خطر(Endangered D) قرار گرفته است (IUCN, 2012). لذا لزوم پژوهش در زمینه زیستگاه های این گونه در ایران که به عنوان یکی از مراکز اصلی پراکنش این گونه به صورت طبیعی در دنیا می باشد به شدت احساس می شود و با توجه به اینکه جزیره اشک به عنوان یکی از زیستگاه های با ارزش این گونه محسوب می شود این زیستگاه به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. هدف در این پژوهش تعیین ظرفیت برد زیستگاه جزیره اشک برای گوزن زرد ایرانی طی فصل تابستان به عنوان فصل سخت برای این گونه می باشد، لذا برای دستیابی به این اهداف باید یکسری پارامترها (متغیرها) اندازه گیری شوند که از آن میان می توان به: تراکم پوشش گیاهی در کوادرات ها یا ترانسکت های تصادفی (نمونه)، تعیین گونه های گیاهی مورد تغذیه گوزن در دو فصل بهار و تابستان از طریق مشاهده مستقیم و اثر چرا (تعیین گونه های دارای ارجحیت بیشتر و تعیین تراکم آن گونه ها در جزیره با بهره گرفتن از کوادرات)، اشاره نمود. و در ادامه مشخص نمودن میزان ارجحیت این گونه ها از طریق شاخص های انتخاب متعدد و برآورد میزان مواد غذایی در دسترس و دارای ارجحیت موجود در جزیره و ظرفیت برد تغذیه ای جزیره اشک برای گوزن زرد ایرانی خواهد بود.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

1. 1. سؤالات پژوهش

• • ظرفیت بردتغذیه ای جزیره اشک برای گوزن زرد به چه میزان است؟

• • چه گونه های گیاهی برای گوزن زرد درجزیره اشک داراری ارجحیت تغذیه ای هستند؟

• • میزان مواد غذایی دردسترس دارای ارجحیت برای گوزن زرد درطی فصل سخت سال(تابستان) به چه میزان است، و شاخص های انتخاب گونه های دارای ارجحیت به چه صورت است؟

• • نیاز روزانه غذایی گوزن زرد درجزیره اشک به چه میزان است؟

• • گوزن زرد درجزیره اشک چه زیستگاه هایی را با چه پوشش گیاهی ترجیح می دهد؟

1. 1. اهداف پژوهش

هدف از اجرای این تحقیق تعیین ظرفیت برد تغذیه ای گوزن زرد (Cervus dama mesopotamica) می باشد، ازآنجاکه تاکنون تحقیقات اندکی درزمینه ی تعیین ظرفیت برد تغذیه ای برای گونه های وحشی (گونه های علفخوار و گونه های گوشت خوار) در زیستگاه ها ی طبیعی در کشور انجام شده و معدود تحقیقاتی که صورت گرفته نیز برروی گونه هایی است که در خطر نبوده اند و از دید جمعیتی در ایران وجهان کمتر دچارمشکلاتی بوده اند لذا برآن شدیم که در این تحقیق به تعیین ظرفیت برد تغذیه ای گوزن زرد در جزیره اشک که به نظر می رسد این جزیره محدودیت هایی برای گوزن زرد ایرانی ایجاد کرده است بپردازیم.
این پژوهش با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست و اداره کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی به منظور دستیابی به اهداف زیر انجام شد:

• • برآورد ظرفیت برد تغذیه ای زیستگاه گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک، پارک ملی دریاچه ارومیه

• • تعیین گونه های گیاهی مورد استفاده گوزن زرد ایرانی (ارجحیت غذایی) در جزیره اشک

• • تعیین تراکم پوشش گیاهی جزیره اشک وتراکم پوشش گیاهان دارای ارجحیت غذایی برای گوزن زرد ایرانی

1. 1. فرضیه های پژوهش

H₀= جمعیت گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک در حدود ظرفیت برد تغذیه ای خود رسیده است.
H₁= جمعیت گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک از ظرفیت برد تغذیه ای زیستگاه بیشتر است.

1. 1. ضرورت پژوهش

با توجه به اهمیت گوزن زرد ایرانی و فعالیت هایی که در ۴ دهه ی اخیر در ایران به منظور حفظ این گونه انجام شده است، درزمینه گوزن زرد ایرانی تحقیقات متنوعی در ایران انجام شده که به صورت مقاله ها و گزارش های متعدد در محافل علمی ارائه شده است، براساس مرور منابع انجام شده مشخص شد که علیرغم تحقیقات متنوعی که در مورد این گونه صورت گرفته است متأسفانه درزمینه رابطه زیستگاه وگونه تحقیقات اندکی در ایران انجام شده است لذا برآن شدیم که دراین زمینه تحقیقاتی را در جزیره اشک آغاز نمائیم. و علاوه بر این با توجه به خروج گوزن زرد از جزیره و ورود به جزیره کبودان طی دهه های گذشته و یا شاید در حال حاضر رفتن این گونه به جزیره اسپیر (به دلیل خشک شدن حد فاصل دو جزیره اشک و اسپیر در برخی ماه های سال که در زمان انجام مطالعه بین این دو جزیره خشک شده بود) و بیان این دلیل که این امر ظرفیت برد جزیره اشک (عدم وجود مواد غذایی و یا عدم فضای کافی برای فعالیت های اکولوژیک دیگر مانند: نمایشات جنسی، زایمان، تشکیل حرم سرا و …) بوده است لذا در این پژوهش به تعیین ظرفیت برد تغذیه ای جزیره اشک در فصل سخت سال (تابستان) پرداخته خواهد شد. تا اطلاعات پایه ی لازم جهت ارائه طرحهای مدیریتی در زمینه ی مدیریت جمعیت فراهم گردد.

1. 1. تعریف وا‍ژه ها واصطلاحات فنی وتخصصی

– ظرفیت برد:
ظرفیت برد یک مفهوم کلاسیک در بوم شناسی جمعیت است، با این حال این واژه در مباحث مربوط به اثرات محیط زیستی بر جمعیت ها یا اکوسیستم های جانوری مطرح شده است (Kashiwai, 1995). واژه ظرفیت برد همواره یکی از اصطلاحات رایج در مدیریت حیات وحش بوده که در برگیرنده معانی متفاوتی است (Sinclair et al, 2006) و برآورد ظرفیت برد زیستگاه های حیات وحش یکی از مهمترین اقدامات مدیریتی است که تولید و پایداری بوم سازگان (اکوسیستم) را حفظ میکند به شمار می رود (عجمی، ۱۳۸۱). براساس مرور منابع انجام شده تاکنون تعاریف و تفاسیر متعددی در دور
ه های مختلف از این اصطلاح ارائه شده است که برخی از این تفاسیر و تعاریف به شرح زیر هستند.
این واژه برای اولین بار توسط لئوپولد درسال ۱۹۳۳ به عنوان ”حداکثر تراکم شکار وحشی که یک گستره مشخص استعداد نگهداری ازآن را دارد تعریف شده است“ (Leopold, 1933). البته به نظر می رسد Errington نیز در ارائه این واژه درمحافل علمی نقش بسزائی داشته به گونه ای که وی در مقاله خود تحت عنوان (آسیب پذیری جمعیت بلدرچین های آمریکایی (Bob white) به منظورپیش بینی) این واژه را درقالب ظرفیت برد محیط زیستی مطرح نموده واین اصطلاح را برای اولین بار به صورت کاربردی استفاده نموده است (Errington, 1934). البته به عقیده آقای Kashiwai این اصطلاح (ظرفیت برد) برای اولین بارتوسط Errington در سال ۱۹۳۴ ارائه شده است (۱۹۹۵ Kashiwai,). و در جایی دیگر به عقیده Bothma و همکارانش اصطلاح ظرفیت برد به صورت وسیع استفاده شده اما در جنبه های متعدد در ادبیات بوم شناختی، وی در این مورد به افرادی همچون (۱۹۳۳)Leopold، (۱۹۳۴)Errington، (۱۹۵۳)Odum، (۱۹۷۹)Caughley، (۱۹۸۸) Dhondt ارجاع داده است (Bothma et al., 2004). در حالیکه سابق بر این Forbes & Overholts در سال ۱۹۳۱ به منظور تعیین ظرفیت برد گوزن درختزارهای پنسیلوانیا این اصطلاح را به کار برده بودند (Forbes & Overholts, 1931) و بیان نموده اند که ظرفیت برد تا حد زیادی با خصوصیات پوشش گیاهی همراه است، بیانگر این مطلب است که این واژه پیش از کارهای Errington و Leopold نیز مورد استفاده قرار می گرفته است.
در کتاب های درسی بوم شناسی امروزی، مفهوم ظرفیت برد به همراه معادله ی منطقی رشد جمعیت تعریف شده است (Kashiwai, 1995).

• • البته باید عنوان کرد که تعاریف دیگری نیز از این واژه در محافل علمی توسط متخصصان مختلف در زمینه ظرفیت برد گوزن ارائه شده است:

• به عنوان مثال Knox ظرفیت برد زیستگاه گوزن را معادل تعداد گوزنی می داند که خسارت وارده ازسوی آنها بر مزارع اطراف منطقه حداقل باشد.