حضرت احمد(ع)در نزد پدرش امام موسی کاظم (ع)،از جایگاه و احترام ویژه ای برخوردار بوده است.نوشته اند که ایشان،مردی کریم،جلیل القدر،بزرگوار و پارسا بود و حضرت امام موسی کاظم(ع) به دلیل علاقه ای که به وی داشت،ملکی به نام یسیره را به او هدیه کرد؛ملکی که بعدها حضرت احمد(ع) آن را فروخت و هزار اسیر را آزاد کرد.
تاریخ نویسان،زمان پیدایش قبر احمد بن موسی(ع) را یکسان ننوشته اند.گروهی آن را در زمان امیر عضد الدوله(۳۷۳_۳۳۸ه ق) و گروهی دیگر،در زمان امیر مقرب الدین مسعودبن بدر(متوفی به سال۶۶۵ ه ق)نوشته اند.
در سال ۴۷۵(ه ق) مادر شاه شیخ ابواسحاق اینجو پادشاه فارس،ملکه تاشی خاتون اقدامات نیکویی بر بارگاه آن حضرت انجام داد.این بانوی نیکوکار،اقدام به بهسازی بارگاه کرد و در عرض ۵سال آرامگاهی وسیع و گنبدی بلند بر آن ساخت.هم چنین در جنب آرامگاه،مدرسه ای وسیع بنا کرد و نیز تعداد بسیاری از مغازه های بازار نزدیک حرم وملک میمند فارس را وقف بر این آستان مقدس نمود (جمالی نژاد،۱۳۹۱: ۹۸-۱۰۳).
۴-۳- مکان های زیارتی محبوب دتیا
۱)مکه مکرمه
شهر مکه در بخش غربی جزیره العرب و نجد قرار گرفته و آن را جزو تهامه می دانند.این شهر از شمال به مدینه،از مشرق به نجد و ریاض،از جنوب به یمن و از غرب به جده محدود می شود.شهر مکه میان دو کوه محصور شده به همین دلیل از دور دیده نمی شود.اطراف مسجدالحرام را سکونت گاه ها و هتل هایی فراگرفته که بر فراز تپه های سنگی قرار گرفته است.
شهر مکه ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح محل توقفی برای کاروانیان بوده که از یمن و شام رفت و آمد داشتند و چون بر سر راه سه نقطه مهم فلسطین،یمن و دریای سرخ بوده از اهمیت فراوانی برای گردشگران برخوردار بوده است.مسجدالحرام بزرگ ترین وشریف ترینمسجد که قبله مسلمانان،نهاد توحید و حرم امن الهی بوده و خلقی سپیدپوش از همه نقاط عالم دریک جهت به دورآن همواره در حرکت داوم اند،در وسط شهر مکه قرار داشته وساختمان آن دور تا دور کعبه که در سال ۱۸۹۰ قبل از میلاد،به وسیله حضرت ابراهیم و اسماعیل علیهماالسلام بنیان نهاده شد،حجرالاسود،شاذروان،ناودان طلا،مستجار،ملتزم،مطاف،حطیم،مقام ابراهیم،حجر اسماعیل،زمزم و مسعی در آن قرار دارد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مناطق مهم و مقدس شهر مکه که شامل عرفات،سرزمین منی،مشعر یا مزدلفه،وادی محسر،رمی جمرات،مسجد نمره،نمازگاه ابراهیم(ع)و مسجد مزدلفه بوده و برخی اماکن متبرکه شهر مکه؛ شعب ابی طالب، دارالندوه،دارالارقم،محل تولد و خانه پیامبراکرم(ص)،خانه حضرت خدیجه کبری(س)،مزار شهدای فخ،جنه المعلی(قبرستان ابوطالب)، مساجد خیف، جن و تنعیم،کوه ابوقبیس،کوه نور و غار حرا و کوه ثور و غار ثور می باشند.
مسلمانانی که استطاعت مالی دارند حداقل یک بار در طول عمر خود به حج مشرف می شوند. حج به منزله نقطه ای است که مسلمانان از نقاط مختلف جهان با زمینه های کاملاً متفاوت در آن ذوب شده و یکی می شوند مکه و مدینه مقدس ترین نقاط برای مسلمانان محسوب می شوند وسالانه بیش از دو میلیون نفر در ماه ذی الحجه برای مناسک حج عازم عربستان می شوند.عربستان سعودی در سال ۲۰۱۱،حدود۹/۵ میلیون ویزای اسلامی برای گردشگران خارجی صادر کرد که برابر با ۱۱/۳ درصد بیشتر از سال ۲۰۱۰ بود.
هم چنین تعداد ویزای صادر شده برای حج عمره نیز به میزان یک میلیون در سال ۲۰۱۱نسبت به سال ۲۰۱۰میلادی افزایش داشته است. علاوه براین،نزدیک به دو میلیون زائر خارجی نیز بیش از سال ۲۰۱۰ به این کشور سفر کرده بودند.
۲)مدینه منوره
شهر مدینه در شمال غربی جزیره العرب و شمال مکه قرار گرفته و مسجدالنبی که شریف ترین مسجد بعد از مسجدالحرام بوده واساسی ترین مسائل مربوط به اسلام و وضعیت سیاسی و اقتصادی مسلمانان با حضور پیامبر اکرم(ص)در آن بررسی می شده در آن قرار دارد.
ایوان صفه،منبر پیامبر(ص)،محراب ها،مناره های مسجد،درب های مسجد،مرقد مطهرحضرت رسول(ص)وخانه حضرت زهرا(س)در این مسجد واقع شده است.از ستون های مسجدالنبی خاطره های ویژه ای باقی مانده است که باعث متبرک و مقدس شدن آن ها گشته و با نام های خاصی جاودان مانده اند.
برخی مساجد تاریخی شهر مدینه شامل مساجد غمامه، علی بن ابی طالب(ع)، بلال، بنی قریظه، بنی حرام، بنی حارثه، بنیظفر، ذوقبلتین، قبا، ابوذر، سقیا، مصبح، ردالشمس، ذوالحلیفه، سیدالشهدا، مساجد سبعه یا هفتگانه، مسجد جمعه، مسجدالاجابه، مسجدالرایه ومشربه ام ابراهیم بوده و برخی از اماکن تاریخی شهر مدینه شامل مناطق بدر، ربذه، خیبر، غدیر خم، فدک، و وادی های عقیق و بطحان و کوه های احد، عینین، سلع، عیر، ذباب و جمارات الثلاثه می باشد. بیش تر کسانی که به مکه مکرمه مشرف می گردند برای تکمیل زیارت خود به دیدن حرم حضرت رسول(ص)در مدینه نیز می روند.حضرت امیر علیه السلام، حاجیان را به درخواست رزق معنوی در حرم نبوی،ترغیب می کند و می فرماید:”هرگاه به زیارت خانه خدا رفتید با]زیارت[پیامبر خدا صلی الله علیه و آله،حج خود را کامل کنید که ترک زیارت رسول خدا،جفای به اوست،شما به این کار،فرمان دارید و حج خود را با زیارت قبوری که خداوند،حق و زیارتآن ها را بر شما لازم کرده است کامل گردانید و نزد این قبرها روزی بطلبید”.
۳)نجف اشرف
شهر نجف در جنوب غربی بغداد و۷۸ کیلومتری شهر کربلا در کنار دشت بی آب وعلف صحرای شام الباریه الجنوبیه یا بادیه شام قرار دارد و آرامگاه امام اول شیعیان جهان،حضرت علی علیه السلام قداست خاصی به آن بخشیده است.بازارها،مساجد،کتابخانه ها ومدارس علوم دینی آن_ که در طول سالیان اخیر جایگاه ونقش آن در تحولات تاریخی و سیاسی جهان اسلام بی نظیر بوده است_مرکزیت مذهبی آن را دوچندان کرده است.
حرم مطهر و آستان مقدس حضرت علی(ع)در مرکز شهر قرار داشته و مساجد عمران بن شاهین،الخضراء،شیخ طوسی،هندی،مسجدالراس تکیه بکتاشیه و هم چنین کتابخانه حیدریه وخزانه حرم از ملحقات حرم مطهر می باشند.
از این رو شهر نجف یکی از شهرهای بسیار مهم گردشگری مذهبی کشور عراق است که سالانه پذیرای جمعیتی بالغ بر ۲۰میلیون نفر زائر بوده و برنامه ریزی برای اسکان این جمعیت رابه یکچالش مهم تبدیل نموده است؛به علاوه نزدیکی این شهر به شهرهای تاریخی و مذهبی همچون بابل و کوفه وبهره برداری از فرودگاه بین المللی نجف نیز سبب شده است که جمعیت گردشگران ومسافران غیرزیارتی به این شهر بیشتر شود.آن چه مسلم است،جمعیت مشتاق زائر خصوصاً شیعیان،تمایل به اقامت در نزدیک ترین مکان به حرم مطهر را دارند و با توجه به وضعیت امنیتی حاکم بر کشور عراق و شهر نجف،مدیریت اسکان،نحوه توزیع مکان های اقامتی و خدمات مرتبط با اسکان زائرین در منطقه مرکزی شهر،از اولویت های برنامه ریزی شهرداری نجف است.
شهر کوفه که در هشت کیلومتری نجف اشرف قرار دارد و درسال ۱۷هجری به دستورخلیفه دوم و به دست سعدبن ابی وقاص بنا گردیده نیزاز موقعیت ممتازی برخوردار بوده و از یک سو با صحرا وحجاز آن روز اتصال داشت و از سوی دیگربه شهرباستانی حیره نزدیکی داشت. مسجد جامع کوفه مدفن اولین شهید کربلا و سفیرسیدالشهداء(ع)، مسلم بن عقیل و هم چنین آرامگاه هانی بن عروه، مختار ثقفی،ابراهیم الغمر، میثم تمار و کمیل بن زیاد نخعی یمانی می باشد وهم چنین مسجد حنانه، دارالاماره،خانه حضرت علی(ع) ومساجد مبارک کوفه برخی از اماکن ارزشمند این شهر اسلامی می باشند.
۴)کربلای معلی
شهر کربلا در جنوب غربی بغداد بوده ودومین شهر مقدس عراق به شمار می رود و از جمله شهرهایی است که برای شیعیان از حرمت و قداست خاصی برخوردار است.دیرینه این شهر به دوران بابل و آشور و پس از آن دوره تنوخیان و لخمیان،حکمرانی بنی منذر و ساکنان حیره باز می گردد و از همان دوران با مزرعه های سرسبز،چشمه های فراوان وبرخورداری از آب رودخانه فرات،مناطق مجاور و هم چنین کاروان های مسافر را از محصولات خرما و غلات خود بهره مند می ساخته است.کربلا بر کرانه صحرا قرار دارد و از همین رو تا زمانی نه چندان دور،عرب های سرزمین حجاز و شام برای ساز وتوشه برگرفتن،آهنگ این شهر می کردند.
دوره بنی منذر دوره شکوفایی کربلاست.درآن روزگار شهر حیره مرکز حکومت بنی منذر بود و شهر عین التمر نیز یکی از شهرهای آبادی بودکه خرما درآن تولید می شد.کاروان ها و گردشگران فراوانی آهنگاین شهر می کردند و در این میان کربلا هم که در نزدیکی این شهر قرار داشته،سهم درخور توجهی از داد وستد آن ها به خود اختصاص داده و از آن جا که در دوره پیش از اسلام و هم در دوره اسلامی بر سر راه حیره،ا نبار، شام و حجاز قرار داشته در داد وستد اهمیتی به سزایافته است.کربلا در روزگار حاضر از شهرهای مقدس اسلامیواز مراکز تاریخی جهان است و خداوند چنین خواسته که جایگاهی والا یابد و کعبه آرزوی میلیون ها مسلمان شود که گروه گروه،آهنگ آن می کنند یا آرزوی سفر و زیارت آن را در دل می پرورانند.حرم مطهر امام حسین و حضرت اباالفضل علیهماالسلام و مقام ها و آرامگاه های اطراف حرمین مطهر هم چون مقام کف العباس شامل کف الایمن و کف الایسر،آرامگاه های حبیب بن مظاهر و ابراهیم مجاب،خیمه گاه،مقام های امام صادق(ع)،حضرت حجت(ع)،علی اکبر(ع)،علی اصغر(ع)و آرامگاه های اطراف شهر کربلا هم چون آرامگاه های حربن یزید ریاحی،الاخرس بن کاظم،عون بن عبدالله،طفلان مسلم،ابن حمزه،ابن هاشم وابن فهدحلی برخی از اماکن مذهبی و تاریخی این شهر می باشند.
مرقد مطهر امام حسین(ع)برای شیعیان یکی از مقدس ترین مکان ها پس از مکه و مدینه است و گاه سالانه بین ۳ تا ۷ میلیون نفر برای زیارت،به نجف و کربلا می آیند.
از دیگر مناطق زیارتی و گردشگری اسلامی مهم عراق می توان به شهر های کاظمین(حرمین مطهر امام موسی کاظم (ع) و امام جواد (ع)) و سامرا(حرمین مطهر امام هادی(ع) و امام حسن عسگری(ع))اشاره کرد.
۵)مشهد مقدس
مشهد مقدس در راستای توسعه گردشگری از مزیت های رقابتی بسیاری برخوردار است و از این رو بهره برداری بهینه از جمیع ظرفیت های گردشگری آن در چارچوبی شفاف،بلند مدت و پایدارمی تواند در راستای پیشبرد اهداف توسعه منطقه ای و ملی نقش مهمی ایفا نماید.
تماس و اشتیاق بسیاری از مسلمانان جهان برای زیارزت بارگاه مطهر امام رضا(ع) و بازدید از موزه ها، مساجد، مدارس علوم دینی،کتابخانه رضوی،بازارهای قدیمی، مواهب طبیعی و آب و هوایی،آثار هنری،تاریخی و فرهنگی همه،نشان از توانایی فراوان این شهر در جذب گردشگران اسلامی دارد.شهر مشهد با بیش از ۲/۴ میلیون نفر جمعیت به عنوان دومین کلانشهر بزرگ کشور، یکی از کانون های مهم گردشگری مذهبی جهان و ایران،سالانه میلیون ها گردشگر رابه خود جلب می کند.گونه شناسی گردشگری مشهد از نوع گردشگری مذهبی با هدف زیارت بارگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) است.این کلانشهر علاوه بر جاذبه قوی مذهبی،از بسیاری از جاذبه های علمی،تفریحی و طبیعت گردی نیز برخوردار است.بررسی ترکیب اجتماعی زائران و گردشگران وارده به شهر مشهد نشلن دهنده آن است که کارمندان و فرهنگیان با ۲۷ درصد بیشترین سهم راداشته اند و پس از این گروه به ترتیب کارگران وکشاورزان،صاحبان مشاغل آزاد، دانش آموزان و دانشجویان قرار دارند.بررسی وضعیت مدت اقامت گردشگران وارده به مشهد نشان می دهد که متوسط اقامت گروه های مختلف گردشگر در شهر مشهد،به میزان ۷-۶ شبانه روز نوسان دارد. بیش از ۶۲ درصد از زائران وگردشگران وارده به مشهد در اماکنی اقامت می گزینند که دارای دو ویژگی اصلی است: اول این که این واحدها عموماًارزان قیمت و کم هزینه هستند و ثانیاً در پیرامون حرم واقع شده اند و ضمن سهولت دسترسی به حرم، هزینه حمل و نقل را نیز بر زائر تحمیل نمی کنند. در مجموع می توان گفت نزدیک به ۸۰ درصد ترکیب جمعیتی زائران و گردشگران وارده به مشهد را اقشار کم درآمد تشکیل می دهند که ترجیح آن ها استفاده از اماکن اقامتی ارزان قیمت است.کلانشهر مشهد از بازارتقاضای گردشگری خارجی نیز بهره منداست،به طوری که توانسته به عنوان بی رقیب ترین قطب جذب گردشگری اسلامی ایران بیش از ۵۰ درصد از گردشگران خارجی را از کشورهای پیرامون خود از جمله کشورهای مرکزی(ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان، افغانستان و پاکستان) به سوی خود بکشاند. البته نقش و عملکرد جذب گردشگرانمذهبی شهر مشهد مرزهای سیاسی نمی شناسد و از تمام نقاط جهان گردشگران و زوار را به طرف خود جلب می کندکه در این میان کشورهای مسلمان و اهل تشیع(مانند عراق و کشورهای حاشیه خلیج فارس و دریای عمان)از مهم ترین مبدأ گردشگران می باشند. شهر مذکور با احتساب حجم گردشگران داخلی و خارجی مهم ترین مقصد گردشگری کشور است که به تنهایی بیش از مقاصد گردشگری استان های مازندران،گیلان، اصفهان وشیراز گردشگر جذب می کند.
برپایه اطلاعات موجود در شهر مشهد ۹۵۷واحد اقامتی مجاز فعالیت می کنند. در حوزه گردشگری مشهد ۹۷ هتل به ترتیب شامل ۳هتل پنج ستاره، ۷ هتل چهار ستاره، ۲۹هتل سه ستاره،۳۰هتل دوستاره و ۲۸ هتل یک ستاره فعالیت می کنند هم چنین ۲۴۳ مهمان پذیر وبیش از ۱۵۰۰واحد اقامتی شخصی به گردشگران مشهد خدمات ارائه می دهند.
براین اساس به لحاظ استقرار هتل، مشهد با بیش از ۵۰ درصد ظرفیت هتل های کشور حائز رتبه اول امکانات اقامتی در کشور است.
شناسایی و ساماندهی سایر جاذبه های مذهبی و قرار دادن این اماکن در مدار گردشگری اسلامی کلانشهر مشهد، ماندگاری گردشگران مذهبی را افزایش می دهد.
البته حوزه گردشگری مشهد، به عنوان دومین کلانشهر مذهبی جهان وپایتخت معنوی کشور در راستای توسعه پایدار گردشگری با چالش میان هزینه ها و منابع روبروست.
چندگانگی در تصمیم گیری های ناشی از تعداد ارگان های دخیل در امر گردشگری،عدم پیروی از سند بلند مدت راهبردی وعدم الزام دراز مدت مدیران بدان،کیفیت نسبتاً پایین مدیریت تقاضای بازدیدکنندگان و نارضایتی نسبی گردشگران،فشار روزافزون به خدمات و زیرساخت های شهروندان بومی،ضعف قوانین در مدیریت و بهره برداری از خدمات و فعالیت های گردشگری،از جمله ضعف ها وتهدیدهای سامانه گردشگری مشهد مقدس اند که در صورت استمرار در درازمدت بر ظرفیت های توسعه گردشگری آن پیامدهای منفی بر جای خواهند گذارد.
افزایش شمار زائرین خارجی در مشهد مقدس بیش از هر چیز بیانگر ارهبرد توسعه گردشگری زیارتی است که در این سال ها به عنوان یکی از مهم ترین شاخه های جذب گردشگر در کشور مورد توجه قرار گرفته است . آثار مثبت بیشتری نیز می تواند از خود برجای بگذارد؛چرا که گردشگری،حوزه ای است که کشورهای اسلامی می توانند با تشریک مساعی یکدیگر، در آن ارزش افزوده برای خود ایجاد کنند و این راهبردی است که حتی کشوری مانند مالزی نیز برآن تکیه کرده و بخش مهمی از برنامه کلان گردشگری اش را بر آن بنا نموده است.
اینک اگر ما نیز اهمیت اماکن مقدسه خود را بدانیم و در این مسیر به کار بگیریم، بی تردید می توانیم در این حوزه بسیار کارآمد تر عمل نماییم.
۶)شهر مقدس قم
شهر قم به عنوان بخش کوچکی از پیکره پهناور سرزمین ایران با بهره مندی از ویژگی های فرهنگی، مذهبی وجاذبه های گردشگری از قبیل حرم حضرت معصومه(س)،مسجد جمکران،امام زاده ها وحوزه های علمیه در سطح جهان تشیع، در کنار سایر جاذبه های اقتصادی گردشگری مانند صنایع دستی و نیز جاذبه های طبیعی گردشگری مانند جاذبه های کویری و حیات وحش و دریاچه نمک، از جمله مناطقی است که در صورت رفع موانع موجود و نیز بالفعل شدن برخی جاذبه های گردشگری می تواند پذیرای تعداد قابل توجهی از گردشگران داخلی و خارجی باشد؛ به ویژه گردشگری مذهبی که افزون بر منافع اقتصادی می تواند به عنوان نمادی از هویت و تعاملات فرهنگی وتوسعه فرهنگ دینی در سطوح ملی،منطقه ای و بین المللی قلمداد شود.
با توجه به تعدد مراکز عمدهمذهبی و مدارس علوم دینی کشور در قم،این شهر باید به یکی از مهم ترین محورهای گردشگری مذهبی و زیارتی کشور تبدیل شود وبا پایگاه های دینی و مذهبی جهان ارتباط برقرار نموده و به بازتولید و نشر تفکر اسلامی اقدام کند.
بنابراین اهمیت و ضرورت توسعه گردشگری مذهبی با کارکردهای آن مانند درآمدرایی،رشد در حوزه اقتصاد در سطح منطقه ای ومهم تر از آن،کارکردها و اثرات آن در گسترش ارزش های اعتقادی و فرهنگ اسلامی در سطوح منطقه ای،ملی و بین المللی می تواند مورد توجه برنامه ریزان و سیاست گذاران در جهت ایجاد زیرساخت های لازم قرار گیرد.هم چنین با توجه به نرخ بیکاری ۱۰/۸ درصدی در استان قم در سال ۱۳۸۸، زیربخش گردشگری مذهبی فرهنگی با وجود ظرفیت ها وقابلیت های فراوان می تواند به توسعه اشتغال و سرمایه گذاری کمک قابل توجهی کند.
شهر قم با توجه به پیشینه پیش از اسلام و معماری غنی دوران اسلامی دارای بناها،محوطه ها و تپه های تاریخی متعددی است که براساس بررسی های به عمل آمده ۴۸۵ اثر از این مجموعه آثار، شامل مقبره های متبرکه، مسجدها، مدرسه های تاریخی،کاروانسراها، قلعه ها، مناره ها، آب انبارها، تپه های باستانی و غیره مورد شناسایی قرارگرفته و از این تعداد ۱۸۷ اثر در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده اند.
از دیگر مواردی که در حال حاضر به قم اهمیت خاصی بخشیده است وجود حوزه علمیه می باشد. البته شهر قم از ابتدای پیدایش، پیوسته مهد دانش، فضیلت و سرچشمه فیضان حکمت و معرفت بوده است و در پرتو توجهات و فیوضات حضرت فاطمه معصومه(س)، علوم اسلامی در این شهر رشد یافته و عالمان بزرگی در دامن معنویت این بقعه مطهر تربیت شده اند؛به طوری که امروزه قم به عنوان مرکز حوزه های علمیه در ایران و جهان شناخته شده و این امر بر عظمت این شهر افزوده است.
از دیگر جاذبه های شهر قم، وجود برخی شاخص های فرهنگی ممتاز در این شهر است.شهر قم با دارا بودن رتبه دوم چاپ و نشر در کشور،گستردگی مطبوعات در حوزه دین وتعدد فروشگاه های عرضه محصولات فرهنگی به قطب علمی و فرهنگی جهان تشیع تبدیل شده است؛ به گونه ای که یک شهر علمی ومذهبی را در ذهن هر ناظر بیرونی تداعی می کند.
در کنار شاخص های ذکر شدده بایدگفت که علی رغم حضور سالانه ۱۳ تا ۱۴ میلیون گردشگر داخلی و خارجی در شهر قم،متأسفانه،مدت اقامت و درآمد ناشی از گردشگری در این شهر بسیار پایین می باشد که این امر عمدتاً تحت تأثیر محدودیت امکانات اقامتی و پذیرایی در شهر و استان قم است.
برای رفع این نقیصه،علاوه برایجاد امکانات اقامتی،باید از جاذبه هایطبیعی و کوهستانی این شهر نیز بیش تر بهره برد.
۷)بیت المقدس
مکانی مقدس در سرزمین فلسطین که از دیرباز محل نزاع بین مسلمانان باادیان دیگر بوده است.چندین مکان مهم مذهبی چون دیوار باختری،مسجدالاقصی و کلیسای کاتولیک مقدس در این شهر واقع شده است.حدود ۱/۵ میلیون نفر هر ساله از این اماکن مذهبی دیدن می کنند.
۸)کلیسای باسیلیکا در سن پیترز رم ایتالیا
شهر واتیکان محل اقامتگاه رسمی پاپ است.بنابر اعلام مرکز میراث جهانی یونسکو،باسیلیکا بزرگ ترین ساختمان مذهبی در جهان است. روزانه ۵ تا ۲۰هزار نفراز این محل دیدن می کنند و بازدیدکنندگان کل واتیکان در طول سال بالغ بر ۱۸ میلیون نفر برآورد می شود.

۲- محاسبه بهای تمام شده خدمات و فعالیت های دستگاه های اجرایی کشور.
۳- ارزیابی مزایای واگذاری خدمات به بخش خصوصی و محاسبه سود و زیان ناشی از واگذاری خدمات به بخش غیر دولتی.
۴- ارزیابی آثار و نتایج واگذاری دستگاه های اجرایی به بخش خصوصی در راستای تحقق اهداف اصل۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
۵-۶- محدودیت های تحقیق
اساس و پایه هر تحقیقی اطلاعاتی می باشد که فرضیه تحقیق با بهره گرفتن از آنها آزمون می شود، بدیهی است هر قدر اطلاعات دقیق تر و کاملتری در اختیار محقق قرار گیرد، به همان میزان نتایج حاصل از تحقیق نیز دقیق تر بوده و تحقیق انجام شده اعتبار بیشتری خواهد یافت، که اهم آنها عبارتند از :
۱- محدودیت ذاتی پرسشنامه: پایین بودن نسبی درصد استرداد پرسشنامه ها، که با پیگیریهای در نظر گرفته شده در زمینه پرسشنامه های تحویل داده شده، این مشکل تا حد قابل قبول مرتفع گردید.
۲- عدم همکاری برخی از مدیران و ذیحسابان دستگاه های اجرایی استان گیلان.
۳ – بازه زمانی محدود و کمبود نمونه های مورد نیاز برای تحقیق جامع تر.

۵-۷- خلاصه فصل
در این فصل ابتدا به تحلیل و نتایج آزمون فرضیات بدست آمده در فصل قبل پرداخته و سپس پیشنهادهای تحقیق صورت گرفت که شامل پیشنهادهای کاربردی با توجه به متغیرها و نتایج بدست آمده از تحقیق انجام شد. در پیشنهادهای آتی به انجام تحقیق در سایر دستگاه های اجرایی کشور پیشنهاد گردید و در پایان محدودیتهای تحقیق عنوان شد.
منابع و ماخذ
منابع فارسی
۱- آذر، عادل و مومنی ، منصور ،۱۳۸۷، آمار و کاربرد آن در مدیریت ، جلد دوم ، چاپ هشتم ، تهران ، انتشارات سمت
۲- استانداردهای حسابداری ، ۱۳۸۹،سازمان حسابرسی ، کمیته تدوین استانداردهای حسابداری ، نشریه ۱۶۱
۳- باباجانی، جعفر ، ۱۳۸۷،حسابداری و کنترل مالی دولتی ، چاپ دوم ، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی
۴- باباجانی، جعفر ، ۱۳۸۷،مسئولیت پاسخگویی و کنترلهای داخلی در بخش عمومی ، ، ماهنامه انجمن حسابداران خبره ایران، شماره ۱۴۶
۵- بازرگان و دیگران ، ۱۳۷۸، روش تحقیق در علوم رفتاری ، نشر آگه
۶- بزرگی ، فرزاد ، ۱۳۸۳، اهداف فردی سازمانی و اجتماعی ، ماهنامه تدبیر ، ماهنامه شماره ۱۴۴
۷- حافظ نیا ، محمدرضا،۱۳۸۱، مقدمه بر روش تحقیق ددر علوم انسانی ، چاپ اول ، تهران ، نشر سمت
۸- حسن آبادی ، محمد و نجار صراف ، علیرضا ،۱۳۸۷، نیم قرن تجربه آمریکا در نظام بودجه ریزی عملیاتی ، چاپ اول ، ایران ، انتشارات مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی
۹- دانایی فرد و همکاران ، ۱۳۸۳ ، روش تحقیق کمی و روش تحقیق کیفی ، موسسه نشر آگه
۱۰- رابینز ، استیفن ،۱۳۸۰، تئوری سازمانی ، ترجمه مهدی الوانی و حسن دانایی فرد ، تهران ، انتشارات صفار
۱۱- رمضانی ، امیر رضا ، ۱۳۸۳ ، تاثیر هزینه یابی بر مبنای فعالیت بر تصمیم گیری مدیران ، پژوهشگر ،سال چهارم ، شماره ۷،پاییز ۸۶، فیروزکوه
۱۲- سکاران ، اوما ،۱۳۸۰، روش های تحقیق در مدیریت ، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی ، مترجم محمود شیرازی
۱۳- شباهنگ ، رضا ، ۱۳۸۴ ، حسابداری مدیریت ، سازمان حسابرسی ، مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی ، نشریه ۱۳۱
۱۴- عزیزی و مدرس ، ۱۳۸۱ ، هزینه یابی بر مبنای فعالیت ، انتشارات سازمان حسابرسی ، ترجمه مدرس و عزیزی
۱۵- کرباسی یزدی ، حسین ، ۱۳۸۳، قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی ، مصوب ۱۳۸۳ مجلس شورای اسلامی
۱۶- کرباسی یزدی ، حسین ، ۱۳۸۵ ، تحلیل مسائل مباحث جاری حسابداری ، نشر آدنا
۱۷- مهدوی ، غلامحسین ، ۱۳۷۹ ، نظام پاسخگویی و حسابداری دولتی در ایران ، فصلنامه حسابرس ، شماره ۷
۱۸- میر سپاسی ، ناصر ،۱۳۷۹ ، مدیریت استراتژیک منابع انسانی و روابط کار ، تهران ، انتشارات میر
۱۹- نادریان ، هوشنگ ، ۱۳۸۱ ، آشنایی با برخی مفاهیم اساسی در حسابداری و مدیریت ، فصلنامه حسابرس ، شماره ۱۷
۲۰- نبوی ، بهروز ، ۱۳۸۶، روش تحقیق در علوم اجتماعی ، انتشارات یکان
۲۱- نمازی ، محمد ، ۱۳۷۸ ، هزینه یابی بر مبنای فعالیت در حسابداری مدیریت و ملاحظات رفتاری آن ، فصلنامه بررسیهای حسابداری و حسابرسی
منابع لاتین
۱-Beechy, TH and BJ Zimmerman, “Putting the cart before the horse: Accounting standards for NPOs without a conceptual framework.” The Philantropist XI:3 (Fall 1992).
۲-Falk, Haim “Towards a framework for not-for-profit accounting”, Contemporary Accounting Research 8:2 (Spring 1992(
۳-Australian Accounting Standards Board (1996), Financial Reporting by Government
Departments , AAS29, Melbourne.

افزایش دسترسی به فضاهای جدید، اندیشمندان ارتباطی را متوجه تغییراتی ساخت که در مناسبات جهانی روی داده است. تحلیل های مختلفی منتشر شد و گذاری که به دنبال این تحول فناورانه ایجاد شده است با عناوین مختلفی مانند «جامعه اطلاعاتی» یا «جامعه های معرفتی» و از منظری دیگر با عنوان «جامعه شبکه ای» از دوره های پیش از خود متمایز می شود.
جامعه اطلاعاتی پیش از همه در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ در مقاله های فریتز مالکوپ و دانیل بل مطرح شد. آنها برای جامعه اطلاعاتی ویژگی های مختلفی را مطرح کردند: نخست اینکه کارگران صنعتی سابق به کارگران اطلاعاتی تبدیل شده اند و طبقه معرفتی جدیدی را تشکیل داده اند. دوم اینکه در کنار تکنولوژی صنعتی یک تکنولوژی فکری به وجود آمده است. سوم اینکه اطلاعات بسته بندی شده عنصر اصلی کالاها و فرآورده های مورد استفاده در صنعت و زندگی خانگی را تشکیل می دهند. البته به عقیده دکتر معتمدنژاد این نگرش ها با توجه به زمان طرح شدن به شایستگی به اهمیت نقش اجتماعی تکنولوژی های نوین اطلاعات و ارتباطات نپرداخته اند. تنها دانیل بل که در سال ۱۹۷۳ کتاب جامعه پساصنعتی آینده را نوشت، به انگاره های در حال تغییر روابط اجتماعی جامعه نوین پرداخته است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

البته درباره جامعه اطلاعاتی و مهمترین نمود بین المللی آن یعنی اجلاس سران درباره جامعه اطلاعاتی که در دو نوبت در سال های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۵ در سوییس و تونس برگزار شد، نیز مانند هر جریان فناورانه دیگری، دو دسته نظریات خوش بینانه و بدبینانه وجود دارد. نظریه های خوش بینانه این مفهوم را مثبت می بینند و نتایج اجتماعی و مهم و برجسته آن را در دو چیز می دانند؛ یکی اینکه موجب دگرگونی کیفی شده است؛ یعنی ساختار اجتماعی و اقتصادی جامعه اطلاعاتی به سبب تغییرات مهمی که در طرز اشتغال افراد و معنای اجتماعی عوامل تولیدی (جانشینی عامل معرفت به جای عامل سرمایه) ایجاد می شوند، دگرگونی های مهمی ایجاد می کند که به عقیده اندیشمندان خوشبین این دگرگونی ساختاری، تغییرات عمده ای نیز در فرآیندهای تصمیم گیری و از جمله کنترل فرایند سیاسی و چگونگی اعمال قدرت سیاسی پدید می آورد. دومین نتیجه مورد اشاره این اندیشمندان به پاسخ های اجتماعی بازمی گردد. زیرا در این شرایط جدید است که جامعه ترغیب و تشویق می شود تا از فرصت های نوینی که بر شیوه های زندگی و کیفیت زندگی تاثیرات وسیعی می گذارند، استقبال کند.
مانوئل کاستلز نیز در سه گانه عصر اطلاعات نگاهی منطقی به جامعه اطلاعاتی دارد. کاستلز می گوید: «در حالی که تجدید ساختار سرمایه داری و گسترش اطلاعات گرایی در مقیاس جهانی فرآیندهایی جدایی ناپذیر بودند، جوامع مختلف بر اساس ویژگی تاریخ، فرهنگ و نهادهای خود نسبت به این فرایند، کنش ها و واکنش های متفاوتی داشتند. بنابراین به نظر می رسد نام بردن از یک جامعه اطلاعاتی (یا جامعه متکی به اطلاعات) که تلویحاً به معنی همگونی جهانی شکل های اجتماعی همه بخش های نظام نوین است چندان مناسب نباشد.
رشد مفهوم جامعه اطلاعاتی، و یا جوامع معرفتی، اهمیت مضاعفی می یابد وقتی می بینیم که مهمترین نتیجه آن این است که شمار بیشتری از مردم وارد کسب وکار اطلاعاتی شده اند، با اطلاعات سروکار دارند و آن را به یکدیگر انتقال می دهند و یا روی سایت های اینترنتی آن را منتشر می کنند. همچنین همانطور که دانیل بل می گفت زندگی و کار شمار زیادی از مردم به فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی پیوند خورده است.
این تغییر احتمالا مهم و بزرگ است. اکنون بیش از هر زمان دیگری در گذشته، مصرف کنندگان رسانه ها به شکلی مستقیم در فرایند آزادی مطبوعات شرکت می کنند. اینک رسانه های خبری به طور روزمره از وب سایت ها و خدمات اشتراکی برای دستیابی به بازارهای جدید بهره می گیرند. همه جا شرکت مستقیم و بیشتری از سوی مصرف کنندگان رسانه ها در فرایند روزنامه نگاری وجود دارد. بحث ها و تبادل نظرهای بیشتری درباره عناوین خاص یا برخی عناوین اصلی اخبار روی شبکه صورت می گیرد. پیام های الکترونیکی از مکان هایی بسیار فراتر از اتاق های خبر به جریان اصلی گزارش های خبری در زمان واقعی نفوذ می کنند.
دغدغه به کار بردن مفهوم «جامعه های معرفتی» به نگرانی از هضم و محو فرهنگ های بومی و محلی در سپهر جامعه شبکه ای و مصادره آنها به نفع فرهنگ واحد جهانی یا فرهنگ بسته بندی شده متضمن منافع سرمایه داری جهانی باز می گردد. البته در مقابل این، دیدگاه های خوش بینانه بر قابلیت و ظرفیت شبکه های نوین ارتباطی در عرضه و ماندگارکردن سنت ها و جلوه های فرهنگی محلی و بومی تاکید و استدلال می کنند که اگر تا اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی، جریان یک سویه اطلاعات و ارتباطات از طریق پخش برنامه های جهانی ماهواره ای تلویزیونی، امکان سر برآوردن فرهنگ های محلی را از بین برده بود، اکنون ارتباطات رایانه ای و چندرسانه ای ها امکان حضور، عرضه و تعامل فرهنگ ها و خرده فرهنگ های محلی را فراهم آورده اند و بنابراین جهان آینده پیش از هر چیز، جهان رسانه های متکثر و توزیع شده است. جهانی شبکه ای که در آن مدام جای گیرنده و فرستنده پیام عوض می شود و هر کس، هر گروه و هر کشور و ملتی، امکان عرضه اندوخته های فرهنگی خود را دارد.
به هر روی اینترنت پدیده ای است که نه تنها نوآوری های فن آورانه را منجر شد، بلکه به مجرایی برای شتاب دادن به تنوع و گردش عقاید تبدیل شد. اینترنت در حقیقت هر چیزی را از فرهنگ تا بازار تغییر داده است.
همچنین دو تغییر در اقتصاد رسانه ها را سبب شده است. نخست اینکه کمک کرده تا توزیع محتوا با بهایی اندک یا رایگان انجام شود، دوم اینکه تمام افراد روی زمین را وارد کسب وکار رسانه ای کرده است. علاوه براین تغییراتی عمیق نیز در ساختار جهان روی داده است و جهان آینده را جهان شبکه ای کرده است.
دانیل بل در زمره کسانی که از عقیده پدیدار شدن نوع جدیدی از جامعه پشتیبانی می کنند. وی همچنین شناخته شده ترین توصیف از « جامعه اطلاعاتی » را از طریق نظریه فرا صنعت گرایی ارائه داده است. البته این اصطلاحات همواره به جای یکدیگر به کار رفته اند: عصر اطلاعات به عنوان مبین جامعه فراصنعتی معرفی شده و فراصنعت گرایی به طور گسترده ای به عنوان « جامعه اطلاعاتی » مورد توجه قرار گرفته است. باید گفته شود گرچه پروفسور بل اصطلاح « فراصنعت گرایی » را در سالهای دور یعنی اواخر دهه 1950 ابداع کرد اما خود او حدوداً در سال 1980 هنگامی که موج احساسات برای پیش بینی آینده از طریق علاقه مندی به توسعه تکنولوژی های رایانه ای و ارتباطات برخاسته بود ، واژه های « اطلاعات » و « آگاهی » را به عنوان پیشوند برای اصطلاح « فراصنعتی » به کار برد. دانیل بل در زمره کسانی که از عقیده پدیدار شدن نوع جدیدی از جامعه پشتیبانی می کنند. وی همچنین شناخته شده ترین توصیف از « جامعه اطلاعاتی » را از طریق نظریه فراصنعت گرایی ارائه داده است. البته این اصطلاحات همواره به جای یکدیگر به کار رفته اند: عصر اطلاعات و ارتباطات به عنوان مبین جامعه فراصنعتی معرفی شده و فراصنعت گرایی به طور گسترده ای به عنوان « جامعه اطلاعاتی » مورد توجه قرار گرفته است. باید گفته شود گرچه پروفسور بل اصطلاح « فراصنعت گرایی » را در سالهای دور یعنی اواخر دهه 1950 ابداع کرد اما خود او حدوداً در سال 1980 هنگامی که موج احساسات برای پیش بینی آینده از طریق علاقه مندی به توسعه تکنولوژی های رایانه ای و ارتباطات برخاسته بود، واژه های « اطلاعات » و « آگاهی » را به عنوان پیشوند برای اصطلاح « فراصنعتی » به کار برد.
مانوئل کاستلز ( متولد 1942 ) استاد برنامه ریزی دانشگاه برکلی کالیفرنیا و یکی از چهره های درخشان در میان نویسندگان در باب تغییر شهری در دوره معاصر است.
نگرانی اساسی کاستلز تغییرات پس از پایان جنگ جهانی دوم و مخصوصاً از دهه 1970 به بعد در ایالات متحده و سایر نقاط جهان است. تز محوری او این است که هماهنگی تجدید ساختار سرمایه داری و نوآوری تکنولوژیک عامل عمده تحول جامعه و بنابراین شهر و حومه های آن است.
هسته مبحث وی این است که توسعه شبکه های تکنولوژی اطلاعاتی در سراسر جهان اهمیت جریان های اطلاعاتی را برای سازماندهی اقتصادی و اجتماعی افزایش داده است.
به نظر وی جوامع به شیوه های متفاوتی توسعه می یابند و امروزه این فرایند اطلاعاتی است که منادی شده است.
او از دگرگونی های به وقوع پیوسته در ساختار های طبقاتی شهرها و تحولات فرهنگی وابسته یاد می کند. او شیوه تولید سرمایه داری را متمایز از شیوه اطلاعاتی توسعه می داند. شیوه اطلاعاتی توسعه نسبت به نظام اجتماعی سرمایه داری خود مختار است. موضوع جبر گرایی تکنولوژیک در نظریه کاستلز مطرح می شود. از نظر کاستلز پیشرفت تکنولوژیک با یک منطق اقتصادی محدود از نظر تاریخی امکان پذیر شده و آمیزش تجدید ساختار و اطلاعات گرایی نشانه بارز دوران اخیر است.
از دید کاستلز 1945-1973 یکی از دوران های نسبتا پایدار و شکوفای سرمایه داری رفاه طلب، شرکت گرا و سامان گرفته از دولت است و این وضع بر اثر رکود 1970 دگرگون و از 1979 به سمت یک « الگوی نوین سازمان اجتماعی- اقتصادی » در حرکت است.
اطلاعات گرایی سبب انعطاف در تولید و عرضه سیستم هایی که هزینه را کاهش و خالص های سود را افزایش داده اند شده است. ایجاد شبکه های اطلاعاتی باعث تمرکز زدایی از بسیاری از جنبه های سازمان دهی اجتماعی و اقتصادی همراه با تمرکز در تصمیم گیری می شود.
شهر اطلاعاتی که کاستلز از این مفهوم یاد می کند شهری اختلاف انگیز است. شهری دوگانه است؛ به این معنا که گروهی از افراد در طبقه پایین و گروه دیگر ( نخبه ) درحرفه های اقتصادی اطلاعاتی هستند.
کاستلز ویژگی های اصلی جامعه شبکه ای را اینگونه بر شمرده است :
1) اقتصاد اطلاعاتی
2) اقتصاد جهانی که در برگیرنده فعالیت های استراتژیک وابسته به شبکه های اطلاعاتی باشد
3) فعالیتهای اقتصادی شبکه ای
4) تحول در اشتغال
5) ظهور قطبهای متقابل
6) فرهنگ واقعیت مجازی
7) زمان بی زمان و فضای جریانها
8) سیاست بر بال رسانه
دیگر نظریه های اندیشمندان درباره ارتباطات:
فردیناندتونیس: فیلسوف و جامعه شناس آلمانی معتقد است که در دنیا دو نوع گروه انسانی وجود دارد. گروهی که اجتماع نامیده می شود و گروهی که به جامعه معروف است. طبقه بندی دوگانه او بر اساس نوع اراده افراد و رابطه های ناشی از آن استوار است.

1- اجتماع: وی اجتماع را به عنوان نوعی زندگی اجتماعی عالی تعریف می کند و معتقد است هر فرد انسانی به عنوان عنصری از اعضای اجتماع بطور خود انگیخته وظایف خود را انجام می دهد. یعنی گروه ها روابط افراد جنبه طبیعی، غریزی و عاطفی دارد. بین افراد پیوندهای طبیعی، خونی و خانوادگی برقرار است. و افراد به علت محدودیت مکانی و جمعیتی گروه همدیگر را می شناسند.

2- جامعه: به عقیده وی در گروه های بزرگ انسانی که جامعه نامیده می شوند به سبب فراوانی و گوناگونی جمعیت روابط طبیعی، خانوادگی و همبستگی های قبیله ای و قومی موجود نیست. افراد کثیری در سرزمین وسیعی که با هم زندگی می کنند هدف ها و منافع معینی را پیگیری می کنند در این نوع جوامع که تکامل آن را در سرمایه داری می بینیم روح حسابگرانه چنان رشد می کند که هر کس برای خودش وجود دارد و افراد واحدهایی هستند که عملا می توانند جای یکدیگر را بگیرند در این جوامع مالکیت خصوصی محترم است.

ماکس وبر: وبر نظر خود را معطوف به فهم و شناخت رفتار انسانی می کند وی جامعه را به دو دسته سنتی و عقلایی تقسیم می کند.

جامعه سنتی یک جامعه بدون اندیشه است حال آنکه جامعه عقلایی بر اساس نهادهای جامعه مدنی شکل می گیرد به اعتقاد وی اقتدار با سلطه مشروع آن است که گروه معینی از مردم با رضایت و رقبت از فرمان معینی که شخص یا اشخاص معینی می دهند اطاعت کنند.
وی سه نوع اقتدار را تقسیم بندی می کند :

1- اقتدار سنتی: فرمانبری به خاطر مشروعیت نظامی است و به دو صورت موروثی یا سالمند سالاری دیده می شود.

2- اقتدار پیشوایی یا کاریزماتیک: که در آن فرمان پذیری مبتنی بر اعتقاد به خصوصیات ویژه پیشواست.

3- نظام قانونی: اقتدار به علت قبول یا تصور مشروعیت نظام قانونی است.
ماکس وبر و مطبوعات: وی تحولات هنری، فنون و وسایل ارتباط جمعی را نتیجه رشد عقلانیت می داند و برای مطبوعات چند خاصیت تازه قائل است :

1- مطبوعات عامل جدیدی در قدرت اجتماعی هستند ( ارتباط موثر با نهادهای سیاسی و اقتصادی ).

2- بدلیل وابستگی به دو نوع مشتری ( خوانندگان و صاحبان آگهی ) مطبوعات نقش تازه های در سرمایه گذاری و گردش ثروت پیدا می کنند.

۸

۰٫۷۵

۲۸۱٫۸

۲۸۷٫۱

۲۹۱٫۳

۲۹۵٫۴

۲۹۹٫۴

۳۰۲٫۳

۰٫۵۶

Pure C₁₅

۱

۲۸۳٫۱

۲۸۸٫۴

۲۹۲٫۶

۲۹۷٫۶

۳۰۱٫۶

۳۰۴٫۵

۰٫۲۷

Wax Appearance Temperature Total Absolute Average Deviation

۰٫۴۵

خروجی برنامه یک ماتریس مکعبی دما به فرم T_i,j,k است. که ترم i مربوط به کسر مولی _۱۴C انتخابی در فاز مایع ی آلی است و j مربوط به کسر مولی انتخابی منو اتیلن گلیکول در فاز آبی می باشد و آخرین اندیس نیز (k) معرف مقدار فاز آلی نسبت به کل دو فاز آلی و آبی است. تغییر این سه اندیس به ترتیب، متناظر با دامنه ی تغییر [۹/۰ ۱/۰]، [۹/۰۵۰/۰] و [۹/۰ ۱/۰] برای سه متغیر کسر مولی _۱۴C در فاز آلی، کسر مولی گلیکول در فاز آبی و مقدار فاز آلی به کل فاز است. همچنین، نباید فراموش کرد که هر سه ی این متغیر ها نسبت به مقدار انتخابی بعد از همگرایی کمی انحراف خواهند داشت. با این حال، چون دو فاز مایع آبی و آلی در هم کم حل می شوند؛ این تغییر به صورت جزئی است و ما را از هدف دور نمی سازد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل ۷-۱۰ چگونگی تغییر دمای نقطه ی تشکیل واکس برای فشار یک بار و حداکثر میزان حضور آب (%۹۰) با تغییر مقدار گلیکول در فاز آبی و تغییر کسر مولی _۱۴C در فاز آلی را نشان می دهد. در این شکل اختلاف دما با دمای مقدار حداقل گلیکول در فاز آبی بیان شده است.

شکل۷-۱۰- تغییرات در دمای تشکیل واکس با کسر مولی گلیکول در فاز آبی در کسرهای مولی مختلف C₁₄برای حداکثر آب در نظر گرفته شده در کنار فاز آلی
در ظاهر میزان تغییر دمای تشکیل واکس قابل چشم پوشی است. با این حال نسبت به میزان حلالیت گلیکول در فاز هیدروکربنی(شروع از۱/۰ ppm تا ۱/۰ ppb) چندان هم کم نیست.
در شکل ۷-۱۱ اثر میزان حضور فاز آبی بر دمای تشکیل واکس را نشان می دهد برای بالاترین در- صد گلیکول (%۹۰)و در کسر مولی های مختلف C₁₄ موجود در فاز مایع هیدروکربنی نسبت به زمانی که مقدار فاز آبی حداقل باشد ( %۱۰ مولی).

شکل۷-۱۱- تغییرات در دمای تشکیل واکس بر حسب میزان فاز آبی برای کسر مولی های مختلف C₁₄ در فاز آلی (این اختلاف دما، اختلاف دمای تشکیل واکس در شرایط معلوم و حداقل حضور فاز آبی است.)
نتایج این شکل گویای این مطلب است که میزان فاز آبی چندان بر تغییر دمای تشکیل واکس موثر نیست و احتمالا بدین دلیل است که چندان هم بر روی حلالیت گلیگول در فاز آلی موثر نیست. در دو شکل ۷-۱۰ و ۷-۱۱ محور عمودی بیانگر تفاضل دمای تشکیل واکس با حضور فاز آبی و دمای آزمایشگاهی تشکیل واکس بدون حضور آب را نمایش می دهد.
بنابراین در شکل ۷-۱۲ تغییر در حلالیت گلیکول در فاز آلی را برای کسر مولی های مختلف _۱۴Cبر حسب میزان فاز آبی در حداکثر گلیکول موجود در فاز آبی (%۹۰ مولی) رسم نمودیم. این تغییر بیان شده، اختلاف حلالیت در شرایط منحنی و حالت %۱۰ مولی فاز آبی می باشد.

شکل۷-۱۲- تغییرات در حلالیت گلیکول در فاز آلی نسبت به میزان حداقل فاز آبی بر حسب مقدار فاز آبی برای کسر مولی های مختلف C₁₄ در فاز آلی
۷-۴- نتایج حاصل از مدلسازی دینامیکی جریان
در این قسمت با توجه به مطالب ذکر شده در قسمت انجام کار با بهره گرفتن از داده های آزمایشگاهی موجود در مقاله ی منتسب به سینگ و همکاران نتایج حاصل از این مدلسازی به شرح زیر ارائه می گردد. شایان ذکر است که روند کلی نتایج در ابتدا تا حدودی قابل قبول بود و از آنجاییکه در کار ارائه شده پارامتر آلفا به نحوی به عنوان پارامتر تنظیم شونده معرفی گردیده است و نموداری برای مقادیر آلفا در شدت جریان ها و دماهای متفاوت در مقاله مزبور ارائه گردیده است، لذا در ابتدای مدلسازی مقدار ثابتی برای آلفا در نظر گرفته شد و نتایج تطابق نسبی مطلوبی از خود نشان دادند. سپس در ادامه ی کار به بهینه سازی مقدار آلفا پرداخته و بهبود نتایج از این مسیر کاملاً مشهود می باشد. نتایج حاصل بدین شرح می باشد:

شکل ۷-۱۳- میزان نهایی آلفا(aspect ratio) برای کریستال های واکس در لایه ژل رسوب کرده به عنوان تابعی از شدت جریان و دمای دیواره[۱۰]
در شکل ۷-۱۴ نتایج تأثیر دماهای مختلف دیواره بر روی میزان ضخامت لایه برای عدد رینولدز ۵۴۰ نمایش داده شده است. همانطور که مشاهده می شود در هر سه شرایط موجود رشد لایه رسوب کرده بعد از یک زمان معین متوقف می گردد. با توجه به شکل دیده می شود که میزان نهایی ضخامت در دماهای بالاتر دیواره در مقایسه با سایر دماها کوچکتر می باشد. شایان ذکر است که در این نمودار میزان آلفا یا نسبت تناسب (aspect ratio) با میزان واکس تغییر نمی کند ولی این تغییر در سایر نمودار ها اعمال گردید و مشخص شد که میزان آلفا با میزان واکس رسوب کرده روی دیواره متغییر می باشد.

شکل ۷-۱۴- تأثیرات دما بر روی ضخامت لایه رسوب برای۵۴۰ Re=، نتایج مدلسازی در مقابل داده های آزمایشگاهی سینگ و همکاران[۱۰]

ـ به استنباط تبصره‌ی ماده‌ی ۱۶ قانون کار چنانچه مرخصی بدون حقوق کارگر به منظور تحصیل باشد، مرخصی تحصیلی نامیده شده و تا دو سال دیگر یعنی جمعاً چهار سال قابل تمدید می‌باشد.
ـ همان طور که قبلاً بیان گردید هر کارگر می‌تواند به منظور ادای حج واجب یک ماه مرخصی بدون حقوق استفاده نماید البته در صورتی که کارگر از مرخصی استحقاقی خود استفاده نکرده باشد می‌تواند از این مرخصی جهت ادای حج واجب بهره‌مند شود در غیر این صورت چاره‌ای جز استفاده از مرخصی بدون حقوق نخواهد داشت.
ـ نحوه‌ی استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران و مدت آن به غیر از مرخصی تحصیلی و حج واجب که زمان آن معین است و همچنین شرایط برگشت کارگران به کار پس از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا نماینده قانونی او و کارفرما تعیین می‌شود. شایان ذکر است که امروز در کشور ما به دلیل عوامل فراوانی که شغل یک کارگر را تهدید می‌کند و هر کارگر به طور اتوماتیک باید دیر یا زود منتظر از دست دادن شغلش باشد؛ دلیل موجهی برای استفاده از مرخصی بدون حقوق وجود ندارد زیرا یک کارفرما با رفتن کارگر به مرخصی بدون حقوق از شخص دیگر در آن مکان برای ادای آن شغل استفاده می‌کند و این استفاده از شخص دیگر برگشت به کار کارگر را با مشکل مواجه می‌کند. به طور خلاصه باید بگوییم که شرایط کاری حال حاضر کشور مستوجب این شده است که بیشتر کارمندان دولتی و در موارد خیلی خاص که همانا حج و تحصیل می‌باشد کارگران از این نوع مرخصی استفاده کنند و این موضوع یکی از حقوقی است که در حال حاضر برای کارگران در نظر گرفته نمی‌شود البته در این فرایند تضمین برگشت به کار یک کارگر خیلی از مسائل از جمله مسائل اقتصادی و … کشور دخیل بوده و کارفرما قطعاً در موضوع عدم برگشت کارگر به محیط کار پس از مرخصی بدون حقوق واقعاً کمترین نقش را دارد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳. مرخصی استعلاجی، بارداری، زایمان، شیردهی

الف: مرخصی استعلاجی
همان طور که از معنای واژه‌ی استعلاج بر می‌آید مرخصی استعلاجی به مرخصی گفته می‌شود که کارگر هر گونه بیماری اعم از اینکه بیماری ناشی از کار یا بیماری غیر ناشی از کار باشد را درمان و در طول درمان از این مرخصی استفاده می‌کند. مدت مرخصی استعلاجی، محدودیت خاصی ندارد و می‌تواند تا سلامتی و اعاده به کار کارگر با معرفی‌نامه سازمان تأمین اجتماعی، از کار افتادگی او به تشخیص کمیسیون‌های پزشکی پیش‌بینی شده در قانون تأمین اجتماعی و یا بازنشستگی بیمه شده ادامه یابد. مدت مرخصی استعلاجی با تأیید سازمان تأمین اجتماعی جزو سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب می‌شود. در مورد این مرخصی متأسفانه از ۳ گروه حقوقی ۳ نوع حق ضایع می‌شود. گروه اول کارگران؛ زیرا بسیاری از کارخانجات و کارگاه‌های تولیدی بسیاری از مرخصی‌های کارگران که در اثر بیماری از آن استفاده کرده‌اند قبول نداشته و برای آنها غیبت رد می‌کنند. از طرفی اگر کارگر برای این موضوع شکایت نماید احتمال اینکه این اعتراض به اخراج وی بینجامد بسیار زیاد است. متأسفانه اخیراً مدت قرارداد کارگاه‌ها سه ماه بوده و پس از کوچک‌ترین اعتراض پس از سه ماه قرارداد وی دیگر تمدید نمی‌شود. فلذا کارگر مجبور است که اگر کارگاهی مرخصی‌های استعلاجی‌های وی را قبول نکردند اعتراض نکرده و با این عدم اعتراض مدت قرارداد خود را تا مدت بیشتری تمدید نماید و می‌توان گفت که متأسفانه در بسیاری از موارد این حق از کارگران صلب می‌شود. و اما گروه دوم کارفرمایان؛ متأسفانه عامل اصلی برخورد غیر قانونی کارفرمایان، بعضاً خود کارگران می‌باشند. زیرا کارگران برای اینکه مدت بیشتری را در منزل به سر برده و حقوق دریافت نمایند خود را به بیماری مبتلا نموده و به دروغ از استراحت پزشکی استفاده می‌کنند. البته تعارض به بیماری از سمت کارگر تغییر می‌دهد. و در واقع با این عمل غیر قانونی، حق کارفرمایان که داشتن کارگران صادق می‌باشد را نادیده گرفته و ایشان را از این حق محروم می‌کنند. و در آخر گروه سوم که سازمان تأمین اجتماعی می‌باشد که در بعضی از موارد کارگران با کارفرمایان دست به یکی کرده و با ارائه‌ استراحت پزشکی غیر واقعی به این سازمان باعث می‌شوند که حقوق کارگر از این سازمان تودیع گردد. به هر حال در امر مرخصی استعلاجی با توجه به این سه عاملی که ذکر گردید حق استفاده از مرخصی استعلاجی، آنچنان که باید به کارگران تعلق نمی‌گیرد و باید سازمان‌های مربوطه به دنبال رفع این مشکل بوده که بسیاری از کارگران روزانه با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
ب: مرخصی بارداری، زایمان و شیردهی
ماده ۷۶ قانون کار میزان مرخصی بارداری و زایمان کارگران زن را ۹۰ روز اعلام نموده است که در مورد زایمان توأمان یعنی دوقلو به بالا ۱۴ روز به مدت آن اضافه می‌شود. حکم مزبور به موجب مقررات جدید تغییراتی نموده است که عبارتند از:
ـ کلیه امتیازاتی که بر اساس تعداد فرزندان یا عائله پیش‌بینی و وضع شده‌اند در مورد فرزند چهارم و بعد از آن قابل اعمال و محاسبه نخواهد بود.
ـ میزان مرخصی مزبور برای مادران شیرده به چهار ماه افزایش یافته است.
ـ میزان این مرخصی برای مادران شیرده که وضع حمل دو قلو داشته‌اند به پنج ماه و برای زایمان‌های سه‌قلو و بیشتر، یک سال با بهره گرفتن از حقوق و فوق‌العاده‌های مربوطه افزایش یافته است. بنابراین میزان مرخصی موضوع ماده ۷۶ قانون کار در مورد مادرانی که فرزند خود را شیر نمی‌دهند، پابرجا و تا فرزند سوم معتبر است ولی در مورد مادران شیرده به شرح فوق تغییر نموده و آن هم تا فرزند سوم و لذا چنانچه بارداری و زایمان فرزند چهارم برای کارگر زن حاصل شود، مدت معذوریت حضور او از مرخصی استحقاقی موجود یا آتی وی کسر می‌گردد.^[۳۳]
ـ کارگران زن که پس از اتمام مرخصی زایمان، مجدداً شروع به کار نمایند، در صورت ادامه‌ی شیردهی به فرزندانشان می‌توانند حداکثر تا ۲۰ ماهگی کودک، روزانه یک ساعت از مرخصی استفاده نمایند. قابل ذکر است که این تبصره حکم مندرج در قسمت اول ماده ۷۸ قانون کار را نسخ مدنی نموده است در ماده‌ی ۷۸ کارفرما مکلف بود تا پایان دو سالگی کودک پس از هر سه ساعت، نیم ساعت فرصت شیر دادن به کارگر زن داده و آن را جزو ساعات کار محسوب نمایند.
شایان ذکر است که پس از سرشماری سال ۱۳۹۰ که در آبان ماه انجام شد و مشخص شد که جمعیت ایران ۷۵ میلیون و جامعه نسبت به ۵ سال گذشته حدود ۲۴ درصد پیرتر شده است؛ مسئولین کشور تصمیم بر این گرفته‌اند که با تشویق خانواده‌ها به داشتن فرزند بیشتر این معضل که پیری جامعه می‌باشد را برطرف نمایند. پس از بررسی گروه‌های مختلف اولین تصمیم بر این مبنا قرار گرفت که تمامی محدودیت‌های مربوط به فرزند چهارم و بیشتر که در قانون جمعیت و تنظیم خانواده ذکر گردیده بود فعلاً کأن‌لم‌کن تلقی گردد و تمامی محدودیت‌ها برداشته شوند. فلذا در گام اول تمام محدودیت‌ها مقرر گردیده است که حذف گردند. علاوه‌بر حذف محدودیت‌ها دولت برای رسیدن به این مقصود سعی کرده از سیاست‌های تشویقی برای خانواده استفاده نموده که می‌توان به چندی از آنان اشاره نمود:
ـ برای تمامی کودکانی که از ابتدای سال ۹۰ به دنیا آمده‌اند مبلغ یک میلیون تومان به اسم نوزاد دفترچه‌ی پس‌اندازی نزد بانک ملی گشوده می‌شود و دولت مکلف گردید که به هر میزانی که والدین برای کودک خود به صورت ماهیانه به این پس‌انداز اضافه کنند؛ دولت نیز همان مبلغ به آن سپرده افزوده و کودک پس از رسیدن به سن ۱۸ سالگی می‌تواند برای آن حسب تصمیم بگیرد.
ـ دولت در دیگر اقدام تشویقی مقرر داشته است که میزان مرخصی زایمان و شیردهی برای مادران کارمند و کارگر به میزان قابل توجهی افزایش یابد که در حال حاضر این لایحه در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی می‌باشد.
ـ از دیگر اقدامات تشویقی تبلیغات گسترده در زمینه‌ی گسترش خانواده‌های جوان و اقدام آنان جهت بچه‌دار شدن و دریافت تسهیلات می‌باشد که این طرح نیز در حال حاضر در دست بررسی و هنوز زمینه‌های اجرایی آن محقق نگردیده است.
ج: مرخصی مربوط به حوادث زندگی
کلیه کارگران در موارد ذیل، حق برخورداری از سه روز مرخصی با بهره گرفتن از مزد را دارند:
ـ ازدواج دائم.
ـ فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان.
ذکر این نکته ضرورت دارد که جز در مورد مرخصی استعلاجی و فوت ارقاب مذکور در ماده‌ی ۷۳، در خصوص سایر مرخصی‌ها توافق بین کارگر و کارفرما برای استفاده از مرخصی ضرورت دارد و در مواردی که کارفرما از اعطای مرخصی امتناع نماید، کارگر می‌تواند ابتدا در شورای اسلامی کار موضوع را مطرح و در صورت عدم حصول توافق و سازش، به مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما مراجعه نماید.^[۳۴]
در مورد بحث حق برخورداری از مرخصی‌ها و تعطیلات نکاتی قابل توجه وجود دارد که برخی از این نکات جزء خلاءهای موجود در زمینه‌ی حقوق کار و برخی دیگر جزء نقاط قوت این قانون می‌باشند. از اولین خلاءهای موجود در زمینه‌ی حق برخورداری از مرخصی‌ها و تعطیلات می‌توان به این موضوع اشاره‌ای داشت که چندین استان کشور عزیز ما ایران مانند سیستان و بلوچستان، کردستان، بخشی از استان گلستان و … اکثریت مردم از اهل تسنن می‌باشند و همچنین در نقاط پراکنده‌ای از کشور مثل قسمت‌هایی از استان اصفهان، تهران، هرمزگان، چهار محال و بختیاری، اقلیت‌های مذهبی مانند زرتشتیان، کلیمیان و مسیحیان و … ساکن هستند. همان طور که مستحضر هستید چه عزیزان هموطن اهل تسنن و چه هموطنان اقلیت‌های مذهبی خود، دارای اعیاد و مراسم مخصوص به خود هستند. به گونه‌ای که همان طور که در دین ما در روز عاشورا کار کردن را مکروه و یا بعضاً حرام اعلام کرده‌اند برخی از ادیان نیز دارای چنین روزهایی در مراسم مربوط به مذهب خود هستند که متأسفانه در قانون کار جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گونه حقی برای این افراد برای استفاده از مرخصی‌ها در نظر گرفته نشده است. سئوال این است که اگر این ادیان در کشور وجه‌ی قانون داشته و محترم شمرده می‌شوند؛ بهتر نیست برای تمام کسانی که پیرو این ادیان و فرقه‌ها هستند نیز حقی قائل باشیم: به عنوان مثال مسیحیان در روز تولد حضرت عیسی مسیح و آغاز سال جدید میلادی در کشور باید به سر کار رفته و تعطیلی برای آن‌ها در نظر گرفته نشده است.
نکته‌ی بعدی که ذکر آن خالی از لطف نمی‌باشد، این است که در مورد پاسخ به این سئوال که آیا تعطیلات رسمی بین روزهای غیبت کارگر یا مرخصی بدون حقوق وی جزو روزهای غیبت یا مرخصی بدون حقوق کارگر محسوب می‌شوند باید گفت که قانون کار در مورد تعطیلات رسمی و برخورد آنها با مرخصی استحقاقی تعیین تکلیف نموده، بدین ترتیب که در ماده‌ی ۶۴ مقرر داشته است: «روزهای تعطیل غیر از جمعه جزو مرخصی استحقاقی محسوب نمی‌شوند. بدین خاطر و به علت نبود مقرره‌ای راجع‌به سئوال مورد نظر می‌توان بر این نظر بود که چنانچه تعطیلات رسمی بین روزهای غیبت یا مرخصی بدون حقوق واقع می‌گردد، جزو روزهای غیبت یا مرخصی بدون حقوق محسوب می‌گردند.

مبحث دوم: حق برخورداری از شرایط ایمنی

نخستین هدف حقوق کار، تضمین امنیت فیزیکی دستمزد بگیرد در برابر خطرات بیماری و حادثه‌ای بود که کار در کارگاه برای او ایجاد می‌کرد. قانونگذار بعد از آن کوشید تا برای دستمزد بگیر یک امنیت اقتصادی واقعی را با توسعه‌ی حق بر اشتغال که به دنبال ثبات قرارداد کار و حفظ توانایی حرفه‌ای دستمزد بگیر است، تأمین کند.

گفتار اول: تاریخچه ایمنی، حفاظت و بهداشت کار

فرایند صنعتی شدن موجب استفاده فزاینده از ابزار و ماشین‌آلات فنی شده است. عدم رعایت اصول صحیح در ساخت یا استفاده از وسایل، حوادث ناشی از کار را افزایش داده است. بنابر بیانیه آمار سازمان بین‌المللی کار در سال ۲۰۱۰ روزانه هزار و هفتصد نفر در اثر حوادث ناشی از کار جان می‌دهند و خسارت سالانه بالغ بر ۱۰^۹ × ۱۲۶۰ دلار وارد می‌شود. وقوع انقلاب صنعتی در سال‌های ۱۸۳۰ تا ۱۷۶۰ میلادی در انگلستان که با اختراع ماشین بخار در سال ۱۷۸۲ توسط جیمز وات توأم بود و همچنین سرایت آن به دیگر کشورهای اروپایی و استفاده از نیروی محرکه مکانیکی و الکتریکی موجب تبدیل کارهای دستی به ماشین گردید و باعث تقسیم کار، افزایش تولیدات و سرعت در انجام کار شد که نتیجه‌ی آن افزایش خطر در محیط‌های صنعتی بوده است. بدین ترتیب بود که استفاده از انرژی ماهیچه‌ای به حداقل رسید و همچنین به جای استفاده از انرژی بار، حیوانات و جریان آب، استفاده از انرژی بخار توسط توربین بخار و انرژی سوخت که معمولاً بنزین و گازوئیل و … می‌باشند معمول شد. صنایع غول پیکر به وجود آمد و به دلیل استفاده از چرخ دنده، پرس‌ها، تیغه‌ها، زنجیرها، موتورهای برق، جک‌های هیدرولیکی و … معلولین و مصدومین ناشی از کار چنان افزایش یافت که جمع آنها قشون از جنگ برگشته را تداعی می‌کرد. با مطالعه‌ی اندکی در کتاب‌ها در آن دهه ‌ها اصلاح لشکر معلولین منچستر زیاد در کتاب‌ها به کار رفته است که منظور از این لشکر کارگرانی است که در اثر بی‌احتیاطی و یا عدم آگاهی از شیوه‌ی کار دستگاه‌ها نقص عضو شده و در موارد بسیار زیادی حتی جان خود را از دست دادند. البته در ادامه‌ی این مبحث به علل وقوع حادثه می‌پردازیم با اختراع ماشین بخار جهشی عظیم در بسیاری از صنایع مانند صنایع نساجی و دیگر صنایع انگلستان و به تبع آن برای سایر کشورها رُخ داد. تولید انبوه^[۳۵] رونق گرفت و میزان تولید کارخانجات به یک باره در برخی از صنایع تا ۳۰ برابر افزایش یافت و این افزایش تولید کارخانجات را به کارگر بیشتر نیازمند می‌کرد و به همین جهت بود که بسیاری از کارگران از مزارع به سمت صنایع و کار در کارخانجات روی آورند. در چند سده قبل توجه به حفاظت مطرح نبوده و کارهای سخت و خطرناک مثلاً کار در معادن و تونل‌ها را محکومین به اعدام انجام می‌دادند. زیرا در واقع در اوایل این روند اصلاً توجهی به خطرات احتمالی که جان کارگران را تهدید می‌کرد نمی‌شد و چون در اوایل راه بودند هنوز نتایجی که جامعه‌ی مدنی را در اثر از دست دادن کارگران بر اثر سوانح کار تهدید می‌کرد آشنا نبوده و با مشکلاتی که این پدیده خانواده‌ها را مواجه می‌ساخت برخورد نکرده بودند اما پس از گذشت چند سال و بالا رفتن آمار کشته‌شدگان و معلولین سوانح کار و در پی آن غرامات و هزینه‌های که برای دولت چرا بُعد از اقتصادی و چه از بُعد اجتماعی و مخصوصاً خانوادگی داشت؛ دولت را بر آن داشت که به فکر وضع قانونی در پی حمایت از کارگر و حفاظت از جان او در مقابل خطراتی که لحظه به لحظه او را تهدید و مورد تهاجم قرار می‌داد بیفتد. به همین دلیل بود که تقریباً در اوایل سال ۱۸۲۰ بود که اولین قانون راجع‌به ایمنی محیط کار وضع گردید. در واقع اولین قانون برای ایمنی محیط کار و بازرسی از آن در سال ۱۸۲۰ میلادی در انگلستان تصویب شد. گروهی از روحانیون و قضات به طور افتخاری مسئول بازرسی از محیط‌های کار جهت پیاده کردن شرایط ایمنی کارگاه‌ها منصوب شده و این کار را بر عهده گرفتند. اما در اوایل اجرای این قانون، بسیاری از کارگاه‌ها به دلیل هزینه‌دار بودن این کارها که شرایط ایمنی کارگاه‌ها را فراهم می‌کرد، تن به این امر ندادند و چون بازرسان اولیه‌ی کار وجوه قانونی و ابزاری برای تهدید کارفرما جهت اعمال این شرایط نداشتند؛ کارفرماها خود را ملزم به اجرای این قانون نمی‌دانستند، به طوری که این طرح در بسیاری از کارگاه‌ها اجرا نگردید. به دنبال این موضوع و عدم توفیق بازرسان کار، در سال ۱۸۳۳ با تجدیدنظر در قانون قبلی یک اداره‌ی رسمی برای بازرسی از کارگاه‌ها ایجاد گردید تا به وسیله‌ی آن کارگاه‌ها و کارفرمایان ملزم به اجرای شرایط ایمنی برای کارگران شوند. همچنین پس از آن در سال ۱۸۴۴ مقررات مربوط به حفاظت ماشین‌آلات و استفاده از وسایل پیشگیری و اعلام حوادث در متن قانون وارد شده است. در همین دوران بود که در فرانسه از اطفال ۶-۸ ساله تا ۱۷ ساعت در روز کار می‌کشیدند و این ساعات زیاد کار برای کودکان سبب شده بود که در این دوران در فرانسه معلولیت جسمی کودکان کار و همچنین از بین رفتن آنان به میزان بسیار زیادی افزایش یافت. به همین دلیل بود که در سال ۱۸۶۷ در فرانسه انجمن برای پیشگیری از حوادث تشکیل شد. این انجمن در شهر مولهوز و توسط آنجل دلفوس تشکیل شد. در منشور این انجمن چنین بیان شده است که: صاحب کارخانه علاوه‌بر مزد وظیفه دارد که به شرایط جسمی و روحی کارگران توجه نماید. این الزام کاملاً اخلاقی است و هیچ گونه مزدی نمی‌تواند جایگزین آن گردد و می‌باید مقدم بر هر گونه منافع و ملاحظات ملحوظ گردد. پس از آن و بالا گرفتن روند پیشامد حادثه در کارخانجات فرانسه دولت فرانسه به فکر جلوگیری از این حوادث افتاد و اولین قانون در زمینه حفاظت فنّی به مفهوم دقیق آن در فرانسه در سال ۱۸۹۳ تدوین گردد. به عنوان نمونه‌ای دیگر در عرصه‌ی بین‌المللی می‌توان به پروس اشاره کرد که تقریباً از پیشگامان در عرصه‌ی ایمنی و حفاظت و بهداشت کار است. در پروس در سال ۱۸۳۹ آئین‌نامه‌ای برای یک نظام بازرسی در کارخانه‌ها تدوین شد و به صورت یک آئین‌نامه‌ی کاملاً اجرایی و اجباری به آنها داده شد پس از آن در سال ۱۸۴۵ به کارخانه‌ها از سوی وزارت کشور و دارایی پروس توصیه شد که بازرس طبّی داشته باشند و سرانجام در سال ۱۸۷۲ یک نظام بازرسی و حفاظت و بهداشت کار در پروس ایجاد گردید و در سال ۱۸۷۸ به موجب امپراطوری بازرسی کارخانه‌ها به صورت اجباری قابلیت اجرایی پیدا کرد. در آلمان پس از سال‌ها مرگ و میر و معلولین که پس از انقلاب صنعتی در آلمان اتفاق می‌افتاد نهایتاً در سال ۱۸۸۴ بیمه حوادث ناشی از کار در آلمان تدوین گردید. نظام‌های واقعی و مؤثر در زمینه‌ی بازرسی کارخانه‌ها در دانمارک و سوئیس در سال‌های ۱۸۷۳ و ۱۸۷۷ به وجود آمد و استانداردهای مربوط به حفاظت و بهداشت به اجرا درآمد.
در آمریکا که امروزه در دنیا ادعای ابر قدرت بودن در تمامی زمینه‌ها را دارد و صدای این ادعا گوش دنیا را کَر کرده است، تأسیس ادارات رسمی برای بازرسی ایمنی کارخانه‌های ایالت ماساچوست در سال ۱۸۶۷ آغاز شد و سرانجام از سال ۱۸۸۵ اصل مسئولیت کارفرما در صورت بروز حوادث ناشی از کار، در مقررات قانونی ایالت‌های گوناگون ظاهر شد. با توجه به اهمیت و پیچیدگی تدریجی صنعت در کشورهای غربی کارشناسان و رشته‌های گوناگونی در این حوزه‌ها توسعه یافت و به تدریج مسئولیت کارفرما در این موارد به شرکت‌های بیمه سپرده شده و این شرکت‌ها بازرسانی برای اطمینان از اتخاذ تدابیری حفاظتی استخدام نمودند و فعالیت در زمینه پیشگیری حوادث به تدریج گسترش یافت. در سال ۱۸۸۹ در شعر مولهوز با مجاهدت‌های آنجل دولفوس تدابیر حفاظتی در کلیه کارخانه‌های نساجی پیش‌بینی شد و آلبومی از تصاویر وسایل حفاظتی انتشار یافت. چاپ دوم این آلبوم در سال ۱۸۹۵ با تجدیدنظر انتشار یافت. پاره‌ای از این وسایل هنوز برای حفاظت و ایمنی معتبر شناخته می‌شود. از سال ۱۸۸۹ کنگره‌های بین‌المللی در زمینه‌ی حفاظت تشکیل شد در ۱۸۸۹ پاریس، ۱۸۹۱ برن و ۱۸۹۴ در میلان. این کنگره‌ها و تبادل اطلاعات مربوط به توسعه‌ی قوانین حفاظتی منجر شد به طوری که اجرای مؤثر الزامات قانونی و نقش مستقل بازرسان مورد تأکید قرار گرفت و انجمن‌هایی برای حمایت از این اقدامات شکل گرفت. از جمله در بلژیک، سوئد و انگلستان این نهادها شکل گرفت. شورای ملی کوبا در سال ۱۹۳۶، انجمن ژاپنی برای رفاه در صنایع ۱۹۲۸ و انجمن هند در سال ۱۹۳۱ و شورای ملی برای حفاظت در سال ۱۹۲۷ آغاز به کار کردند. از علل عمده افزایش سوانح و حوادث ناشی از کار در محیط‌های صنعتی بعد از انقلاب صنعتی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت که به دلیل جلوگیری از اطاله‌ی کلام به مهم‌ترین موارد اشاره می‌کنیم.
ـ افزایش بسیار زیاد سرعت حرکات ماشین‌ها و محدود بودن توان عکس‌العمل انسان‌ها.
ـ تراکم کارکنان در فضاهای نسبتاً کوچک.
ـ افزایش قدرت ماشین‌آلات و پیچیدگی کار آن‌ها.
ـ تقسیم زیاد کار که هر کارگر با آموزشی اندک فقط از عهده بخشی اندک از فرایند تولید بر می‌آید و تصویری از مجموع این فرایند ندارد و از نظر روانی باعث خستگی، بی‌حوصلگی، افزایش اشتباهات و در نتیجه ایجاد حادثه می‌شود.
ـ فقدان آموزش کافی برای کار با ماشین‌آلات و شیوه‌های پیش‌گیری و مقابله با سوانح و حوادث.
ـ عدم تطبیق دانش و توانایی‌های جسمی و روانی انسان‌ها.
ـ توجه بیش از حد به افزایش سطح تولید به جای توجه به حفظ ایمنی انسان‌ها.
ـ تمرکز ماشین‌آلات زیاد در محیط‌های محدود و ایجاد سروصدای زیاد.
ـ عدم سرمایه‌گذاری در سیستم‌های حفاظتی و برنامه‌های مربوط.

گفتار دوم: امنیت جسمی و روانی

حقوق کار در ابتدا به عنوان حقوق محافظ جسم و تن کارگران توسعه یافت. آنها که تحت تبعیت کارفرما و در تماس با دستگاه‌های خطرناک قرار گرفته بودند، دیگر نمی‌توانستند به عنوان مسئول امنیت خودشان تلقی شوند. تعهد جسمانی دستمزد بگیر در خدمت کارفرما منجر به قرار دادن تعهد ایمنی بر فرد اخیر و مسئول دانستن وی در خصوص حوادث پیش آمده بر کارگرانش شده است. این حوادث از دو جهت زیان‌بار بودند؛ زیرا از یک سوی به تمامیت جسمی کارگران آسیب می‌رساندند و از سویی دیگر اسباب امرار معاش آنان را به خطر می‌افکندند. اصل ایمنی جسمی که هسته‌ی سخت حقوق کار بوده و هست بعداً به طور وسیعی تحول قواعد عمومی تعهدات را تحت تأثیر قرار داد و امروزه اصل مزبور در حقوق اجتماعی جامعه‌ی اروپا، جایگاه عمده‌ای را اشغال کرده است البته با دستورالعمل چارچوب مهم اروپایی که در ۱۲ ژوئن سال ۱۹۸۹ به تصویب رسید. کارفرما، در برابر دستمزد بگیران خویش ملزم به شرایط ایمنی به نتیجه است و صرف عدم به کارگیری ابزارهای لازم برای پیش‌گیری از خطراتی که او نسبت به آنها آگاهی دارد یا می‌بایست داشته باشد، یک خطای نابخشودنی از طرف اوست که وی را ملزم به مشارکت در جبران کامل خسارت از طریق تأمین اجتماعی می‌کند. این تعهد قراردادی به تعهد قانونی ایمنی ملحق می‌شود که بر دوش رئیس کارگاه یا مؤسسه، نسبت به تمام کارگرانی که در آن استخدام شده‌اند، حتی کارگران موقت، سنگینی می‌کند. وی که دارای قدرت مدیریتی است، شخصاً و به طور مستقیم مسئول نقض شرایط ایمنی است و نمی‌تواند این مسئولین را به نمایندگانی به دیگری واگذار کند مگر تحت شرایطی سخت. شعبه جزایی دیوان عالی همواره آن چنان قلمرویی کلی برای این شرایط قانونی پذیرفته که گستره آن از صرف رعایت معیارهای قانون مفصلی فراتر می‌رود که قانون کار، فعالیت‌های متعدد خطرناکی را تحت آنها قرار می‌دهد. همچنین در خصوص حوادث ناشی از کار است که در سال ۱۹۷۶ مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی که متعاقباً توسط قانون مجازات تثبیت و توسعه یافت، پدیدار گشت. تغییرات شکلی کار در اجتماع «فرا صنعتی» موجب ظهور خطرات جسمی جدید از قبیل آسیب‌های مرتبط با کار روی صفحه نمایش و نیز خطرات روانی در کارگاه‌ها شده است. افزایش بار مسئولیت و فشردگی کار که با کاهش مدت کار همراه شده است و به واسطه‌ی برخی روش‌های مدیریت نیروی انسانی شدت یافته، می‌توانند به عنوان آزار روانی مزد بگیران که امروزه قانون آن را به نوعی ممنوع ساخته است، تعبیر می‌شوند. به طور کلی‌تر، شرایط ایمنی کارفرمایی به سلامت روانی مزد بگیران تسرّی یافته است. از سال ۱۹۷۶ میلادی، تأکید روی تمهیدات پیشگیری از بیماری‌ها و حوادث شغلی قرار گرفته است. انواع متعددی از مقررات در این پیشگیری دخالت دارند مانند مقررات بهداشت و ایمنی که باید در کارگاه‌ها رعایت شوند، ممنوعیت کارهای پُرخطر برای برخی گروه‌های کارگران و … استانداردهای ایمنی مقبول که بر مخترعان و سازندگان ابزارها و محل‌های کار تحمیل می‌شود و سرانجام تعهدات مربوط به اطلاع‌رسانی و آموزش کارگران در خصوص خطراتی که در معرضشان قرار می‌گیرند. از سوی دیگر نقش فعال به خود دستمزد بگیران اعطا می‌شود به نحوی که از یک سوی حق کنار کشیدن خود را از یک وضعیت کاری که در خصوص آن از دلیلی منطقی بر این تصور برخوردارند، که وضعیت مزبور سلامت و حیات آنان را در معرض خطری شدید و فوری قرار می‌دهد، دارند و از سوی دیگر مکلف به تذکر وضعیت مزبور و همچنین هر نقصی که ایشان در سیستم‌های حفاظتی مشاهده می‌کنند می‌باشند. مشارکت دستمزد بگیران در ایمنی کارگاه، در سطح جمعی از طریق نهاد کمیته بهداشت، ایمنی و شرایط کار^[۳۶] انجام می‌شود. این کمیته به ویژه حق اخطار در مورد خطر شدید و فوری را در اختیار دارد و به طور کلی‌تر نوعی رسالت در مشاوره و نظارت ایمنی در کارگاه را بر عهده دارد. این نظارت یکی از صلاحیت‌های اصلی بازرس کار است که در این راستا از اختیارات گسترده‌ای مربوط به تفتیش برخوردار است. وی می‌تواند از تخلفات مشاهده شده صورت‌جلسه تنظیم کند و در خصوص خطر جدی متوجه تمامیت جسمانی، به قاضی دادرسی فوری رجوع کند، تا او دستور اتخاذ تصمیمات لازم جهت متوقف ساختن خطر را بدهد.

گفتار سوم: امنیت اقتصادی

قرارداد کار صرفاً محل یک نوع تبادل میان کار و دستمزد نیست بلکه ایجاد کننده‌ی رابطه بین کارگر و کارفرما می‌باشد. این پیوند را در ابتدا می‌توان به عنوان رابطه‌ی تبعیت تعریف کرد که در آن کارگر از دستورات کارفرما تبعیت می‌کند. اما دستمزد بگیری که بدین‌سان از آزادی خودش چشم‌پوشی کرده و به اصطلاح بله قربان گوی کارفرما می‌شود خود را به نحوی در معرض شناسایی و دستیابی به نوعی امنیت اقتصادی می‌بیند وگرنه لزومی نداشت که این رابطه بین او و کارفرمایش ایجاد گردد. همین رابطه که ناشی از وابستگی کارگر به مبحث اقتصادی می‌باشد را اشتغال تعریف می‌کنند. اشتغال علاوه‌بر مبادله کمیّت‌ها (به معنای تعویض زمان خود با پول) یک مبادله کیفی را میان وابستگی و امنیت نیز می‌افزاید. هر کاری یک اشتغال نیست، هر چند دستمزد بگیران عرضه کنندگان کار در بازار می‌باشند، متقاضیان اشتغال هم هستند. افزایش تعداد کارگران فقیر که سخت کار می‌کنند بدون آنکه از آن ابزارهای معمول زندگی را کسب کنند، نشانه‌ای است از ناکامی حقوق کار، که یکی از اهداف اصلی آن، دقیقاً مبدل ساختن کار به کلید دسترسی به امنیت اقتصادی می‌باشد. این هدف مدت‌ها به عنوان هدف امنیت در اشتغال، شناسایی می‌شد. اما استقرار پایدار یک موج بیکاری گسترده، منجر به قرار دادن این امنیت بر اساس آموزش و تعلیم طولانی مدت توانایی‌های حرفه‌ای کارکنان شد.

گفتار چهارم: امنیت اشتغال

امنیت اشتغال به واسطه مجموعه‌ای از قواعد که در پی ثبات رابطه قراردادی هستند، تعبیر می‌شود. برخی از آنها حفظ قرارداد را سازماندهی می‌کنند و برخی دیگر امکان گسیختنش را محدود می‌سازند. تکنیک‌های گوناگون خاص حقوق کار، تضمین حفظ رابطه قراردادی را در برابر رویدادهایی که می‌توانند آنها را زیر سئوال ببرد امکان‌پذیر می‌کند، از این قبیل است. تعلیق قرارداد در خصوص ناتوانی جسمی موقت دستمزد بگیر مانند بیماری، بارداری، حادثه و یا کاهش موقت زمان کار در مورد مشکل اقتصادی‌ گذرای کارگاه که منجر به بیکار کردن پاره وقت کارگران می‌شود. اما روشی خاص‌تر مشتمل بر تحمیل توقف قراردادهای کار در مورد تغییر وضعیت حقوقی کارفرما بود از قبیل: وراثت، فروش، ادغام، تغییر شکلی سرمایه، تبدیل به شرکت تجاری و غیره. از سال ۱۹۲۸ قانون کار در جوامع بین‌المللی مقرر می‌دارد که در فرض‌های مشابه تمامی قراردادهای کار مجری در روز تغییر، میان کارفرمای جدید و کارگاه همچنان ادامه می‌یابند. این قاعده که از حقوق اروپایی اقتباس شده است هم بر دستمزد بگیران و هم بر کارفرما تحمیل می‌شود. قانون همچنین حفظ موقت پیمان‌های جمعی از قبل در حال اجرا را پیش‌بینی می‌کند. قراردادهای کار تحت مدیریت جدید. اما مطابق با شرایط قبلی پیگیری می‌شوند. مشکل اصلی که اجرای این متن به بار آورده است مربوط به تعریف چنین کارگاهی که تداوم آن استمرار قراردادها را به همراه دارد. دیوان عالی کشور با گام نهادن در همان مسیر رویه قضایی جامعه اروپا قاعده را در خصوص هر گونه انتقال موجودیت اقتصادی که حافظ هویت آن است و اینکه فعالیتش ادامه می‌یابد یا از سر گرفته می‌شود به کار می‌برد. حیثیت اقتصادی باید مطابق دستورالعمل اروپایی که در سال ۲۰۰۱ به تصویب رسید، به عنوان مجموعه سازمان یافته از ابزارها به منظور پیگیری یک فعالیت اقتصادی، خواه آن فعالیت اصلی خواه فرعی باشد شناخته شود. بدین‌سان در صورتی که فعالیت انتقال یافته به روشی مستقل در بطن کارگاه اصلی سازماندهی شده باشد قاضی مجاب می‌شود تا به ارزیابی مورد به مورد بپردازد. محدودیت حق اخراج، تکنیک دیگر برای برقراری امنیت اشتغال است. تا سال ۱۹۷۳ آزادی در اخراج کردن تقریباً کامل بود، به شرط آنکه دستمزد بگیر از عهده‌ی اثبات وقوع سوءاستفاده از حق مزبور بر نمی‌آمد. در این هنگام قانونگذار، برای منوط ساختن هر اخراجی به رعایت شرایط شکلی (رعایت تشریفات مقدماتی) و ماهوی (وجود دلیل واقعی و جدی برای اخراج) و برای کنار گذاشتن قاعده‌ای که بار اقامه دلیل را بر عهده دستمزد بگیر می‌نهاد، وارد عمل شد. لازم به ذکر است که امروزه دو طرف باید در اثبات واقع مشارکت داشته باشند و در صورت تردید جانب دستمزد بگیر گرفته می‌شود. دومین قانون در سال ۱۹۷۵ که اغلب دستخوش تغییر شده برای منوط کردن اخراج‌های ناشی از دلایل اقتصادی به شرایط خاص مداخله کرده از سال ۱۹۸۶ این اخراج‌ها دیگر از لحاظ اداری مجاز نیستند، بلکه باید موضوع تشریفات مقدماتی اطلاع‌رسانی و مشاوره نمایندگان کارکنان قرار گیرند. اخراج به دلیل اقتصادی که به آخرین دست‌آویز مبدل گردید تنها می‌تواند در صورت فقدان امکان سازگاری یا ادغام مجدد شغلی دستمزد بگیر در داخل کارگاه یا گروه و با توسل به تمهیدات اجتماعی موسوم به همراهی که متداول‌ترین آنها بازنشستگی زود هنگام است عملی گردد. در مورد اخراج‌های دسته‌جمعی مهم، یک برنامه‌ی حفظ اشتغال که اصطلاح رایج آن برنامه اجتماعی است باید به کمیته کارگاه ارائه شود وگرنه تشریفات انجام شده بلااثر خواهد بود. برنامه مزبور باید به دنبال بازیابی مجدد شغلی خارج از کارگاه کارکنانی که اخراجشان احتراز ناپذیر است باشد. جهت گریز از پیچیدگی و عدم امنیت حقوقی این تشریفات، شرکای اجتماعی قادرند توافقات روش را منعقد سازند که نظامی مخالف اطلاع‌رسانی به کمیته و مشورت با آن را ثبت می‌کند.
در سطح فردی، کارفرما و دستمزد بگیر می‌توانند با برگزیدن انحلال توافقی قرارداد کار در قالب شرایط تعیینی توسط قانونی که در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۸ به تصویب رسید از تشریفات اخراج پرهیز کنند. بدین ترتیب حقوق کار بعد از تصمیم به کاهش تعدادی کارگران وارد عمل می‌شود در حالی که امری که از پیش آن را تعیین می‌کند همچنان مورد غفلت قانونگذار است مانند قواعد تطابق‌ مالی که اخراج‌های ناشی از بورس^[۳۷] را معتبر می‌سازد، البته این نوع اخراج هنوز در ایران دامان کارگران زیادی را نگرفته است.
به هر حال قانونگذار با تسلیم در مقابل دکترین اقتصادی که امنیت اشتغال را به عنوان مانعی در استخدام می‌بیند، امکان دست یابیدن به آن را چند برابر کرده و بدین ترتیب خطر افزایش تحقق بی‌ثباتی و فقر کاری را می‌پذیرد. برای کمک به بازگشت بیکاران به اشتغال دولت به قراردادهای خاص که پیوسته تحت نام جدیدی خوانده می‌شوند از قبیل اشتغال ـ همبستگی، ابتکار ـ اشتغال، اشتغال آینده، اشتغال ادغام و غیره کمک مالی اعطا می‌کند که البته آنها نیز به جزء چند نمونه استثنایی نادر، موقت هستند.

گفتار پنجم: موضوعی فراتر از اشتغال؛ وضعیت حرفه‌ای اشخاص

بعد از ۳۰ سال بیکاری گسترده در برابر استقرار پایدار فقر و بی‌ثباتی کاری تعداد زیادی از دستمزد بگیران، سایه‌ای از شک بر تأثیرگذاری سیاست‌های اشتغال سنگینی می‌کند که به خصوص شامل اعطای کمک مالی به استخدام گروه‌های با مشکلات بیشتر یا کمک مالی به تمهیداتی جهت پشتیبانی از اخراج شدگان می‌شود. این امر عده‌ای را مجاب کرده که خواستار تقسیم کار یا پیش‌بینی پایان کار باشند، بدین ترتیب آنها کار را که ثروتی لایفنک از هر شخص قادر به کار می‌باشد با اشتغال که صرفاً شکل خاصی از آن است، خلط می‌کنند. اشتغال جزء اصلی سازماندهی امنیت اقتصادی باقی می‌ماند هر چند دیگر چارچوب آن انحصاری نمی‌باشد. مشاهده‌ی دقیق تحولات حقوق کار در کشورهای اروپایی اجازه می‌دهد تا دورنمایی از مقررات جدیدی به نظر می‌رسد که دیگر نه حسب اشتغال بلکه طبق وضعیت حرفه‌ای اشخاص شاخص‌گذاری می‌شوند و چشم‌انداز آنها محدود به صرف کار همراه با دستمزد نمی‌شود بلکه بر روی تمامی اشکال کار گشوده است. قانون یا پیمان جمعی، دیگر فقط حمایت از اشخاص در برابر خطرات را دنبال نمی‌کند، بلکه همچنین در پی حمایت از آنها در اعمال آزادی‌هایشان است چنین است به ویژه هدف حقوق اجتماعی که به یک کارگر امکان به حرکت درآوردن همبستگی اجتماعی را برای اختیار انتخاب‌هایی در حیات حرفه‌ای می‌دهد. این حقوق اغلب تحت قالب تخصیص انواع مرخصی‌ها که هدفشان استراحت نبوده بلکه انجام فعالیتی دیگر به جزء اشتغال می‌باشد، خود را عرضه می‌کنند. آزادی‌های کاملاً مطلق مانند آزادی در کسب آموزش و پرورش کودکان، کسب و کار، تغییر شکل، پرداختن به حیات عمومی و … بدین‌سان تبدیل به آزادی‌های عینی می‌شوند و از این رهگذر یک قلمروی اجرایی جدیدی به روی اصل همبستگی گشوده می‌شود. به نحوی کلی‌تر چنین نگرش‌ها را به عدم تفکیک ضروریات آزادی، امنیت و مسئولیت، که در بطن اشکال جدید سازماندهی کار واقع می‌باشند، وا می‌دارد. بدین نحو حمایت از قابلیت‌های کارگران در تمام دوران زندگیشان راهی نو به آنچه که یکی از ممنوعه‌های پایه‌گذار حقوق کار باقی می‌ماند اعطا می‌کند. منظور از ممنوعیت مسئول دانستن کسی که ابزارهای ملموس برای اعمال آزادی خودش را ندارد.

مبحث سوم: منع تبعیض در استخدام و حرفه به عنوان یکی از حقوق کارگران

اندیشه برابری به طور خاص در برابر تعریف مقاوم بوده و در طول قرن‌ها، تعاریف و اوصافی از همه نوع به آن داده شده است. بسیار رایج است که اشاره‌هایی به برابری رفتار، برابری دسترسی، برابری نتیجه یا دستاورد، برابری فرصت، برابری مطلق، برابری نسبی، برابری صوری و … پیدا کنیم.^[۳۸] علی‌رغم اختلاف‌ها در به کارگیری واژگان و اختلافات مستمر بر سر برخی مسائل حاشیه‌ای، اصول اساسی چندی معمولاً پذیرفته شده‌اند.
اندیشه‌ی حقوق بشر بر این فرض استوار است که همه انسان‌ها خصوصیات اساسی چندی دارند که در آن شریک هستند و در نتیجه آنان را باید به دیده اعضای نژاد انسانی و نه اعضای گروهی خاص نگریست. شناسایی این خصوصیات مشترک به اصل برابری منتهی می‌شود که مستلزم آن است که همه اشخاص با احترامی برابر رفتار شوند. بنابراین، اشکال خاصی از رفتار دولتی و حکومتی که به طور مداوم به بهره‌کشی از انسان‌ها یا خوار کردن آنها می‌پردازد و برخورداری از اوصاف مشترک و نیز ادعاهای اخلاقی ناشی از آن توسط برخی گروه‌ها را نفی می‌کند و در عین حال در مورد گروه‌های دیگر به شناسایی و تصدیق آنها می‌پردازد، باید از میان برداشته شود.^[۳۹] ویژگی اصلی که حقوق بشر را از حق‌های دیگر متمایز می‌کند جهان‌شمولی و همه‌گیر بودن آنهاست. بر اساس نظریه سنّتی، حقوق بشر (ذاتی) هر موجود انسانی فقط به دلیل انسان بودن اوست. از این نکته ضرورتاً باید نتیجه گرفت که هیچ ویژگی یا خصوصیت خاص متعلق به یک فرد که او را از دیگران متمایز می‌سازد نمی‌تواند استحقاق وی به حقوق بشر او را چه در درجه یا نوع متأثر سازد مگر در جایی که اسناد به طور خاص به دلیل روشن و قطعی چنین چیزی را مقرر داشته باشند.
باید به این واقعیت اذعان کرد که هر چند مردم خصوصیاتی مشترک دارند، در عین حال صفات و اوصافی مستقل هم دارند که ممکن است به صورتی مشروع در توزیع کالا، خدمات و مزایا مورد توجه قرار گیرد. اغلب ادعا می‌شود که برابری مقتضی آن است که آنها که برابرند به شیوه‌های برابر رفتار شوند. و آنها که متفاوت‌اند باید به گونه‌ای متفاوت رفتار شوند. البته سئوال اساسی این است که در چه اوضاع و احوالی می‌توان گفت مردم برابر یا متفاوت هستند و توجیهات قانونی برای رفتار متفاوت چه چیزهایی می‌باشد. یکی از مفسران به نحوی سودمند توجیهات رفتار متفاوت را به دو گروه تقسیم می‌کند تفاوت‌گذاری‌های مبتنی بر خصلت و رفتار منسوب به فرد مثل سخت‌کوشی، تنبلی، مطیع قانون بودن، لیاقت و بی مبالاتی و تفاوت‌هایی مبتنی بر اوصاف فردی که با ارزش‌های اجتماعی ارتباط می‌یابد مثل توانایی‌ها و استعداد جسمی و فکری. البته این معیارها در بر گیرنده همه‌ی توجیهات محتمل برای رفتار متفاوت در همه‌ی وضعیت‌ها نیست. البته دستیابی به موازنه‌ای منصفانه بین رفتار یکسان و متفاوت ممکن است از نقطه‌نظری ایجابی یا سلبی مورد توجه قرار گیرد. به لحاظ ایجابی اصل این خواهد بود که همگان به شیوه‌ی یکسان رفتار شوند مگر آنکه توجیه دیگری ارائه شود. به‌لحاظ سلبی قطعی است اصل را به این نحو بیان کرد که اجازه تفاوت در رفتار را بدهد مگر اینکه مبتنی بر دلایلی باشد که به صراحت ممنوع شده است.
اصل عدم تبعیض، مسئله‌ی برابری را از زاویه‌ای سلبی می‌نگرد. این اصل عمدتاً فنّی حقوقی است که برای مقابله با نابرابری ناموجه به کار گرفته می‌شود. با وجود این، مفهوم عدم تبعیض فقط ابزاری محدود در تعقیب برابری است. اولاً این اصل بر این فرض استوار است که رفتار متفاوت، امری مشروع است مگر آنکه بر مبنایی ممنوع مبتنی باشد، حتی در چنین حالتی، رفتار متفاوت، فقط علی‌الاصول تبعیض‌آمیز است. ثانیاً مفهوم عدم تبعیض صرفاً اصلی شکلی است که بر رفتار با مردم به منزله افرادی یکسان حاکم است.^[۴۰] عدم تبعیض را می‌توان با مفهوم وسیع‌تری از برابری که بتواند نابرابری‌های واقعی اجتماعی را ملحوظ دارد مقید ساخت. ولی خود این اصل چنین مفهومی را بر نمی‌تابد. به طور خلاصه عدم تبعیض بیشتر بر ممنوعیت رفتار متفاوت متمرکز است تا شناسایی نوع اقداماتی که برای دستیابی به برابری ماهوی ضرورت دارد. این مسئله که مردم برابر هستند ممکن است موجب طرح ادعاهایی برای اشکال متفاوتی از برابری شود. در یک انتهای طیف ممکن است چنین برداشت شود که مقصود برابری توجه و ملاحظه است، به این معنا که ادعاهای همه نسبت به رفتار برابر باید مورد توجه قرار گیرد. این امر اساساً چیزی بیش از این گفته نیست که این ادعاها وجود دارد. در سوی دیگر طیف، برابری را می‌توان برابری نتیجه دانست که گاهاً از آن به برابری مطلق، برابری ماری و یا برابری ارضاء هم یاد می‌شود که در آن باید توزیع برابر عددی کالا، خدمات و مزایا وجود داشته باشد. همگان پذیرفته‌اند که این برابری نه مطلوب است و نه می‌تواند ممکن باشد.
در بین این دو ادعا، ادعاهایی را می‌توان نسبت به برابری فرصت نیز پیدا کرد. این نوع برابری در معنای خفیف آن می‌تواند به این معنا باشد که هر کسی امکان داشته باشد بدون محدودیت‌هایی ناروا توانایی‌های خود را توسعه دهد و مناف