که کودکی من بود
و یک روز از تشنج تنگدستی
به این جا آمده بود
و نگاهش را با بالهای یک لکلک
در ژرف بیرنگ مِه گم کرد
از آن پس
من به تماشای دوردستها خرسندم.»
(هراتی، ۱۳۷۶: ۱۲)
در این نیایشواره هراتی خاطرات دوران کودکی خود را مرور میکند و در حجم عمیق مِه، به جستوجوی سادگی و بیآلایشی دوران کودکی خود است؛ دورانی که صمیمیت آن با سپری شدن زمان کم رنگتر شده است. بنابراین ما حتی در اشعار نوستالژیک هراتی، با نوعی طراوت و تازگی روبرو هستیم.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در واقع اندیشهی هراتی، مانند صفحهای سفید است که با تأثیراتی که از جهان هستی و طبیعت میپذیرد در مرحلهی ابتدایی برای درک آنها حالتی انفعالی دارد و در مرحله بعدی با ارتباط و پیوستگی تصورات که به وسیلهی احساس قلبی و دریافت او از عرفان، وارد ذهن شدهاند، به معرفت دست پیدا میکند.
بدین ترتیب است که « سلمان در نیایشوارههایش معنویت زلال را در پردهی توصیفهای عارفانه به نمایش گذاشته است که به طور مشخص رنگ عرفان مذهبی دارد و بعدها به طور وسیعی در شعر عصر روشنفکری دینی گسترش پیدا کرده است.» (عبدالملکیان، ۱۳۸۳ : ۲۰۷)
۴-۷-۲ مناجات
هراتی در راز و نیازش با خدا بنا به گفتهی «مولانا» شبانوار بدون هیچ ترتیب و آیینی هر چه میخواهد دل تنگش گفته است:
« من همان شبان عاشقم
سینه چاک و ساکت و غریب
بیتکلّف و رها
در خراب دشتهای دور
در پی تو میدوم
ساده و صبور
یک سبد ستاره چیدهام برای تو
یک سبد ستاره کوزهای پر آب
دستهای گل از نگاه آفتاب
یک عبا برای شانههای مهربان تو
در شبان سرد
چارقی برای گامهای پرتوان تو
در هجوم درد
من همان بلال الکنم
در تلفظ تو ناتوان
آه از عتاب!»
(هراتی، ۱۳۸۸: ۹۸ و ۹۹)
هراتی بعد از قرنها شبان مولوی را در خود نشان داده است و همچون او، خدا را ساده و صمیمی دوست دارد و به زبان دل به راز و نیاز با او پرداخته است. هراتی با یک سبد ستاره، کوزهای پر آب، ساده وصبور در شبهای سرد در جستوجوی خدا راه پیموده است در حالی که عبایی از مهر برای شانههای مهربان خدا در دست دارد و چارقی برای قدمهای پرتوانش.
هراتی عاشقانه به خدا عشق میورزد و به ما نیز اینگونه دوست داشتن، عشق ورزیدن و عاشق بودن را یاد میدهد.
۴-۷-۳ بسامد واژگان و اجزاء و مفاهیم نماز و نیایش
۱- « من به تقلای دستهای کریم / نماز خواهم برد.» (هراتی، ۱۳۸۸: ۲۳ و ۲۴)
۲- «برای کدام معصیت به بار نشسته / افسوسمند سجده کنم.» (همان: ۳۹)
۳- «سجادهام کجاست؟ / میخواهم از همیشهی این اضطراب برخیزم.» (همان: ۸۴)
۴- «گاهی آنقدر واقعیت داری / که پیشانیام / به یک تکه ابر سجده میبرد.» (هراتی، ۱۳۷۶: ۶)
۴-۸ قیصر امینپور
قیصر امینپور به نسلی آرمانگرا تعلّق دارد و میتوان گفت که در جامعهی ادبی امروز، به خاطر ویژگیهای شعری اش شناخته شده است. او با قریحهی سرشار، ذکاوت و ممارست خود در شعرهای نیمایی اخیرش به بلوغ زبانی ویژه دست یافته است.
امینپور در اشعارش از زبان امروزی در نهایت سادگی و شیوایی بهره برده و بدین ترتیب با صمیمیّتی که در احساس او جاریست کار ادبی و هنری خلّاق ارائه داده است.
از سوی دیگر میتوان گفت که زبان و اندیشهی امینپور از نیمهی دوم دههی شصت به ثبات رسیده است؛ در واقع شعر او تحت تأثیر بعضی جریانهای سیاسی قرار گرفته و دیدگاه او تغییر یافته است.
قیصر امینپور با معنویت و لطافت روح بیگانه نبوده است اما از آن جا که درگیر عواطف و احساسات انسانی شده نیایشهای او رنگی متفاوت پذیرفته اند؛ چون به هر حال تکامل اندیشه و دستیابی به شناخت و ایمان به خداوند مستلزم گذشت زمان و درک درست معانی آنها است.
۴-۸-۱ نماز
قیصر امینپور آنقدر معشوق را مقدّس میداند که دیدار او را نماز دیدگان خود دانسته است:
« من جز برای تـو نمی خواهـم خودم را
ای از همه مـن های مـن بـهتر، مـنِ تـو
هر چیز و هر کسی روبه سویی در نمازند
ای چشـم های مـن، نمــاز دیدن تــو.»
(امین پو، ۱۳۹۱: ۳۵ و ۳۶)
دلبستگی شاعر به معشوق به اندازهای است که او خود را تنها به خاطر معشوق دوست دارد و پیوسته او را ستایش میکند، در واقع نماز شاعر در دیدار معشوق خلاصه شده است.
از سوی دیگر قیصر امینپور عشق و معرفت قلبی به خداوند را از ادای ظاهری فرایض بنا به عادت، شایستهتر میداند: