. در آنجا بندوی برای او برسمی آورد و خسروپرویز شروع به نیایش زیر لب کرد (زمزم یا واژ). نیاطوس از دیدن این صحنه ناراحت شد، و گفت همانا قیصر بر مسیح ستم کرده است. نیایش زرتشتی با صلیب چه معنا دارد؟ بندوی نیز خشمگین شد، و با پشت دست به صورت وی زد. نیاطوس با ناراحتی به لشکرگاه رفت و لباس رزم پوشید، اما با وساطت مریم آن دو آشتی نمودند. پس از آن خسروپرویز به رومیان نیز پولی بخشید.^[۴۵۴]
تئوفیلاکت نیز گزارش می­ کند، که خسروپرویز پس از پیروزی برای رومیان جشنی برگزار نمود. پس از ده روز اقامت در آن مکان او رومی­ها را به کشورشان هدایت نمود، و در حالیکه سپاه ایران را جمع کرد، و به بابل وارد شد؛ به متحدان رومیش بی احترامی نمود.^[۴۵۵] تئوفیلاکت اشاره­ای به جزئیات این بی احترامی نمی­کند، اما به طور کلی با روایت فردوسی مطابقت دارد. جان نیکیو گزارش می­ کند که مغ­ها خواستند در غذای رومیان زهر بریزند اما آن­ها پی بردند و نهایتاٌ به سرزمین خود بازگشتند.^[۴۵۶] اما علاوه بر شاهنامه، میخاییل سوری، رویدادنامه­ی ۱۲۳۴م و آگاپیوس (آن ­را دو برابر چیزی می­داند که خسروپرویز دریافت کرده بود) نیز هدایای ارزشمندی دارند که خسروپرویز به ماوریکیوس و سربازان بیزانس بخشید را گزارش می­ کنند.^[۴۵۷]
سبئوس اشاره­ای به نامه نوشتن خسروپرویز به ماوریکیوس پس از پیروزی نمی­کند، اما بر طبق روایت او هنگامی که خسروپرویز در نزد بزرگان خوبی­های ماوریکیوس به خود را بر می­شمرد؛ در بین هدایای او اشاره به لباس­هایی ارغوانی نمود،که با لباس صلیب نشان در روایت فردوسی می تواند مطابق باشد.
با توجه به تمرکزی که سبئوس بر زادگاه خود ارمنستان دارد، در گزارش او قسمت­ هایی راجع به آن منطقه وجود دارد که در منابع دیگر نمی­ توان یافت. در گزارش او پس از آن­که خسروپرویز به ستایش از ماوریکیوس پرداخت، بزرگان انتقاد کردند که رومیان تمام گنج­های این پادشاهی را به عنوان غنیمت برده­اند. او در پاسخ مطرح کرد، که آن ­را به همراه گنج­های آن­ها از دستشان خلاص خواهد کرد، اما مسئله­ ­فعلی مدنظر او فرار بهرام چوبین است، زیرا از این می­ترسید که او دگر بار ارتشی را از میان ملت دلاور شرق جمع­آوری کند. بزرگان از فرصت استفاده کردند، و به خاطر دشمنیشان با موشیل ارمنی به خسروپرویز گفتند که موشیل بهرام چوبین را دستگیر کرده بود، اما اجازه داد که برود. خسروپرویز نیز که پسرکی جوان بود، موشیل را با نوشتن نامه­ای برای مسئله­ای مهم نزد خود فرا خواند؛ به افراد خود نیز دستور داد که هنگام رسیدن موشیل وی را خلع سلاح کنند و وقتی وارد چادر شد او را دستگیر نمایند. موشیل با دو هزار مرد مسلح به آن­جا رفت. وقتی به نزدیک چادر رسیدند، از آن­ها خواسته شد که با این تعداد نزدیک چادر نشوند، اما او با انجام این کار موافقت نکرد، و با افرادش به نزدیک چادر شاهی رفت. در آن­جا با پنجاه نفر نزدیک شد، و وقتی که از او خواستند زره خود را در آورد، قبول نکرد و برگشت تا سپاه خود را احضار کند. شاه نقشه­ی خود را پنهان کرد و گفت بگذارید با سلاح وارد شود. او نیز با هفت نفر به حضور شاه رسید. آن­ها به خاک