• • نظارت هیجانی^[۶۱] (مقابله، رسیدگی یا مدیریت روابط): اگرچه فرد قادر به مهار هیجان های دیگران نیست اما باید بتوند هیجان های منفی (مانند اضطراب پادرماندگی) آنان را درک کند و جهت کمک به چنین افرادی (مدیریت هیجانات آنان) تلاش نماید.

• ایجاد، ارتقا و حفظ روابط سالم (نه تنها با دیگران بلکه باخود): این جنبه در برگیرنده مهارت‌ها و توانش های اجتماعی و جنبه تعیین کننده ای از هوش هیجانی است. با توجه به نکاتی که به اختصار به آن ها اشاره شد جدول ۲-۱ در برگیرنده خلاصه ای از روی آوردهای هوش هیجانی است.

سالووی ومایر(۱۹۹۰)
گلمن

(۱۹۹۵)

مایروسالووی(۱۹۹۷)
بار-اٌن(۱۹۹۷)
ارزیابی و بیان هیجان
خودآگاهی
ادراک، ارزیابی وبیان هیجان
درون فردی
استفاده ازهیجان
خود نظم دهی
تسهیل هیجان تفکر
خودآگاهی هیجانی
تنظیم هیجان
خود انگیزشی
فهم و تحلیل هیجان ها، به کار گیری دانش هیجانی
جرئت ورزی
–
همدلی
تنظیم انعکاس هیجان ها برای پیشبرد رشد هیجانی وعقلایی
احترام به خود
–
اداره روابط
–
خود شکوفایی
–
–
–
استقلال
–
–
–
بین فردی
–
–
–
همدلی
–
–
–
رابطه بین فردی
–
–
–
‌پاسخ‌گویی‌ اجتماعی
–
–
–
سازش یافتگی
–
–
–
حل مسأله
–
–
–
آزمون واقعیت
—
–
–
انعطاف پذیری
—
–
–
مدیریت تنیدگی
–
–
–
مهار برانگیختگی
–
–
–
خلق عمومی
–
–
–
شادی
–
–
–
خوش بینی

ادامه جدول(۲-۱): خلاصه ای ازروی آورد های هوش هیجانی

کوپروساواف

(۱۹۹۷)

گلمن(۱۹۹۸)
ویسینگر(۱۹۹۸)
هیگزودئلوویچ(۱۹۹۹)
پیترزوفارنهام(۲۰۰۱)
دولویکس وهیکس(۲۰۰۲)
سوادهیجانی
خودآگاهی
خودآگاهی
محرکها
سازش یافتگی
خودآگاهی
پردازش هیجانی
خودآگاهی هیجانی
مدیریت هیجان
انگیزشی
جرئت ورزی
انعطاف هیجانی
پردازش هیجانی
خودآگاهی هیجانی
عمق هیجانی
خود سنجی دقیق
کیمیاگری هیجانی
اعتمادبه نفس
–
خودنظم دهی
–
خود مهار گری
–
شایسته اعتماد
–
وظیفه شناسی
–
سازش یافتگی
–
ابتکار
–
خود انگیزش
–
جهت گیری موقعیت
–
تعهد
–
داشتن ابتکار عمل
داشتن ابتکار عمل
–
–
رگه شادی
–
خوش بینی
–
–
رگه خوش بینی
–
همدلی
–
–
–
–
آگاهی سازمانی
–
–
–
–
جهت گیری خدمت
–
–
–
–
رشد دیگران
–
–
–
–
اثر گذاری
–
–
–
–
مهارت های اجتماعی
–
–
–
–
رهبری
–
–
–
–
ارتباط
–
–
–
–
نفوذ
–
–
–
–
میانجی گری تغییر
–
–
–
–
مدیریت تعارض
–
–
–
–
ایجادتعلق
–
–
–
–
_میاری ومشارکت
_{–
–
–
–}

ادامه جدول(۲-۱): خلاصه ای ازروی آورد های هوش هیجانی

۲-۱۵-فرایند تحولی هوش هیجانی

بررسی های روان شناسان تحول نگر در زمینه رشد هیجانی از دیدگاه کنشی یا دلبستگی نشان می‌دهد که ابراز، فهم و نظم دهی هیجانی در بافت اجتماعی پرورش می‌یابد (بالبی۱۹۹۸؛ کامپوس و دیگران، ۱۹۸۹ نقل از اسکارف،۲۰۰۰)^[۶۲] و تحقیقات انجام شده (برای مثال بریج^[۶۳] ، ۱۹۳۲ نقل از حمیدی،۱۳۸۳)حاکی از آن است که کودک، ظرفیت تجربه اندوزی و تجلی جلوه های هیجانی را در شکل کلی و بی تمایز به ارث می‌برد. فرض این محققان بر این است که نحوه بیان در خانواده ها توانایی متمایز کردن هیجان‌ها را تحت ﺗﺄثیر قرار می‌دهد. به عبارت دیگر، کودکان در خانواده هایی که هیجانهای مثبت و منفی خود را به راحتی بیان می‌کنند به احتمال بیشتری یاد می گیرند که تجلیات هیجانی را به درستی تمیز دهند.

برخی از پژوهشگران به بررسی نحوه بیان هیجانهای مثبت و منفی درون خانواده و تحول اجتماعی هیجانی متعاقب آن در نوزادان و کودکان پرداختند از جمله تحقیقات مالا تستا و هاویلند^[۶۴] ( ۱۹۸۲، همان منبع) یاد کرد.

این محققان دریافتند که درجه هماهنگی ابرازگری در زوج مادر – نوزاد از سه تا شش سالگی افزایش می‌یابد .