1. با روحیه

1. سرزنده، با روحیه، چالاک

1. خیال انگیز

1. بی‌همتا، خیال انگیز

1. به روز

1. به روز، مستقل، امروزی

1. توانمندی

1. قابل اتکا

1. (قابل اتکا،‌سختکوش، ایمن)

1. زیرک

1. زیرک،کاردان، اجتماعی

1. موفق

1. موفق، پیشتاز، مطمئن

1. دل فریبی

1. کلاس بالا

1. کلاس بالا،جذاب، چشم نواز

1. دلربایی

1. دلربا، زن پسند، ملایم

1. استحکام

1. مناسب بیرون

1. مناسب بیرون، مرد پسند، غربی

1. استوار

1. استوار، مستحکم

– سیگاو، ماتیلا و آوستین^[۱۰] (۱۹۹۱)، شخصیت برند را در ۹ برند رستوران اندازه‌گیری کرد نتایج مشخص نمود اگر چه تفاوتهایی در ابعاد شخصیت برند در میان ۹ برند شناسایی شد اماتفاوتها زیاد نبود.

– کیم، هام و پارک^[۱۱] (۲۰۰۱) اثر شخصیت و هویت برند روی وفاداری برند بررسی کردند. نتایج نشان داد تداعیات مثبت بین جذابیت، تمایز و ارزش خود بیانگری شخصیت برند،‌تاثیر مثبتی روی هویت برند دارد که به طور غیر مستقیم بر وفاداری برند تاثیر دارد.

– محسن دست مرد (۱۳۸۹) پایان‌نامه خود را د رمورد ربته بندی شخصیت برند محصولات آرایشی بهداشتی ایرانی و وارداتی با بهره گرفتن از مقیاس آکر انجام داد. نتایج تحقیق نشان داد شخصیت برندهای وارداتی در تمامی ابعاد شخصیتی، میانگینی بالاتر از برندهای ایرانی ‌داشته‌اند. همچنین اختلاف زیادی در بعد دل فریبی محصولات وارداتی و ایرانی وجود دارد.

– علیرضا موتمنی و دیگران (۱۳۸۹) در مقاله تاثیر شخصیت برند بر وفاداری مشتریان نشان دادند که شخصیت برند تاثیر مثبت و معنی داری بر رضایت و ارزش ادراکی دارد.همچنین رضایت تاثیر معنی دار بر روی اعتماد و وفاداری و ارزش ادراکی بر روی رضایت و وفاداری مشتریان دارد.

۲-۶ وفاداری به برند ^[۱۲]

طبق نظر دچرناتونی و دونالد (۱۹۹۴) هدف از نامگذاری،- تسهیل وظیفه شرکت‌ها برای کسب و حفظ مصرف کنندگان وفادار با هزینه مناسب و با هدف دستیابی به بازگشت سرمایه هر چه سریعتر می‌باشد. وفاداری به برند منعکس کننده مطلوبیت کارکردی محصولات و خدمات می‌باشد. چالش اصلی در تحقیق بر روی وفاداری برند، تعریف وفاداری به برند و اندازه‌گیری آن می‌باشد.

۲-۶-۱ تعریف وفاداری

وفاداری یک واژه قدیمی است که معمولا برای توصیف پایبندی ‌و دلبستگی شدید و پرشور و حرارت به یک کشور، آرمان یا فرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. اخیراً در زمینه کسب و کار، این واژه برای توصیف اشتیاق مشتری به ادامه کار با یک شرکت به مدت طولانی‌تر، خرید واستفاده مکرر و ترجیحا خرید انحصاری از کالاها و خدمات آن و توصیه داوطلبانه، محصولات آن شرکت به دوستان و همکاران مورد استفاده قرار گرفته است. وفاداری مشتری تنها تا زمانی ادامه خواهد یافت که مشتری احساس کند ارزش بهتری را در مقایسه با آنچه او می‌توانست با تغییر موضع به سوی عرضه کننده دیگر کسب نماید، دریافت می‌کند (لاولاک و رایت، ۱۳۸۲).‌بنابرین‏ مشتری ‌همواره کالا و یا خدماتی را از شرکت می‌خرد که اعتقاد دارد بیشترین ارزش را به او ارائه خواهد کرد. مقصود از بیشترین ارزش ارائه شده به مشتری تفاوتی است که بین کل ارزش مورد نظر مشتری و کل هزینه هایی که پرداخت خواهد کرد، وجود دارد.

وفاداری به برند به معنی تکرار خرید است که دلیل این رفتار، فرایندهای روانی می‌باشد. به عبارت دیگر، تکرار خرید صرفا یک واکنش اختیاری نیست بلکه نتیجه عوامل روانی، احساسی و هنجاری می‌باشد.

وفاداری به یک برند را می‌توان به عنوان نگرش مثبت مشتری به یک برند خاص و میزان پایبندی او به آن برند و قصد ادامه خرید آن در آینده تعریف کرد. (موون ومینور^[۱۳]، ۱۳۸۱).

ریچارد اولیور (۱۹۹۴) مفهوم وفاداری را ‌به این شکل تعریف می‌کند: حفظ تعهد عمیق به خرید مجدد یا انتخاب مجدد محصول یا خدمات، به طور مستمر درآینده، به رغم اینکه تاثیرات موقعیتی و تلاش‌های بازاریابی، به صورت بالقوه می‌تواند باعث تغییر در رفتار مشتری شود.

ملنز^[۱۴] و همکاران(۱۹۹۶) وفاداری رفتاری را وفاداری به برند از طریق خرید قابل مشاهده در طی یک دوره و وفاداری نگرشی را بر اساس بیان ترجیحات، تعهد یا قصد خرید تعریف می‌کنند.

وفاداری از نظر تربلانچ و بوشف^[۱۵] (۲۰۰۶)یک الگوی رفتاری بلند مدت و یک طرز برخورد طولانی مدت است که به وسیله تجربیات مضاعف در طول زمان تقویت شده است.

لارسون و سوسانا^[۱۶] (۲۰۰۶) وفاداری را چنین تعریف کردند. ایجاد تعهد در مشتری برای انجام معامله با سازمان خاص و خرید کالا به طور مکرر (شاهین و تیموری، ۱۳۸۷)

کلر (۱۹۹۸) بیان می‌کند که وفاداری برند در گذشته اغلب به طور ساده فقط از طریق رفتارهای تکراری خرید از نظر رفتاری، اندازه‌گیری شده است، در حالی که وفاداری مشتری به جای این که با رفتارهای خرید ساده بیان شود، می‌تواند به طور گسترده‌تری مورد توجه قرار گیرد. وفاداری به برند از دو جز‌ء وفاداری رفتاری و وفاداری نگرشی تشکیل شده است.

توجه به موضوع وفاداری مشتری در مبحث بازاریابی،‌در تحقیقات کوپللند^[۱۷] (۱۹۲۳) و افرادی چون دای^[۱۸](۱۹۶۹) و جاکوبی و چستنات (۱۹۷۸) دیده می‌شود. آن ها تحقیقات گسترده‌تری راجع ‌به این مقوله انجام دادند. بعد از آن افراد دیگری به بسط موضوع وفاداری پرداختند که می‌توان از زیپل و گلیمور^[۱۹] (۱۹۷۸)، دیک و باسو (۱۹۹۴) و اولیور (۱۹۹۹) نام برد.

مورگان ^[۲۰](۲۰۰۰) بیان می‌کند که عبارت وفاداری می‌تواند به طرق مختلفی تفسیر گردد، از وفاداری عاطفی من چه احساس می‌کنم تا وفاداری رفتاری، من چه انجام می‌دهم، قابل تغییر است.

چادهوری و هالبروک^[۲۱] (۲۰۰۱) مدلی از وفاداری برند طرح کرده‌اند که بیان می‌کند وفاداری رفتاری منجر به سهم بازار بیشتر برای برند می‌شود، در حالی که وفاداری نگرشی به قیمت‌گذاری نسبی بالاتر برند منجر می‌شود.

زمانی که برند تجاری با شخصیت یا خود انگاره مصرف کننده سازگار باشد، یا زمانی که برند تجاری مزایای راضی کننده و منحصر به فردی را ارائه می‌دهد، وفاداری برند تجاری گسترش می‌یابد. وفاداری در لغت، مفاهیمی چون پایبندی و تبعیت را در بر دارد. با این حال زمانی که در بحث رابطه میان یک برند تجاری و مشتریان، از مفهوم وفاداری استفاده می‌شود، باور این است که این وفاداری به صورتی احساسی و عاطفی در ذهن مصرف کنندگان وجود دارد. حتی مصرف کنندگان پرتوقع و زیرک امروزی نیز به برخی از برندهای تجاری احساس نزدیکی وعلاقه بیشتری دارند. ‌بنابرین‏ وفاداری به برند تجاری درجه‌ای از اتصال بین مصرف کننده و برند تجاری را می‌سنجد که مبنای ارزش برند تجاری را شکل می‌دهد و به وسیله عوامل گوناگونی مانند تجربه استفاده، تشخیص، شناسایی و کیفیت درک شده، ایجاد می‌شود. مطالعات باب پاسیکاف^[۲۲] نشان داد که ۵ درصد افزایش وفاداری مشتریان منجر به افزایش ۹۵ درصد سود در طی دوره زندگی مشتری می‌شود. تحقیقات زیادی آگاهی از اینکه مشتریان یک شرکت نسبت به هر برند تجاری در چه سطحی از وفاداری قرار دارند، کمک می‌کند تا برنامه بازاریابی که شامل حفظ مشتری و نیز جذب مشتریان جدید می‌باشد به گونه‌ای موثرتر تدوین شود.

۱-۷-۳-۲-۲- کودکی یا صغر سن

کودکی از دوران قدیم، مگردر شرایط استثنایی، غالبا علتی برای رفع مسئولیت شناخته شده، هرچند دوران کودکی حسب زمان و مکان متغییر بوده است (نوربها، ۱۳۸۱، ص ۳۳۱ ). در همه نظام‌های حقوقی کودکانی که به سن معینی نرسیده‌اند فاقد مسئولیت کیفری می‌باشند و پس از رسیدن به آن سن نیز، تا زمان رسیدن به سن مسئولیت کامل کیفری، برخورد متفاوتی با انان نسبت به افراد بزرگسال می‌شود (میرمحمد صادقی، ۱۳۹۰، ص ۲۷۴) مبحث بلوغ حدود حدود قانونی و شرعی و میزان تأثیر گذاری بر مسئولیت با توجه به تقسیم بندی دوران بلوغ به دوره فقدان مسئولیت (اهلیت) کیفری و دوره برخورداری از مسئولیت کیفری نسبی (اردبیلی، ۱۳۹۳، ص ۲۰۳) مبحث مفصل و جداگانه‌ای می‌طلبد.

۱-۷-۳-۲-۳- جنون

جنون در لغت به معنی پوشیده گشتن و پنهان شدن است. (اردبیلی، ۱۳۹۳، ص ۱۵۳) جنون از علل تام رافع مسئولیت جزایی است اما مجنون در قبال جرم انجام گرفته از نظر جبران خسارات مسئولیت دارد (نوربها، ۱۳۸۱، ص ۳۴۲ ). در فقه اسلامی نیز روایات راجع به رفع قلم دلالت بر آن دارند که بار تکلیف از دوش مجانین برداشته شده است. لذا در حقوق جزای امروز وجود مسئولیت کیفری مستلزم آن است که مرتکب بر اعمال خود کنترل داشته و ماهیت آن را درک کند (میرمحمد صادقی، ۱۳۹۰، ص ۲۷۷ ).

۱-۷-۳-۲-۴- اجبار

اجبار به عنوان یکی از علل رافع مسئولیت به حالتی اطلاق می‌شود که مجرم، علی رغم برخورداری از عقل و هوش متعارف، در شرایطی قرار می‌گیرد که به ارتکاب جرم دست می‌زند. برخی از حقوق ‌دانان بین جنون و اجبار تفکیک به عمل آورده‌اند که ابهام دارد. به اعتقاد ایشان در جنون اصولا اراده شخص زایل می‌شود و شخص مجنون هیچ گونه قدرت تمیزی برای تشخیص خوب و بد ندارد و آگاه از طبیعت عمل مجرمانه‌ای که انجام می‌دهد نیست، در حالی که مجبور با آگاهی اقدام می‌کند و می‌داند چه عملی انجام می‌دهد (نوربها، ۱۳۸۱، ص ۳۴۴ ).

۱-۷-۳-۲-۵- مستی

مستی حالتی است که شخص بر اثر استعمال مواد الکلی و با میل خود اراده خویش را دچار ضعف یا انهدام می‌کند (نوربها، ۱۳۸۱، ص ۳۵۳) در مستی ارادی خود فرد موجب بروز چنین حالتی شده و ‌بنابرین‏ تا حدودی قابل سرزنش بوده (میرمحمد صادقی، ۱۳۹۰، ص ۲۸۱) و نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت. بنا براین بین کسی که به طور ارادی خود را مست کرده با کسی که مجبور ‌به این کار شده است تفاوت وجود دارد که به نظر می‌رسد چنانچه به وسیله اجبار فرد را مست کرده باشند مسئولیت اعمال وی از ایشان ساقط و چنانچه خود وی از روی اراده و میل باعث مست شدن شده باشد موجب سلب مسئولیت از ایشان نشود.

۱-۷-۳-۲-۶- خواب و بیهوشی

می توان گفت در هنگام خواب و بیهوشی چون قصد مجرمانه وجود ندارد پس اصولا جرایم عمدی غیر متصورند، مگر اینکه شخص آگاه به عواقب اعمال خود باشد. به عنوان مثال، کسی را که می‌داند تحت تاثیر هیپنوتیزم قرار می‌گیرد تا بمبی را در فلان محل منفجر کند نمی‌توان از مسئولیت معاف کرد، اما چنانچه فردی را به اجبار بیهوش کنند و یا او را با قوه قهریه تحت تاثیر هیپنوتیزم قرار دهند و بعد جرمی به وسیله او انجام دهند، می‌توان گفت که چون شخص فاقد قصد مجرمانه بوده مسئولیت ندارد (نوربها، ۱۳۸۱، ص ۳۵۷ ).

۱-۷-۳-۲-۷- اشتباه

در بین موارد مطرح شده آنچه که با موضوع مورد بحث ما ارتباط دارد اشتباه است.اشتباه همان‌ طور که بیان شد ممکن است در حکم یا موضوع باشد. اشتباه در حقوق عبارت است از تصوری خلاف واقع داشتن از امری اعم از موضوعی یا حکمی و اشتباه موضوعی نیز ممکن است در جرائم عمدی با غیر عمدی متفاوت خواهد بود. اشتباه در جرایم عمدی نیز به اشتباه در شخص، شخصیت مجنی علیه و یا عناصر تشکیل دهنده جرم بار تأثیر گذاری متفاوتی خواهد داشت (گلدوزیان، ۱۳۸۶، ج اول، ۵۵۸) ‌بنابرین‏ اشتباه یا در موضوع است و یا در حکم.اما در رابطه با اشتباه حکمی به اعتقاد غالب حقوق ‌دانان اشتباه حکمی علی الاصول در مسئولیت جزایی افراد بی تاثیر است (گلدوزیان ۱۳۸۶، ص ۵۵۹ و نوربها، ۱۳۸۱، ص ۳۵۹ ). لذا گاهی ممکن است علت اشتباه جهل به قانون باشد. در خصوص موضوع جهل یا اشتباه ‌در مورد اینکه جزء کدام یک از عوامل (معذور کننده یا موجهه) قرار دارد می‌توان گفت که جهل با وضعیتی و خصوصیتی که دارد که دیگر عوامل و اسباب دارند متفاوت بوده و در واقع نمی‌توان گفت که جزء کدام یک ازعوامل می‌باشد که البته چنانچه جهل را شبهه قلمداد کنیم شاید قضیه متفاوت باشد. در این خصوص برخی معتقدند مبحث اشتباه یا جهل در بحث اسباب رافع مسئولیت کیفری نه به دلیل شبهه که ممکن است رافع تقصیر باشد، بلکه از باب شناسایی کیفیاتی است که مانع از ایفای تکلیف و حصول علم به دستورهای قانون‌گذار می‌گردد (اردبیلی، ۱۳۹۳، ص ۱۵۲ ).

فصل دوم

« جهل به حکم و رابطه آن با مسئولیت کیفری از منظر فقه »

۲-۱- کلیات

در فقه امامیه موضوع جهل به حکم در تحت مبحث قبح عقاب بلا بیان مطرح شده و فقها به استناد آیات و روایات متعدد درصدد توجیه عدم مسئولیت جاهل به حکم بر آمده‌اند و برای این منظور از مستندات عقلی و نقلی متعددی بهره گرفته‌اند. غالب فقهای امامیه بر این باورند که مجازات کردن کسی که به تکلیف شرعی اطلاع نداشته باشد مصداق ظلم و ناعدالتی است و مجازات شخص جاهل را تنها در شرایط خاصی مجاز می‌دانند و به عبارتی اصل را بر عدم مجازات و مسئولیت جاهل به حکم دانسته‌اند در ذیل به برخی از استنادات اشاره خواهیم کرد :

۲-۱-۱- دلایل پذیرش جهل به حکم در رفع مسئولیت کیفری

۲-۱-۱-۱- قاعده قبح عقاب بلا بیان

۲-۱-۷-۳- نظریه حل مسایل شناختی

طرفداران این نظریه اعتقاد دارند آموزش مهارت های حل مسایل شناختی در روابط بین فردی به کودکان باعث می شود آن ها بتواننداز رفتار های …خود دا ری کنند و یا آنکه آن را کاهش دهند تحقیقات نشان می‌دهد مهارت های حل مسایل شناختی در کودکان که رفتار اجتماعی مثبت از خود نشان می‌دهند متفاوت از کودکانی است که رفتارهای منفی مثل( رفتار های ضد اجتماعی، عدم توانایی در مقابله با ناکامی و ارتباط ضعیف با گروه همسالان) را از خود نشان می‌دهند هدف از مهارت های حل مسایل شناختی در روابط بین فردی این است که ‌به این کودکان آموزش داده شود تا بتوانند ابتدا در مقابل یک مسئله به راه حل های مختلف بپردازند و سپس عواقب و نتایج حاصل از هر کدام از راه حل ها را پیدا کنند و بهترین راه حل را انتخاب کنند. برای آموزش این مهارت ها از روش های مختلفی چون با صدای بلند فکر کردن ، اجرای نقش ها و…. استفاده می‌گردد تحقیقات نشان می‌دهد که کودکان سنین پیش دبستانی که این مهارت ها را آموزش دیده اند در مقابل کودکانی که این مهارت را آموزش ندیده اند بهتر می‌توانند با مشکلات زندگی روز مره مقابله کنند آن ها بهتر می‌توانند از طریق یاد گیری در نظر گرفتن راه حل های مختلف را برای یک مسئله یا ناکامی مقابله کنند و هر زمان که به اهداف نمی رسند و ناکام می‌شوند از ابراز هیجانات شدید و پرخاشگری خودداری کنند(سعادتمند،۱۳۹۱).

۲-۱-۷-۴- نظریه هوش چند بعدی

برخی از محققان معتقدند هوش از ابعاد گوناگونی تشکیل شده است و به هوش بین فردی و هوش درون فردی اشاره می‌کند. نطریه های ترکیبی هوش عاطفی نیز ‌به این دو دسته اشاره می‌کنند. هوش بین فردی عبارت است از توانایی درک احساسات خواسته ها و تمایلات دیگران. هوش درون فردی عبارت است از: توانایی درک احساسات عواطف و خواسته های خود دانیل گوتمن معتقد است که فردی هوشمند است که می‌تواند هیجانات و عواطف مثبت خود و دیکران را بشناسد و از آن ها برای رسیدن به اهداف مثبت استفاده کند. در آموزش های مهارت های زندگی به کودکان آموزش داده می شود که بتوانند هیجان و عواطف خود و دیگران را شناسایی و بین آن ها تعادل برقرار کنند.(خدابخش کولایی،۱۳۸۷).

۲-۱-۷-۵- نظریه خطر و جهندگی

نظریه خطر و جهندگی سعی می‌کند که ‌به این موضوع بپردازد که چرا بعضی از مردم در مقابل تنبدگی بهتر از دیگران پاسخ می‌دهند؟

این نظریه معتقد است که یک سلسله از عوامل درونی و بیرونی وجود دارند که که فرد در مقابل عوامل تنیدگی زای اجتماعی، اضطراب و مورد سوء استفاده قرار گرفتن حمایت می‌کنند اگر کودک دارای عوامل حمایت کننده قوی باشد می‌تواند در مقابل رفتار نا سالم از خود مقاومت نشان دهد که معمولا” از این عوامل تنیدگی زا حاصل می‌گردند. عوامل حمایت کننده ی درونی عبارتند از حرمت به خود و منبع درونی کنترل. عوامل بیرونی عبارتند از حمایت های اجتماعی که کودک از خانواده و اجتماع دریافت می‌کند(لاتر و زیگلر، ۱۹۷۰). عواملی که باعث رهایی کودکان از عوامل تنیدگی زا می‌شوند عبارتند از صلاحیت های اجتماعی، مهارت حل مسأله، احساس مستقل بودن و احساس هدفمند بودن. اگر چه محیط اجتماعی این کودکان دارای عوامل تنیدگی زای فراوان می‌باشند، اما آن ها دارای کیفیت های حمایت کننده همچون ارتباطات حمایت گرانه انتظارات به جا و فرصت هایی برای روابط اجتماعی می‌باشند. که آن ها را در مقابل این عوامل تنیدگی زا ی اجتماعی حمایت می‌کنند برنامه های پیشگیری باید بتواند دامنه ی گسترده ای از این حمایت های بیرونی و درونی را برای کودکان فراهم کند. درک شکل و ارتباط کودک با محیط باید و اساس یک برنامه ی پیشگیری و مؤثر را تشکیل می‌دهد. نظریه خطر و جهندگی بخش مهم و اساسی مهارت های زندگی را فراهم آورده است، ‌به این ترتیب که مهارت های شناختی – اجتماعی، صلاحیت های اجتماعی و مهارت های حل مسئله واسطه های برای فشار(هم رفتار مثبت و هم رفتار منفی) هستند به عبارت دیگر برنامه ی مهارت زندگی ‌به این دلیل تدوین گردیده است که از عوامل مشکل ساز پیشگیری کنند (مثل رفتار های نابجای جسمی و طرد شدن اجتماعی) و باعث افزایش عوامل مثبت گردند (مثل رابطه سالم با گروه همسالان و سازگاری مثبت با محیط همسالان) اگر چه این عوامل مستقیما” منجر به رفتار نمی شود اما صلاحیت هایی را به وجود می آورند که واسطه هایی برای رفتار سالم هستند. برنامه هایی که مهارت های اجتماعی و هیجانی را به کودکان آموزش می‌دهند وبه آن ها کمک می‌کنند که پرخاشگری خود را کاهش دهند باعث افزایش نمرات درسی دانش آموزان می‌گردد و سبب می شود که آن ها ارتباط موثرتر و بهتری رابا مدرسه برقرار کنند بسیاری از عوامل خطر زا که سلامت کودک و نوجوان را تهدید مکند ( از قبیل بیماری روانی یکی از اعضای خانواده و تبعیض نژادی) خارج از محدوده بسیاری از برنامه های پیشگیری است. اما برنامه های مهارت زندگی می‌تواند این نوع بهداشت روانی را فراهم کند. بنا براین اجرای برنامه مهارت های زندگی می‌تواند به اهداف این نظریه کمک کند(نیک پرور فرد،۱۳۹۱).

۲-۱-۷-۶- نظریه ساخت گرایی روان شناسی

بر اساس این نطریه محیط یاد گیری ، نقش بسیار مهمی در جهت دادن به تحول کودک دارد. از طرف دیگر محیط یاد گیری تحت تاثیر یاد گیری های کودک و ارتباط او با دیگران قرار می‌گیرد دیدگاه ساختاری روانشناختی سه اثر اساسی بر روی مهارت های زندگی گذاشته است. یکی از آن ها این است که تأکید بسیار زیادی بر روی نقش ارتباط اجتماعی و همکاری کودک با گروه همسالان در یاد گیری مهارت ها دارد (خصوصاًً مهارت های حل مسأله) دومین اثر این است که نظریه ی ساخت گرایی روان شناختی معتقد است زمینه‌های فرهنگی نقش بسیار مهمی در انتخاب نوع مهارت های زندگی گه قرار است به کودک آموزش داده شود دارد در واقع کودکان از طریق ارتباطی که با جامعه و فرهنگ جامعه دارند، نوع محتوایی مهارت های زندگی مورد تدریس را تعیین می‌کنند و سر انجام اینکه، این دیدگاه معتقد است که رشد مهارت هایی که کودک از طریق ارتباطات خود با محیط اجتماعی یاد می‌گیرد هم کودک و هم محیط را تحت تاثیر قرار می‌دهد.(نیک پرورفرد،۱۳۹۱)

۲-۱-۸- فواید ‌و کاربردهای مهارت زندگی

۱ – نحوه کنار آمدن با انتظارات متفاوت خود، خانواده، همسر، فرزندان، دوستان، همکاران، فامیل وجامعه.

۲- روابط لذت بخش ورشد دهنده با امکانات، تکنولوژی و محیط زندگی .

۳- دفع فشارروانی ‌از طرف‌ محیط‌های متفاوت .

۴- سازگاری با مسائل اقتصادی ونیازهای معیشتی .

۵- مدیریت خانواده وتربیت فرزندان .

۶- تقویت اعتماد به نفس .

۷- رشد وتقویت عواطف واحساسات خود ودیگران .

۸- شناخت وکنترل هیجانات واحساسات خود ودیگران .

۹- تقویت مهارت‌های ارتباطی .

۱۰- تأمین سلامت جسمی ‌و بهداشتی روانی .

۱۱- رفع درگیری‌ها وتنش‌های درونی .

خشونت علیه زنان ممکن است منجر به حاملگی ناخواسته شود. این امر ممکن است از طریق تجاوز و یا اجازه ندادن به زنان برای استفاده از روش های جلوگیری از بارداری انجام گیرد.

۲-۲-۱-۸-۱-۵٫ بیماری های مقاربتی، شامل HIV/AIDS:

همانند بحث حاملگی ناخواسته، زنان مستعد ابتلا به بیماری های مقاربتی هستند، چرا که نمی توانند به کارگیری روش های محافظتی را با شرکای زندگی خود در میان بگذارند. محققین تایلندی گزارش کرده‌اند که یک دهم قربانیان تجاوز دچار بیماری های مقاربتی هستند.

۲-۲-۱-۸-۱-۶٫ استعداد ابتلا به سایر بیماری ها:

احتمال ابتلا به مشکلات جدی بهداشتی در زنانی که از هر یک از انواع خشونت رنج می‌برند، در مقایسه با دیگر زنان بیشتر است(سوهانی و همکاران، ۱۳۸۹).

۲-۲-۱-۸-۲٫ عوارض روانی خشونت:

عوارض روانی در عین این که به طور نامحسوسی وجود دارند، اثرات طولانی تری بر جای می‌گذارند، در واقع زخم های روحی- روانی از زخم های جسمی عمیق ترند. در بین عوارض روانی خشونت شاید بتوان ترس را بزرگ ترین پیامد آن دانست. ترس از خشونت، مانع بزرگی برای مستقل زندگی کردن زنان به شمار می‌آید. این ترس موجب می شود تا زنان پیوسته در صدد برخورداری از پشتیبانی مردان باشند اما این پشتیبانی نیز در موارد بسیاری، آسیب پذیری و وابستگی بیشتر زنان را به دنبال دارد و مانع اصلی توانمند شدن زنان است(نوابی نژاد، ۱۳۸۸). عوارضی از قبیل افسردگی ، اضطراب، بیماری های روان تنی، اختلالات وسواسی، کاهش اعتماد به نفس، مشکلات تغذیه ای و اختلالات جنسی نیز در بین قرانیان خشونتشایع هستند(سوهانی و همکاران،۱۳۸۹).

۲-۲-۱-۹٫ تئوری های خشونت

در تبیین خشونت از جنبه‌های متنوع روان شناختی، زیست شناختی، فرهنگی، اقتصادی و … نظریات بسیاری مطرح گردیده است. مثلا فروید با بررسی سایق مرگ و زندگی این پدیده را توجیه می نمود و یا یکی دیگر از روان شناسان، پرخاشگری را ناشی از ناکامی می‌دانست و یا یکی دیگر از محققان، علت این مسأله را ناشی از غریزه جنگیدن می‌داند، در این بین”آلبرت بندورا” پرخاشگری را محصول تعامل متعدد روابط فردی و اجتماعی می‌داند که در طی سال ها به او آموخته می شود و بر اساس این نظریات پاداش ها، موجب تقویت یادگیری و تنبیه ها، مانع بروز آن می‌گردند. و بالاخره در سالیان اخیر با تغییرات حاصله در این نظریه و انجام بررسی های متعدد، بر سوابق و چگونگی رفتار افراد ‌پرخاش‌جو، آسیب های نوروآناتونیک در دوران کودکی و نیز قربانی این پدیده بودن در طول دوران طفولیت، مشخص گردیده که این مجموعه از آسیب ها و شرایط زندگی، نقش مهم و مؤثر در پرخاشگری و رفتارهای خشونت آمیز در دوران بزرگسالی دارد(مافی،۱۳۸۱).

نظریات بسیار با رویکردهای گوناگون دیگری نیز به تبیین این پدیده پرداخته‌اند. جامعه شناسان معتقدند که روابط و یادگیری ها(عوامل اکتسابی) عامل مهم تری نسبت به عوامل سرشتی در اعمال خشونت محسوب می‌شوند. برخی دیگر، به عامل وجود فرصت های مجرمانه در ارتکاب این گونه اعمال تأکید داشته و برخی نیز خشونت را ناشی از روابط اقتصادی و ماهیت ابزار تولید دانسته اند. ‌بر اساس این نظریات، ‌بنابرین‏ واقعیت که کار با این ابزار، تنها از عهده ی مردان بر می‌آید، قدرت اقتصادی به عنوان امکان موجه خشونت، در دید مردان قرار می‌گیرد. الکل و مواد مخدر نیز از جمله عوامل مهم دیگری هستند که پژوهش ها مصرف آن ها را در میزان خشونت علیه همسران مؤثر دانسته اند.‌در مورد خصوصیات زیست شناختی و عوامل فیزیولوژیک نیز مطالعات فراوانی صورت گرفته است و بسیاری از هورمون ها و ناقل های عصبی از عوامل مهم در رابطه با رفتارهای خشن مردان شناخته شده اند.

۲-۲-۱-۹-۱٫ تئوری روان تحلیلی:

فروید در مقالات اولیه خود، رفتار انسان را حاصل مستقیم یا غیر مستقیم غریزه زندگی(EROS) معرفی می‌کند، که انرژی آن لیبیدو معطوف به طولانی تر کردن زندگی و تولد و تناسل است. در این چارچوب، پرخاشگری به طور ساده واکنش در مقابل توقیف یا ابطال تکانه های لیبیدویی تلقی می شود. از این دیدگاه پرخاشگری نه جزء خودکار و نه غیر قابل اجتناب زندگی شمرده شده است.

پس از حوادث جنگ جهانی اول، فروید تدریجا موضع تیره تری در مقابل ماهیت پرخاشگری انسان انتخاب کرد. او وجود غریزه مهم دیگر یعنی غریزه مرگ(thanatos)، را مطرح ساخت که انرژی آن معطوف به تخریب و خاتمه دادن به زندگی است. به نظر فروید تمام رفتار انسان از تعامل پیچیده این غریزه و غریزه زندگی و تنش مداوم بین آن دو ناشی می‌گردد. چون غریزه مرگ اگر مهار نشود، به خود ویرانگری سریع منجر می‌گردد، چنین فرض شد که از طریق مکانیسم های دیگر، نظیر جابه جایی، انرژی غریزه مرگ مجددا متوجه خارج می شود. به طوری که پایداری برای پرخاشگری در مقابل دیگران را به وجود می آورد. از دیدگاه فروید، پرخاشگری در درجه اول از تغییر جهت غریزه خود ویرانگی مرگ از خود به طرف دیگران ناشی می شود(کاپلان-سادوک، ترجمه: پورافکاری، ۱۳۷۹).

۲-۲-۱-۹-۲٫ تئوری رفتارگرایی:

علمای حقوق، زیست شناسی، جامعه شناسیو روان شناسی دریافته اند که”مجرم بالفطره” مبنای علمی ندارد، افراد انسانی تحت تأثیر محیط پرورشی به حوزه جرم و جنایت وارد شده و از آن ها رفتار خشونت آمیز سر می زند. بر پایه این نگرش علمی است که گفته می شود انسان ها خشن به دنیا نیامده اند بلکه خشونت را فرا گرفته اند(کار،۱۳۸۰).

طبق نظر باندورا، نه انگیزه های فطری معطوف به خشونت، و نه سایق های پرخاشگری ناشی از ناکامی ریشه پرخاشگری انسان نیست، انسان ها یکدیگر را مورد حمله قرار می‌دهند چون از تجربیات گذشته واکنش های خشونت آمیز را یادگرفته اند، برای انجام چنین اعمالی انتظار پاداش های گوناگون داشته یا به دست می آورند، و یا شرایط اجتماعی و محیطی خاص آن ها را مستقیما به طرف اعمال خشونت آمیز سوق می‌دهد. برعکس فرضیه های غریزی و سائق، دیدگاه یادگیری اجتماعی پرخاشگری را به یک یا چند علت احتمالی نسبت نمی دهد. طبق این فرضیه ریشه‌های چنین رفتاری حدود متغیری دارد، از تجربیات گذشته گرفته، تا یادگیری و انواع گوناگونی از عوامل موقعیتی خارجی؛ مثلا در زمان جنگ سربازان برای کشتن دشمنان مدال می گرفتند(کاپلان-سادوک، ترجمه: پورافکاری، ۱۳۷۹).

۲-۲-۱-۹-۳٫ تئوری انتقال میان نسلی^[۴۲]:

باون^[۴۳]، رابطه ی بین شاهد خشونت والدین بودن و تجارب خشونت در بزرگسالی را در تئوری انتقال میان نسلی شرح می‌دهد، طبق این تئوری خشونت نسبت به همسر از یک نسل به نسل بعدی انتقال می‌یابد، این فرضیه خشونت زناشویی را به عنوان یک رفتار اجتماعی آموخته شده می پندارد و بر این عقیده استوار است افرادی که شاهد یا قربانی خشونت و ضرب و شتم هستند به احتمال زیاد نسبت به دیگران نیز چنین روشی را اتخاذ می‌کنند. اخیراً چندین مطالعه نشان داده است مردانی که شاهد خشونت بین والدین خود بوده اند بیشتر احتمال دارد که رفتارهای خشونت آمیز نسبت به همسران خود داشته باشند(هوتالینگ و سوگارمن^[۴۴]،۱۹۸۹).

تجارت جهانی در آغاز قرن بیستم موید آن است که آنچه تحول و پیشرفت خارق­العاده جهانی را سبب شد، گسترش دانش و پژوهش بوده است. افزایش روزافزون دانش، اثرات بسیار عمیقی در تمامی حوزه ­های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع مختلف به جا گذاشته است. بی­تردید تحقیق به عنوان یک کار دانشگاهی جهانی از ارزش اقتصادی و اجتماعی بیشتری برخوردار می­گردد. ‌بنابرین‏ دانشگاه­ها در بسیاری از سامانه­های رتبه ­بندی، ارزیابی و تدوین شاخص­ های عملکرد خود، بر فعالیت­های پژوهشی تمرکز می­نمایند (آلپرت^[۱]، ۱۹۸۵) .

برای ارزیابی عملکرد علمی دانشگاه­ها ‌می‌توان از روش­های علم­سنجی بهره جست. یکی از رایج­ترین موارد کاربرد علم­سنجی، ارزیابی فعالیت علمی پژوهشگران ‌می‌باشد که حوزه اجرایی سیاستگذاران علمی-پژوهشی در کشورهای مختلف است (میرحسینی و جلیلی­باله، ۱۳۸۸) . به عبارت دیگر هدف اصلی از انجام مطالعات علم­سنجی که ارائه خدمات به سیاست‌گذاری علمی است، تنها با تکیه بر ارزیابی میسر است. از طرفی استفاده از ارزیابی برای شناسایی تفاوت­های فردی، مطرح بوده و در واقع این همان نکته­ای است که امروزه در علم­سنجی مطرح است (نوروزی چاکلی، ۱۳۹۰) .

از سوی دیگر، تولید اطلاعات علمی پژوهشگران در قالب­های گوناگون انجام می‌شود که یکی از مهمترین آن­ها انتشارات است. اندازه‌گیری انتشارات علمی، از رایج‌ترین ضابطه‌های سنجش عملکرد تولید اطلاعات علمی است. از میان عمومی‌ترین شاخص­ هایی که در توصیف فعالیت­ها و تلاش­ های کشورهای مختلف مورد توجه است، مؤلفه تعداد مقاله های علمی منتشر شده در مجله‌های معتبر علمی بین‌المللی است (صبوری، ۱۳۸۱) . شناسایی ویژگی­ها و الگوهای حاکم بر تولید علم پژوهشگران می ­تواند پاسخ بسیاری از پرسش­ها در رابطه با چگونگی تولید علم در میان پژوهشگران انفرادی در یک رشته خاص، دانشگاه یا کشور خاص را فراهم آورد. از این رو، پژوهش پیرامون بهره ­وری علمی پژوهشگران انفرادی به منظور کشف الگوهای مختلف تولید ضروری است. از سوی دیگر زمان یکی دیگر از عوامل بسیار مهم در تعیین سطح بهره ­وری پژوهشگران انفرادی است. با وجود اهمیت عامل زمان، ارزیابی­های پژوهشی بدون توجه ‌به این عامل صورت ‌می‌گیرد. با توجه به آن که در سطوح خردتر، نتایج ارزیابی­ها به منظور توزیع اعتبارات، تخصیص پاداش­ها و امتیازها و نیز استخدام و ارتقای رتبه به کار گرفته می­ شود، ضروری است تفاوت­های الگوهای بهره ­وری در میان رشته­ های مختلف بررسی گردد. در کنار تفاوت الگوهای بهره ­وری رشته­ های مختلف، تفاوت در شمار پژوهشگران آن­ها نیز لازم است در ارزیابی­ها مورد توجه قرار گیرد.

‌بنابرین‏ پژوهش حاضر می­ کوشد با بهره گرفتن از دو شاخص سرانه انتشار و نرخ انتشار به مقایسه بهره ­وری علمی پژوهشگران ایرانی در رشته­ های مختلف بپردازد.

بیان مسئله

یکی از مباحث اساسی فراروی پژوهشگران علم­سنجی و نیز سیاستگذاران پژوهشی، بهره ­وری علمی پژوهشگران است. بهره ­وری علمی که به عنوان سطح انتشار علمی تعریف می­ شود، می ­تواند از مؤلفه‌ ­های مختلفی تشکیل شود. نخستین مؤلفه‌، تعداد آثار علمی، به ویژه مقالات منتشر شده در مجلات است که به عنوان سنگ­بنای تولید علم و در نتیجه واحد سنجش آن به کار می­رود. آشکار است که این مؤلفه به طور مطلق نمی­تواند نشانگر بهره ­وری علمی باشد. زیرا میزان انتشار آثار علمی از پژوهشگری به پژوهشگر دیگر بسته به عوامل فردی، اجتماعی، سازمانی، و تخصصی متفاوت است.

تفاوت در الگوهای انتشاراتی در رشته­ های مختلف در تحقیقات علم­سنجی بسیار مورد تأکید قرار گرفته است. به طوری که برای نمونه نشان داده شده است که پژوهشگران در حوزه ­های وابسته به پزشکی، شیمی و حوزه ­های زیستی به طور متوسط از تولید علم بیشتری نسبت به پژوهشگران در رشته­ های فیزیک، ریاضیات، و مهندسی برخوردار هستند (ارتنر^[۲]، ۲۰۱۰) . یکی از عواملی که در بررسی­ های جمعی بین رشته­ ها رخ می­ نماید، شمار پژوهشگران هر حوزه است. آشکار است که در هر کشور، بسته به نوع نیازهای علمی، رشته­ های مختلف از درجات توسعه متفاوتی برخوردار هستند، به نحوی که شمار دانشگاه­ها، مراکز پژوهشی، گروه ­های آموزشی از رشته­ای به رشته دیگر بسیار متفاوت است و این امر به تربیت و جذب شمار متفاوتی از پژوهشگران خواهد انجامید (ستوده، ۱۳۸۹) . تفاوت در شمار پژوهشگران در کنار تفاوت در الگوهای انتشاراتی هر رشته می ­تواند بر شمار تولیدات علمی آن تاثیر بگذارد و به تفاوت در سرانه تولید علم از رشته­ای به رشته دیگر بیانجامد. ‌بنابرین‏، چنانچه رشته­ ها را صرف­نظر از شمار پژوهشگران آن با هم مقایسه کنیم، بیم آن می­رود که به ارزیابی واقع­بینانه­ای دست نیافته باشیم. شاخص سرانه انتشار که نسبت بین شمار انتشارات علمی را به شمار پژوهشگران می­سنجد ارزیابی­ها و مقایسه­های جمعی را برای مثال بین دانشگاه­ها، تیم­های پژوهشی و رشته­ های مختلف میسر می­سازد.