افتادند^[۴۵۸] و به شاه کرنش کردند، اما شاه مانند گذشته به آن­ها احترام نگذاشت، و از روی ترس حرفی نیز برای گفتن نداشت. آن­ها به سرعت برگشتند و چادر را ترک کردند. شاه به دنبالشان فرستاد. در نهایت موشیل از طریق یکی از افراد خسروپرویز این توطئه را کشف کرد، و موضوع را با جان در میان گذاشت. او نیز غنائم را به همراه نامه­ی اتهامی بر ضد خسروپرویز نزد ماوریکیوس فرستاد، و سعی خسروپرویز در جلوگیری از آن­ها ناکام ماند. ماوریکیوس از آن­ها سپاس فراوان کرد، اما همچنین در نامه نوشت که اندیشه­ی متهم کردن خسروپرویز را رها کنند. همچنین نامه­ای به خسروپرویز نوشت که آن­ها را با احترام آزاد کند. شاه خسروپرویز نیز به هر یک از آنان هدایایی داد، و ایشان را از حضور خود مرخص نمود (بخشیدن هدایا مطابق با روایت فردوسی، رویدادنامه­ی ۱۲۳۴م، میخاییل سوری، آگاپیوس). پس از آن شاه از آذربایجان عزیمت کرد، به پایتخت آمد، و تمامی سرزمین های وعده داده شده را به رومیان داد. بیشتر اشراف ارمنی در ناحیه­ی یونانی و تعداد کمی در ناحیه­ی ایرانی قرار گرفتند. وی موشیل را به کاخ احضار کرد و او دیگر کشورش را ندید.^[۴۵۹]
۲-۳-۲ رفتار خسروپرویز با مسیحیان
یکی دیگر از دغدغه­ های منابع مسیحی، مسئله­ مسیحیان ایران است، که در زمان خسروپرویز آزادی عمل بیشتری پیدا کردند.
تئوفیلاکت داستان زنی به نام گلین­دوچ^[۴۶۰] (گلین دخت) را گزارش می­ کند که در بابل (معلوم نیست که مراد او ایران است یا منطقه­ بین النهرین) از نژاد مغ ها متولد شد، و پدرش ساتراب برجسته­ای بود. وی پس از ازدواج، دین خود را به مسیحیت تغییر داد و پس از مرگ شوهرش به نصیبین رفت. مغ­ها او را پیدا کردند و به زندان انداختند. اما وی از زندان گریخت و به بیزانس رفت. در آنجا او پیشگویی­های بسیاری انجام داد. از جمله پیشگویی درباره پیروزی خسروپرویز بر بهرام چوبین.^[۴۶۱] (قبل از به تخت نشستن مجدد خسروپرویز). جان نیکیو نیز این گزارش را تایید می­ کند.^[۴۶۲]
یکی از گزارشهای مورد بحث دیگر هدایایی است که خسروپرویز به خاطر نذرش به مقبره سرجیوس شهید تقدیم کرد.
برطبق گزارش تئوفیلاکت خسروپرویز یک صلیب جواهر نشان ساخته شده از طلا را نزد سرجیوس که از باشکوهترین شهدا بود فرستاد.^[۴۶۳] در گزارش اواگریوس، خسروپرویز صلیب را نزد گرگوری فرستاد تا آن­را به سرجیوس تقدیم کند.^[۴۶۴] در روایت تئوفیلاکت خسرو انوشیروان در زمان حکومت ژوستینیان آن را به عنوان غنیمت جنگی گرفته بود.^[۴۶۵] اواگریوس نیز این را تأیید می­ کند، اما اواگریوس وقف­کننده­ ­اول آن­ را همسر ژوستینیان می­داند.^[۴۶۶] بر طبق هر دو گزارش خسروپرویز صلیبی دیگر را نیز همراه آن فرستاد و دلیل این کار را را با خط یونانی بر آن حک نمود.^[۴۶۷] تئوفیلاکت اشاره می­ کند که خسروپرویز، به همراه هدایا، نامه­ای نیز به یونانی فرستاد و او در اینجا متن نامه را کلمه به کلمه می ­آورد.^[۴۶۸]
هیگنیز معتقد است که اواگریوس از کتیبه­های واقعی صلیب استفاده کرده است؛ در حالی­که تئوفیلاکت نامه­ های همراه هدایا را به کار برده است.^[۴۶۹]
متن این نامه در هر دو منبع برابر است.
در ابتدای نامه، خسروپرویز خود را شاه شاهان و پسر خسرو شاه شاهان، پسر قباد می خواند. به نظر می آید که وجهه­ هرمزد چهارم، پدر او، آن­قدر خدشه­دار گردیده بود، که وی ترجیح می­داد خود را پسر خسرو انوشیروان بخواند. در ادامه خسروپرویز نذر خود به سرجیوس را بیان می­ کند، که متقبل شده بود اگر سواره نظامش زادسپرتس را بکشد یا شکست دهد؛ او در عوض صلیبی مزین به طلا را نثار سرجیوس خواهد کرد. او ادامه می­دهد که، در روز نه فوریه، سر زادسپرتس را نزد او فرستادند، و در عوض او این صلیب را به همراه صلیبی که خسرو انوشیروان به غنیمت برده بود نزد او فرستاد.^[۴۷۰]
در گزارش تئوفیلاکت و اواگریوس پس از آن اشاره به نامه و هدایایی دیگر نیز می­گردد، که خسروپرویز به خاطر ادا شدن نذرش برای بارداری شیرین همسر وی به سرجیوس تقدیم نمود. پیش از پرداختن به آن نامه به بررسی شیرین در منابع مورد بحث می پردازیم. شاهنامه­ی فردوسی گزارش می­ کند که خسروپرویز پیش از پادشاه شدن با شیرین رابطه داشت، لیکن در هنگام قیام بهرام چوبین از وی غافل گردید. پس از به تخت نشستن دوباره­ی خسروپرویز، روزی در شکارگاه با شیرین دیدار کرد، و پس از آن او را به عقد خود در آورد.^[۴۷۱] بر طبق روایت تئوفیلاکت، خسروپرویز، یک سال پس از فرستادن آن صلیب به شهر سرجیوس، شیرین را که رومی و مذهبش مسیحی بود ملکه کرد، و به عقد خود در آورد. او با این کار سنت­های ایرانی را خوار نمود.^[۴۷۲] شاهنامه­ی فردوسی نیز مخالفت بزرگان با این ازدواج را گزارش می­ کند.^[۴۷۳] رویدادنامه­ی خوزستان شیرین را زنی مسیحی و آرامی می­داند.^[۴۷۴] سبئوس اما او را زنی مسیحی و از اهالی خوزستان می داند، که ملکه بود و به خاطر مقام او کلیسا و مسیحیان قدرت بسیاری پیدا کردند.^[۴۷۵]
حال به موضوع نامه و هدایایی که خسروپرویز برای دومین بار نزد سرجیوس فرستاد باز می­گردیم. تئوفیلاکت گزارش می­ کند که خسروپرویز در سومین سال سلطنتش از سرجیوس استدعا کرد تا فرزندی از شیرین به او عطا کند، و مدتی کوتاه پس از آن این خواسته اجابت شد؛ بنابراین خسروپرویز نامه­ای نوشت.^[۴۷۶]
این نامه نیز در گزارش اواگریوس و تئوفیلاکت برابر است. در این­جا نکات اصلی آن بیان می­گردد:
در ابتدا خسروپرویز بیان می­ کند، که از سرجیوس خواستار این شده بود که همسرش شیرین، که به خاطر مسیحی بودنش برخلاف قانون با او ازدواج کرده بود، باردار شود، تا در عوض صلیبی را که او از آن استفاده می­کرد نزد او بفرستد. اما خسروپرویز ادامه می­دهد که او، به جای صلیب (به خاطر ارزش معنوی که برایشان پیدا کرده بود)، پنج هزار سکه­ی نقره که از ارزش واقعی چهار هزار و سیصد سکه­ای آن (در روایت تئوفیلاکت ۴۴۰۰) بیش­تر است نزد او می­فرستد. خسروپرویز در ادامه می­نویسد که پس از گذشت ده روز، سرجیوس به خواب او رفته و وی را به بارداری شیرین نوید داده است، و پس از آن شیرین باردار گشته است. در ادامه خسروپرویز بیان می­ کند که او آن صلیب (برخلاف گفته اش در بالا) و تمامی بهای آن را شامل یک سینی، یک جام، یک صلیب برای محراب، یک عطردان طلا، یک پرده­ی آراسته شده از طلا، و همچنین سکه­های باقی مانده را نزد او فرستاده است.^[۴۷۷]
در مورد بارداری شیرین، رویدادنامه­ی خوزستان گزارش می­ کند، که شخصی به نام گابریل از سنجار از بازوی شیرین خون گرفت، و او دارای یک پسر به نام مردانشاه گردید. او در گذشته هیچ فرزندی به دنیا نیاورده بود.^[۴۷۸]
در مورد خدمات شیرین، سبئوس گزارش می­ کند، که او یک کلیسا و یک صومعه در نزدیکی اقامتگاه شاهی ساخت، و در آن­جا روحانیون و کشیش­هایی را به کار گماشت. او برای پوشاک آن­ها جیره­هایی را از خزانه تعیین کرد، و با سربلندی و شجاعت شروع به تبلیغ انجیل در دربار شاهی نمود. هیچ کدام از بزرگان جزئت نداشتند بر علیه مسیحیان حرف بزنند.^[۴۷۹]
بر طبق روایت شاهنامه، شیرین به مریم دختر قیصر حسادت برد و او را با زهر کشت.^[۴۸۰] سبئوس نقش شیرین را آن­قدر زیاد می­دانست، که پس از مرگ او بسیاری از مغ­ها که مسیحی شده بودند، در مکان­های مختلف به مرگ محکوم شدند. خسروپرویز نیز دستور داد که هیچ مسیحی یا زرتشتی حق ندارد دین خود را عوض کند، وگرنه مجازات مرگ در انتظارش است.^[۴۸۱]
بر طبق شاهنامه، شیرین پیش از خسروپرویز نمرد، و تا زمان خلع خسروپرویز همچنان ملکه بود، اما به هر حال گزارش سبئوس می ­تواند نشانگر این باشد که شاید خسروپرویز در انتهای حکومتش و به خصوص به خاطر جنگ­های سهمگین خود با بیزانس رفتارش را با مسیحیان تا حدی تغییر داده باشد. بر طبق گزارش خود سبئوس، هنگامی­که قیصر از شاه ایران جسد آن مردی را که در شوش در تابوتی برنزی قرار داشت درخواست کرد، و شاه خسروپرویز دستور داد که خواسته­ی وی اجابت شود، شیرین نتوانست نظر شاه را عوض کند.^[۴۸۲] بر طبق گزارش سبئوس ایرانیان زرتشتی آن را کیخسرو می­نامیدند، و مسیحیان می­گفتند جسد دانیال نبی است. شیرین به تمامی مسیحیان آن سرزمین دستور داد که با روزه و عبادت از مسیح تقاضا کنند، که نگذارد آن منبع الهام از آن­جا برود. بنابراین جمعیت زیادی در آن­جا جمع شدند و شروع به دعا کردند.^[۴۸۳]
به عقیده­ی نگارنده این موضوع می ­تواند نشانگر وجود جمعیت زیادی از مسیحیان در خوزستان و شوش آن دوران باشد. در ادامه، سبئوس رخ دادن معجزه­ای را در این مورد بیان می­ کند. با خارج کردن جنازه از شهر، ناگهان چشمه­های شهر خشک شد، و پس از سه استاد، قاطرهای حامل کالسکه­ای که جنازه در آن قرار داشت بی­حرکت ماندند، و ناگهان به شهر برگشتند. با رسیدن آن­ها به شهر چشمه­ها دوباره جریان یافتند، و خسروپرویز با دریافت این خبر اجازه داد که جنازه در شهر بماند.^[۴۸۴]
سبئوس گزارش­هایی از ارمنستان آن روزگار ارائه می­دهد، که در منابع دیگر وجود ندارد. لیکن در اینجا به ذکر برخی از نکات مهم آن بسنده می­کنیم:
امپراتور ماوریکیوس تصمیم گرفت که ارمنیان بخش خود را به جنگ با تراکیه (تریس)^[۴۸۵] بفرستد، و به خسروپرویز نیز پیشنهاد داد که ارمنیان ایران را به جنگ دشمنان شرقی اعزام کند؛ اما این موضوع باعث پدید آمدن شورش­هایی در ارمنستان گردید که سپاه متحد ایران و بیزانس آن­را بدون جنگ سرکوب کردند. امپراتور برخی از نیروهای ارمنی را به جنگ در تراکیه فرستاد، اما دوباره شورش در بخش یونانی رخ داد، که این­بار فرمانده هراکلیوس آن­ را سرکوب کرد. پس از آن جنگ در سرزمین تراکیه شدت گرفت، و امپراتور نیروهای ارمنی را به فرماندهی موشیل به آنجا اعزام کرد؛ اما پس از یک پیروزی، ارتش بیزانس شکست خورد و موشیل دستگیر و کشته شد.
همچنین امپراتور فرمان داد تا مباحث شورای خالکدون در تمام کلیساهای سرزمین ارمنستان ترویج داده شود، که با موافقت­ها و مخالفت­هایی مواجه شد و باعث به وجود آمدن دو دستگی گردید. در مورد بخش ایرانی ارمنستان خسروپرویز پیک­هایی به آن­ها فرستاد، و ایشان را به ایران فرا خواند، با احترام با آنها برخورد کرد، اقامتگاهی سلطنتی برایشان در نظر گرفت، و سپاهشان را در اصفهان^[۴۸۶] مستقر کرد.^[۴۸۷]
۲-۳-۳ قتل بندوی و شورش بسطام
اینک به بررسی قیام بسطام در منابع مورد بحث می­پردازیم. بر طبق روایت فردوسی خسروپرویز پس از پیروزی، در جنگ با بهرام چوبین، خراسان را به گستهم (بسطام) بخشید.^[۴۸۸] بر طبق گزارش شاهنامه پس از آن­که بهرام چوبین کشته شد و اوضاع آرام گرفت، خسروپرویز تصمیم گرفت به خاطر قتل پدرش از دایی­های خویش انتقام بگیرد.^[۴۸۹] سبئوس نیز انگیزه­ او را انتقام از افرادی که پدرش را کشته بودند می­داند^[۴۹۰] . رویدادنامه­ی خوزستان، انگیزه­ خسروپرویز را این می­داند که بندوی شروع به سرزنش خسروپرویز در مورد امور دولتی نمود.^[۴۹۱]

Palmer, Andrew, The Seventh Century in the West-Syrian Chronicles, Liverpool: Liverpool University Press, 1993.
Pourshariati, Parvaneh, Decline and fall of the Sasanian Empire, London and New York: I.B. Taurice and Co Ltd, 2008.
Sebeos, The Armenian History attributed to Sebeos, translation and commentary by R. W. Thomson and others, Liverpool: Liverpool university press, 1999.
Shahbazi, A.Sh. “Bahram Chubin”, Encyclopeadia Iranica, ed. E. Yarshater, London, etc., 1982.
Shapira, D.Y., “Armenian and Gerogian sources on the Khazars”, The world of the Khazars, ed. Peter B. Golden and others, Leiden: Brill, 2007.
Theodore Syncellus, On the siege of Constantinopole, Analecta Avarica, ed. L. Sternbach, Krakow: 1900.
Theophanes, The chronicle of Theophanes the confessor, translated by Cyril Mango and Roger Scott, New York: oxford university press, 1997.
Theophylact Simocatta, The History of Theophylact Simocatta, translated by Michael and Mary Whitby, Oxford and New York: Oxford university press, 1986.
Trombley, F. R., “Military Cadres and Battle during the Reign of Heraclius”, The reign of Heraclius: Crisis and Confrontation, ed. Gerrit J. Reinink and Bernard H. Stolte, Leuven and etc: Peeters, 2002, vol 2.
Watt, John W., “The Portrayal of Heraclius in Syriac Historical Sources”, The reign of Heraclius: Crisis and Confrontation, ed. Gerrit J. Reinink and Bernard H. Stolte, Leuven and etc: Peeters, 2002, vol 2.
Whitby, Mary, “George of Pisidia’s Presentation of the Emperor Heraclius and his Campaigns.” The reign of Heraclius: Crisis and Confrontation, ed. Gerrit J. Reinink and Bernard H. Stolte, Leuven and etc: Peeters, 2002, vol 2.
Widengren, G., “The Status of the Jews in the Sassanian Empire”, Iranica Antiqua, ۱, ۱۹۶۱٫
پیوست: نقشه­ها
نقشه­ شماره ۱: شرق نزدیک در زمان خسروپرویز
نقشه شماره ۲: قسطنطنیه و شهرهای اطراف آن در زمان خسروپرویز
نقشه شماره ۳: غرب و شمال غرب ایران در زمان خسروپرویز
Abstract
This thesis concerns the comparative study of Shahname with the Byzantine, Armenian and Syrian Sources From the beginning of Bahram Chubin’s Rebellion to the death of Khosrow Parviz. The Reign of Khosrow Pariz Includes Many important events that have influenced the history of Iran and Byzantium severely and many sources have refered to. Each of these sources consists of special parts of that period and some of them argue about the whole or a big part of that. Therefore, one can find some similarities and differences regarding many events that have been studied thoroughly on this thesis. Furthermore, the new studies have been also used and the researcher has mentioned his own ideas in addition to perusing them. Ferdowsi’s Shahname has so much information concerning the rebellion of Bahram Chubin, but it has little information about the wars of Sasanian Iran with the Eastern Rome in that time. So, one must find most of the information from the Byzantine, Armenian and Syrian sources that rather have hostile attitudes toward Khosrow Parviz and the Iranian people, especially the Byzantin Sources whose country was involved in a great battle with Iran and had lost vast parts of its eastern territories. Some of the Syrian sources reveal some important information regarding the Nestorian church and the position of Christians in Iran at that time. One can also extract much invaluable information from the Armenian sources, concerning Armenia in the reign of Khosrow Parviz.
University of Tehran
Faculty of Literature and Humanities
The comparative Study of Ferdowsi’s Shahname with the Byzantine, Armenian and Syrian sources about the reign of Khosrow Parviz
By: Jamshid Ghahremani
Under Supervision of Roozbeh Zarrinkoob
A thesis submitted to the Graduate Studies
Office
In partial fulfillment of the requirements for the
Degree of Master of Arts in
The history of Ancient Iran
Bahman 1392

پیگولفسکایا، نینا، ایران و بیزانس در سده­های ششم و هفتم میلادی، ترجمه­ی کامبیز میربهاء، تهران: ققنوس، ۱۳۹۱٫
↑
– Palmer, Andrew, The Seventh Century in the West-Syrian Chronicles, Liverpool: Liverpool University Press, 1993. ↑
– Greatrex, G. and Samuel N.C.Lieu, The Roman Eastern Frontier and the Persian wars, London and New York: Routledge, 2002. ↑
– Howard-Johnston, James, witnesses to a world crisis: historians and histories of the Middle East in the seventh century, Oxford and New York: Oxford University Press, 2010. ↑
– شهبازی، علیرضا شاپور، تاریخ ساسانیان، ترجمه­ی بخش ساسانیان از کتاب تاریخ طبری و مقایسه­ آن با تاریخ بلعمی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۸۹٫ ↑
– پریش­روی، عباس، برابرنهاد شاهنامه فردوسی و غررالسیر ثعالبی، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محود افشار یزدی، ۱۳۹۰٫ ↑
– فردوسی، ابوالقاسم، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، دفترهای هفتم و هشتم، ۱۳۸۶٫ ↑
– Theophylact Simocatta, The History of Theophylact Simocatta, translated by Michael and Mary Whitby, Oxford and New York: Oxford university press, 1986. ↑
– پیگولفسکایا، ۱۳۹۱، ۱۹-۱۸٫ ↑
– Evagrius, The Ecclesiastical history of Evagrius scholasticus, translated by Michael Whitby, Liverpool: Liverpool university press, 2000. ↑
– Chronicon Paschale, Translated with introduction and notes by Michael and Mary Whitby, Liverpool university press, 2007, second impression. ↑
– Antiochu Strategos, »Account of the Sack of Jerusalem in A. D. 614«, tr. Fredrick C. Conybeare, The English Historical Review, 25 (July 1910), 502-517. ↑
-Theodore Syncellus, On the siege of Constantinopole, Analecta Avarica, ed. L. Sternbach, Krakow: 1900. ↑
– John of Nikiu, The Chronicle of John Bishop of Nikiu, tr. R. H. Charles, London: Williams and Norgate, 1913. ↑
– Nikephorus, Patriarch of Constantinople Short History, translation and commentary by Cyril Mango, Washington: Dumbarton Oaks, 1990. ↑
– برای مطالعه­ بیشتر درباره این منبع نک به:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )