هر سلول شما می ­تواند دارای یک ارزش باشد که نمایانگر یک ویژگی نظیر ارتفاع، نوع خاک و پوشش گیاهی خواهد بود. ساختار رستری عمدتاً برای نقشه­هایی در مقیاس­های کوچک­تر از ۱:۱۰۰۰۰ به کار می­رود. کسب داده ­ها با بهره گرفتن از اسکنر صورت می­گیرد(مخدوم و همکاران، ۱۳۸۰).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

برخی موارد کاربرد داده ­های رستری عبارتند از:
در مواردی که اهمیت زیادی در دقت اشکال و پدیده ­های زمینی در نظر نباشد، داده ­های رستری قابلیت تطابق خوبی با این نیاز خواهند داشت. به لحاظ ساختار ماتریس­های سلولی که دارد، قابلیت بسیار خوبی در لایه­بندی اطلاعات دارد که هر لایه­ای در یک شبکه ماتریسی ذخیره و پردازش می­ شود. تصاویر ماهواره­ای فی­النفسه اطلاعات را به صورت رستری برداشت می­ کنند و می­توانند به عنوان داده ­های ورودی سیستم­های رستری باشند(نوریان، ۱۳۷۵).
داده ­های گرافیکی: داده ­های تشریحی گرافیکی مربوط به چگونگی و نحوه نمایان سازی پدیده ­های نقشه­های موضوعی مختلف (داده ­های هندسی و توصیفی) بر روی سخت افزارهای بخش خروجی GIS می­باشند. رنگ، تن، علائم، هاشور، نقطه چین، خط، نقطه و تعیین موقعیت متن از جمله داده ­های گرافیکی می­باشند. داده ­های گرافیکی فوق و داده ­های هندسی (برداری یا رستری) با هم در آمیخته می­شوند تا داده ­های موضوعی را به همراه موقعیت مکانی چه به صورت آنالوگ بر روی نقشه­ و چه به صورت رقومی بر روی صفحه نمایش رایانه به نمایش درآورند. ترکیب داده ­های گرافیکی با داده ­های هندسی از نوع برداری را گرافیک برداری و با داده ­های رستری را گرافیک رستری می­نامند(عزیزی، ۱۳۸۳).
داده ­های توصیفی: دومین مشخصه از داده ­های جغرافیایی توصیفات آنهاست، این توصیفات اغلب غیرفضایی نامیده می­ شود که به خودی­خود حاوی اطلاعات موقعیت می­باشند(آرنوف، ۱۳۷۵).
داده ­های توصیفی که تشریحی و موضوعی نیز نامیده می­شوند، ارائه دهنده تمامی اجزای غیرهندسی، نظیر نام (مالک شهر)، شماره (پارسل، خانه)، نوع (سنگ مادر و خاک) و خلاصه هر نوع مشخصه مرتبط با کاربرد نقشه می­باشد. این داده ­ها (موضوعی یا تشریحی) می­توانند در تجزیه و تفسیر یک نقشه قابل استفاده باشند.
چگونگی کار در محیط GIS
در یک نگاه ساده، می­توان GIS را به عنوان یک فرایند ورود داده ­ها و خروج اطلاعات در محدوده یک سیستم کامپیوتری تصور نمود.
الف – ورود داده ­ها:
ورودی داده در GIS از منابع مختلف تأمین می­ شود. منابع داده در GIS می ­تواند شامل نقشه­های توپوگرافی، عکس­های هوایی، تصاویر ماهواره­ای، داده ­های اندازه گیری شده مانند هیدرومتری و اقلیمی و این داده ­ها به هر فرمت و شکلی باشند، GIS ابزار تبدیل آن را فراهم می­سازد. روش­های ورود داده به محیطGIS به عوامل متعددی بستگی دارد که مهمترین آنها شامل: مدل تحلیل، هدف از بکارگیری GIS، مقیاس مورد مطالعه و نوع منابع داده می­باشند(اسری، ۲۰۰۳).
ب – مدیریت داده ­ها:
مدیریت داده مهمترین مؤلفه GIS می­باشد که تمام مراحل را در بر می­گیرد. به محض ورود داده در GIS ، ضرورت مدیریت آن مطرح می­ شود. شکل گیری روش مدیریت داده، به عواملی از جمله ساختار داده^[۳۳]، ذخیره سازی و حفاظت داده، بازیابی و به اشتراک گذاری آن بستگی دارد. امروزه مدیریت بانک­های داده­ای^[۳۴] (DBMS) توسط ساختار Geodatabase در تولید داده ­های جغرافیایی توانمندتر شده است زیرا این ساختار بر پایه یکپارچه سازی داده ­های مختلف از نظر سیستم تصویر و مختصات، ماهیت و روش تولید، تک فایل بودن، ارتباط سهل با صفحات وب، حجم کم و استوار است(اسری، ۲۰۰۳).
