• سامانه­های اطلاعاتی عمودی^[۱]: اطلاعات در توانمند سازی تیم­های چند وظیفه ای در جهت نیل به اهداف سازمانی بسیار مهم هستند.در حقیقت آن چه که بهبود عملکرد شرکت ها را مشکل نموده، انتخاب موثرترین و بهترین استراتژی، با توجه به ویژگی های سازمان است.

با توجه به مطالب فوق­الذکر در تحقیق حاضر بر رابطه­ بین تولید ناب و عملکرد بازرگانی شرکت­های تولیدی استان گیلان پرداخته می شود.

۱-۳) سؤالات تحقیق

سؤالات اصلی و فرعی تحقیق شامل موارد ذیل است:

• سؤال اصلی آن است که آیا بین میزان اصول تولید ناب و عملکرد بازرگانی شرکت های تولید استان گیلان رابطه مثبتی وجود دارد؟

سؤالات فرعی نیز عبارتند از:

• • آیا بین میزان حذف اتلاف و عملکرد بازرگانی شرکت های تولید استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد؟

• • آیا بین میزان بهبود مستمر و عملکرد بازرگانی شرکت های تولید استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد؟

• • آیا بین میزان میزان نواقص صفر و عملکرد بازرگانی شرکت های تولید استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد؟

• • آیا بین میزان تولید بهنگام و عملکرد بازرگانی شرکت های تولید استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد؟

• • آیا بین میزان سامانه تولید کششی و عملکرد بازرگانی شرکت های تولید استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد؟

• • آیا بین میزان تیم های چند وظیفه ای و عملکرد بازرگانی شرکت های تولید استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد؟

• • آیا بین میزان عدم تمرکز در مسولیت ها و عملکرد بازرگانی شرکت های تولید استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد؟

• • آیا بین میزان یکپارچگی وظایف و عملکرد بازرگانی شرکت های تولید استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد؟

• آیا بین میزان سامانه های اطلاعاتی عمودی و عملکرد بازرگانی شرکت های تولید استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد؟

۱-۴) اهمیت و ضرورت تحقیق

با انجام تحقیق در خصوص رابطه­ بین تولید ناب و عملکرد بازرگانی شرکت­های تولیدی، مشخص می­ شود که تولید ناب با ابعاد گوناگون خود چگونه می‌تواند بر عملکرد بازرگانی شرکت­ها تولیدی تاثیرگذار باشد. شرکت های تولیدی جهت بقا در صحنه ی رقابت و به منظور اثربخشی بیشتر، نیازمند آن هستند که به طور مستمر عملکرد خود را بهبود ببخشند. شناخت اصول تولید ناب به شرکت­ها کمک می­ کند که ضمن آشنایی با این اصول و جایگاه خود در این راستا، بتوانند از تولید ناب جهت نیل به عملکرد مطلوب استفاده نمایند. تحقیق­های متعددی که طی چند دهه اخیر در خصوص تولید ناب در شرکت های تولیدی انجام شده، اهمیت روز افزون این نوع تولید را آشکار می کند و گویای این واقعیت است که تولید ناب مؤثر بوده و می‌تواند تاثیرات مثبتی در سطح شرکت­ها ایجاد نمایند. با عنایت ‌به این­که امروزه شرکت­های تولیدی ایرانی تلاش­ های بسیاری برای ارائه عملکرد بهتر در بازار از خود نشان داده و می­کوشند تا با بهره­ گیری از تکنیک­ها و ابزارهای متعددی ‌به این مهم دست یابند لذا تحقیق حاضر می کوشد با بررسی رابطه­ بین تولید ناب و عملکرد بازرگانی شرکت­های تولیدی راهکارهای مناسبی را جهت بهبود در عملکرد بازرگانی شرکت های تولیدی ارائه دهد.

۱-۵) اهداف تحقیق

هدف این تحقیق پاسخ به سوال اصلی تحقیق است که در این راستا اهداف زیر قابل دسترسی است:

• • توصیف متغیرهای موجود در فرضیه های تحقیق شامل عملکرد بازرگانی، حذف اتلاف، بهبود مستمر، میزان نواقص، تولید بهنگام، تیم­های چند­ وظیفه ­ای، عدم تمرکز، یکپارچگی وظایف و سامانه­های اطلاعاتی عمودی است.

• • سنجش رابطه بین متغیرها مطابق فرضیه های تحقیق.

• آزمون فرضیه های تحقیق.

همچنین اهداف کاربردی تحقیق شامل استفاده از نتایج در طراحی استراتژی­ های تولید ‌می‌باشد.

۱-۶) چارچوب نظری تحقیق

چارچوب نظری بنیانی است که تمامی تحقیق بر آن استوار می‌باشد. در خصوص چیستی عملکرد، نگرش­های متفاوتی وجود دارد. کین^[۲] معتقد است که عملکرد چیزی است که فرد به جا می‌گذارد و جدای از هدف است. برنادین^[۳] عملکرد را به عنوان نتایج کار تعریف نموده است اما عملکرد شرکت میزان موفقیت یک شرکت در خلق ارزش برای قسمت های مختلف بازار است در واقع عملکرد شرکت بر اساس دستیابی به اهداف کسب و کار، از طریق واحدهای مختلف شرکت، تعیین می‌گردد و موفقیت استراتژی های هر شرکت، در عملکرد آن شرکت منعکس می شود. اگرچه عملکرد می‌تواند معانی متنوعی داشته باشد (مثلا: کوتاه مدت یا بلندمدت و …) به طور عمده از دو دیدگاه می توان به آن نگریست، نخست مفهوم ذهنی که مرتبط است با عملکرد شرکت ها نسبت به رقبای آن ها و دیدگاه دوم مفهوم عینی است که بر پایه ی اندازه گیری مطلق عملکرد می‌باشد. با توجه به ادبیات تولید ناب می توان گفت شرکت های تولیدی می کوشند با توسل به اصول تولید ناب عملکرد بهتری در بازار رقابتی امروزه از خود ارائه دهند. تولید ناب یک استراتژی مدیریتی و رویکردی جهت شناسایی و حذف ضایعات و برای حداقل نمودن هزینه ها و حرکت به سوی بهره وری و تعالی سازمانی می‌باشد (ملک اخلاق و رجبی زاده، ۱۳۹۰: ۵).

محقق با مطالعه متون و ادبیات پیشین، در تحقیق انجام شده در خصوص رابطه بین تولید ناب و عملکرد بازرگانی شرکت­های تولیدی استان گیلان، به منظور تشریح ابعاد تولید ناب از نظرات کارلسون و آهلشتروم (۱۹۹۶)، استفاده نموده است. مطالعات انجام شده از سوی کارلسون و آهلشتروم در سال ۱۹۹۶در مقاله ای با عنوان ارزیابی تغییرات در جهت نابی به منظور عملیاتی کردن اصول متفاوت تولید ناب آمده است. نامبردگان در تحقیقات خود تولید ناب را دارای ۹ اصل، حذف اتلاف ، بهبود مستمر، نواقص صفر، تولید بهنگام، تیم­های چند­ وظیفه ­ای، عدم تمرکز، یکپارچگی و سامانه­های اطلاعاتی عمودی معرفی نموده ­اند (جعفرنژاد، ۱۳۹۰: ۱۶۶).

در تحقیق حاضر طبق نمودار (۱-۱) رابطه­ بین ۹ اصل فوق و عملکرد بازرگانی شرکت­های تولیدی استان گیلان مورد بررسی قرار گرفته است.

نمودار (۱-۱) مدل رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق

۱-۷) فرضیه های تحقیق

فرضیه اصلی این تحقیق عبارت است از این­که بین میزان اجرای تولید ناب و عملکرد بازرگانی شرکت های تولیدی استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد.

فرضیه های فرعی تحقیق شامل موارد زیر است:

• • بین میزان حذف اتلاف و عملکرد بازرگانی شرکت های تولیدی استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد.

• • بین میزان بهبود مستمر و عملکرد بازرگانی شرکت های تولیدی استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد.

• • بین میزان نواقص صفر و عملکرد بازرگانی شرکت های تولیدی استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد.

• • بین میزان تولید بهنگام و عملکرد بازرگانی شرکت های تولیدی استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد.

• • بین میزان سامانه تولید کششی و عملکرد بازرگانی شرکت های تولیدی استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد.

• • بین میزان تیم های چند وظیفه ای و عملکرد بازرگانی شرکت های تولیدی استان گیلان رابطه مثبت وجود دارد.