ج – کاوش ^[۳۵]پردازش داده ­ها:
عملیات پردازش داده ­ها، روش­هایی هستند که از آن طریق می­توان داده ­های خام را به اطلاعات قابل قبول تبدیل و با تحلیل اصولی آنها مدل­های قابل استنادی را طراحی کرد. داده ­های خام، معمولاٌ قابل تفسیر نیستند. با بهره گرفتن از روش پردازش داده­هاست که می­توان لایه­ های شیب و جهت را از داده ­های اولیه مشتق نمود. در این صورت، متخصص می ­تواند وقوع نوعی پدیده در مناطق ارتفاعی خاص را محتمل دانسته، نواحی همگون را از نظر مثلاً لغزش زمین شناسایی نماید(آرانوف، ۱۳۷۵).
د – تجزیه و تحلیل اطلاعات:
جمع آوری، تبدیل و متحدالشکل نمودن داده ­ها تنها بخشی از وظایف GIS می­باشد. تجزیه و تحلیل داده ­ها و تفسیر اطلاعات کمی و کیفی از عملیات اصلی محسوب می­شوند(آرانوف، ۱۳۷۵).
و – مدل سازی:
به همان نحوی که تجزیه و تحلیل اطلاعات مکانی و تبدیل آنها به مدل ممکن است، این امکان نیز وجود دارد که با بهره گرفتن از روابط شناخته شده، یک سلسله از شرایط خاص جغرافیایی را مدل سازی نمود. بهترین مثال در این زمینه عبارت از تشخیص مکانی خاص برای اعمال عملیات خاص، البته در شرایطی ویژه می­باشد(آرانوف، ۱۳۷۵).
ه – خروجی داده ­ها:
از مهمترین قابلیت ­های تکنولوژی GIS این است که می ­تواند اطلاعات متفاوت را به صورت مدل­های مختلف نمایش دهد. روش­های جدول سازی و گرافیک داده ­ها بصورت تصاویر و نقشه­های دوبعدی و سه بعدی در محیط GIS قابل اجرا هستند. محتوای جداول را می­توان بصورت نقشه­های موضوعی تبدیل نمود یا داده ­های میدانی مستخرج از عملیات زمین شناسی و صحرایی را در حالات و رنگهای مختلف نمایش داد. با بهره گرفتن از فناوری رقومی، می­توان اطلاعات را در صفحه نمایش مشاهده کرد و یا بر روی نقشه­های کاغذی، تصاویر عکاسی، چاپ و یا بصورت فایل­های کامپیوتری بایگانی نمود. به جرأت می­توان اذعان کرد که ارتباطات تجسمی از برجسته­ترین توانایی­های صنعت GIS محسوب می­ شود(آرانوف، ۱۳۷۵).
فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)
در علم تصمیم‌گیری که در آن انتخاب یک راهکار از بین راهکارهای موجود و یا اولویت‌بندی راهکارها مطرح است،‌ چند سالی است که روش­های ″تصمیم گیری با شاخص‌های چند گانه”^[۳۶] «MADM» جای خود را باز کرده‌اند. از این میان روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) بیش از سایر روش­ها در علم مدیریت مورد استفاده قرار گرفته است. فرایند تحلیل سلسله مراتبی یکی از معروف­ترین فنون تصمیم گیری چند منظوره است که اولین بار توسط توماس ال ساعتی عراقی الاصل در دهه ۱۹۷۰ ابداع گردید. فرایند تحلیل سلسله مراتبی منعکس کننده رفتار طبیعی و تفکر انسانی است. این تکنیک، مسائل پیچیده را بر اساس آثار متقابل آنها مورد بررسی قرار می‌دهد و آنها را به شکلی ساده تبدیل کرده به حل آن می‌پردازد(ساتلی، ۱۹۸۰).
فرایند تحلیل سلسله مراتبی در هنگامی که عمل تصمیم گیری با چند گزینه رقیب و معیار تصمیم گیری روبروست می‌تواند استفاده گردد. معیارهای مطرح شده می‌تواند کمی و کیفی باشند. اساس این روش تصمیم گیری بر مقایسات زوجی نهفته است. تصمیم گیرنده با فرآهم آوردن درخت سلسله مراتبی تصمیم آغاز می‌کند. درخت سلسله مراتب تصمیم، عوامل مورد مقایسه و گزینه‌های رقیب مورد ارزیابی در تصمیم را نشان می‌دهد. سپس یک سری مقایسات زوجی انجام می‌گیرد. این مقایسات وزن هر یک از فاکتورها را در راستای گزینه‌های رقیب مورد ارزیابی در تصمیم را نشان می‌دهد. در نهایت منطق فرایند تحلیل سلسله مراتبی به گونه‌ای ماتریس­های حاصل از مقایسات زوجی را با یکدیگر تلفیق می‌سازد که تصمیم بهینه حاصل آید.
اصول فرایند تحلیل سلسله مراتبی
توماس ساعتی (بنیان گزار این روش) چهار اصل زیر را به عنوان اصول فرایند تحلیل سلسله مراتبی بیان نموده و کلیه محاسبات، قوانین و مقررات را بر این اصول بنا نهاده است. این اصول عبارتند از:
شرط معکوسی: اگر ترجیح عنصر A بر عصر B برابر n باشد، ترجیح عنصر B بر عنصر A برابر خواهد بود.
اصل همگنی: عنصرA با عنصر B باید همگن و قابل مقایسه باشند. به بیان دیگر برتری عنصر A بر عنصر B نمی‌تواند بی نهایت یا صفر باشد.
وابستگی: هر عنصر سلسله مراتبی به عنصر سطح بالاتر خود می‌تواند وابسته باشد و به صورت خطی این وابستگی تا بالاترین سطح می‌تواند ادامه داشته باشد.
انتظارات^[۳۷]: هرگاه تغییری در ساختمان سلسله مراتبی رخ دهد پروسه ارزیابی باید مجدداً انجام گیرد(قدسی پور، ۱۳۸۵).
مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی
بکارگیری این روش مستلزم چهار قدم عمده زیر می‌باشد:
الف) مدل سازی
در این قدم، مسأله و هدف تصمیم گیری به صورت سلسله مراتبی از عناصر تصمیم که با هم در ارتباط می‌باشند، در آورده می‌شود. عناصر تصمیم شامل «شاخص­ های تصمیم گیری» و «گزینه‌های تصمیم» می‌باشد. فرایند تحلیل سلسله مراتبی نیازمند شکستن یک مسأله با چندین شاخص به سلسله مراتبی از سطوح است. سطح بالا بیانگر هدف اصلی فرایند تصمیم گیری است. سطح دوم، نشان دهنده شاخص‌های عمده و اساسی (که ممکن است به شاخص‌های فرعی و جزئی­تر در سطح بعدی شکسته شود) می‌باشد. سطح آخر گزینه‌های تصمیم را ارائه می‌کند. در شکل زیر سلسله مراتب یک مساله تصمیم نشان داده شده است(مهرگان، ۱۳۸۳).
شکل ‏۲‑۲: نمایش سلسله مراتب یک مسئله تصمیم
ب) قضاوت ترجیحی (مقایسات زوجی)
انجام مقایساتی بین گزینه‌های مختلف تصمیم،‌ بر اساس هر شاخص و قضاوت در مورد اهمیت شاخص تصمیم با انجام مقایسات زوجی، بعد از طراحی سلسله مراتب مسأله تصمیم، تصمیم گیرنده می‌بایست مجموعه ماتریس­هایی که به طور عددی اهمیت یا ارجحیت نسبی شاخص‌ها را نسبت به یکدیگر و هر گزینه تصمیم را با توجه به شاخص‌ها نسبت به سایر گزینه‌ها اندازه‌گیری می کند، ‌ایجاد کند. این کار با انجام مقایسات دو به دو بین عناصر تصمیم (مقایسه زوجی) و از طریق تخصیص امتیازات عددی که نشان دهنده ارجحیت یا اهمیت بین دو عنصر تصمیم است، صورت می‌گیرد. برای انجام این کار معمولاً از مقایسه گزینه‌ها یا شاخص‌های i ام نسبت به گزینه‌ها یا شاخص‌های j ام استفاده می‌شود که در جدول زیر نحوه ارزش گذاری شاخص‌ها نسبت به هم نشان داده شده است(مهرگان، ۱۳۸۳).

ارزش

وضعیت مقایسهi نسبت به j

توضیح

۱

اهمیت برابر

گزینه یا شاخص i نسبت به j اهمیت برابر دارند و یا ارجحیتی نسبت به هم ندارند.