۴٫ ممنوعیت زدن به صورت حیوان :

همچنین لحاظ برخی از احترامات در باب اخلاقیات جدای از حرام و حلال بودن افعال مورد عنایت قرار گربته است تا جایی که در روایات پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) از زدن به صورت حیوان نیز در مواردى ، که انسان براى کنترل و هدایت حیوان ناچار از زدن آن مى باشد ، نهى شده است و در بیان علت آن وارد شده که هر چیزى براى خود حرمتى دارد و حرمت حیوان در صورت اوست ؛ لذا این روایات اصابت ضربه به صورت حیوان را بى حرمتى به او دانسته و آن را تجویز نکرده اند و از زدن بر صورت او نهى نموده اند^[۴۱] .

همچنین امام صادق (ع) از امیر المؤمنین (ع) و ایشان از پیامبر (ص) نقل مى فرمایند که حرمت چهار پایان در صورت آن ها است :

بر صورت چهار پایان و هر چه داراى روح است نزنید ، زیرا آن ها حمد و ثناى الهى را به تسبیح مى گویند .^[۴۲]

۵٫ ممنوعیت عقیم نمودن و مثله کردن حیوان :

یکی دیگر از آزارهای معمول حیوانات اهلی توسط آدمیان ” عقیم سازى حیوان و مثله کردن آن ” بوده است ، در میان گله داران این چنین معمول بود که عقیم نمودن حیوان و خصى کردن آن را سبب رشد بیشتر حیوان و چاق شدن و باعث سبب آرام شدنش مى دانستند ، لذا ‌به این امر مبادرت مى کردند ، درکتب فقهیه پیرو روایات اهل بیت (ع) ، از این عمل نهى شده است و حق تولید مثل را براى حیوانات محترم شمرده است . در پاره اى دیگر از روایات ، عقیم سازى حیوان را مثله کردن آن شمرده و از آن نهى شده است و همان‌ طور که مشخص شده است به غیر حق حیات ، حق تواید مثل آنان نیز مورد احترام قرار گرفته که در یک تحلیل عقلانی سود این امر برای تداوم حیات حیوان و سپس تداوم حیات انسان که در بسیاری از موارد وابسته به آن است مشخص می‌گردد .

امام صادق (ع) از پدرش ، امام باقر (ع) نقل ‌کرده‌است : ایشان کراهت داشتد از این که حیوانات عقیم شوند^[۴۳] . در حدیث دیگرى وارد شده است که پیامبر اکرم (ص) از این عمل نهى فرمودند : پیامبر اکرم (ص) از عقیم کردن اسب ، گوسفند و خروس نهى کردند . البته برخی معتقدند که مراد از مثله کردن همان عقیم کردن است و ممنوعیت عقیم سازى و محترم شمردن حق تولید مثل ، منحصر ‌به این حیوانات نبوده ، بلکه در احادیث مختلف نام برخى از حیوانات دیگر نیز ذکر شده است .

۶٫ ممنوعیت سوزاندن حیوان :

یکی دیگر از موارد ایذاء حیوانات که بسیار دلخراش و ناپسند است سوزاندن حیوان وآتش زدن آن است . سوزاندن حیوانات در اسلام مورد نهى قرار گرفته است و در این باره روایات متعددى از پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین به ما رسیده است :

پیامبر اکرم (ص) از اینکه شخصى حیوان را با آتش بسوزاند نهى فرمودند . همچنین در حدیث دیگرى مى خوانیم : پیامبر (ص) از اینکه حیوان را با آتش اذیت کنند نهى فرمودند .^[۴۴]

از مطالعه در آرا ء و نظرات فقها مشخص می‌گردد که « تعذیب » و« ایذاء » حیوان حرام است و جایز نمى باشد و شکنجه حیوان با آتش و یا سوزاندن و کشتن آن دراسلام ممنوع است . اگر در مواردى هم مانند جایى که حیوان مورد وطى انسان قرار بگیرد ، سفارش شده که حیوان سوزانده شود . علاوه بر آن که شخصى که این کار را انجام داده مورد عقوبت و جزاى دنیایى و آخرتى قرار مى گیرد ، حیوان را زنده زنده نمى سوزانند ، بلکه پس از ذبح ، توصیه به سوزاندن آن شده است که براى خود داراى حکمت و مصلحتى است که از آن جمله می توان به دستاورد های جدید پزشکی در باب اثر مفید آتش در نابود سازی برخی از انواع میکروبها و باکتری های مشترک میان حیوان و انسان اشاره نمود .

صاحب جواهر به بیان حدیثى از امام باقر و امام صادق (علیه‌ ما السلام) مى پردازد که در آن درباره چنین حیوانى آمده است :

اگر این حیوان مال خود آن شخص باشد اول ذبح مى شود و پس از مردن سوزانده مى شود و از آن استفاده نمى گردد و اگر حیوان براى دیگرى بود قیمتش را از آن شخص مى گیرند و به صاحب حیوان مى پردازند و حیوان را ذبح کرده و سپس سوزانده و از آن استفاده اى نمى کنند . در ادامه حدیث راوى مى گوید : سؤال کردم گناه حیوان در این باره چیست؟ امام پاسخ مى فرماید : حیوان گناهى ندارد ولى رسول اکرم (ص) مبادرت ‌به این عمل کرد و دستور به آن داد . در ادامه ، امام اشاره به مصلحت این عمل مى کند که همانا رعایت مصالح عالیه نظام اجتماعى انسان و بقاى نسل او مى باشد ، زیرا سوزاندن حیوان سبب مى شود افراد با حیوانات خود این عمل را انجام نداده و به آن عادت نکنند . در غیر این صورت چه بسا از ازدواج شانه خالى کرده و ‌به این سبب خود را ارضاء مى کنند و نیاز جنسى خود را برطرف مى سازند و سرانجام این عمل ، کاهش ازدواج و قطع نسل انسانى است .

۷٫ ممنوعیت داغ کردن حیوان :

از مصادیق دیگر آزار حیوانات که همچنان مرسوم است داغ نهادن بر حیوانات است . در گذشته در میان گله داران و افرادى که داراى حیوان بودند رسم بود که براى اثبات مالکیت خود بر حیوان به واسطه داغ نهادن ، علامت گذارى مى کردند و هر یک در قسمتى از بدن حیوان داغ مى نهادند .

در اسلام از این عمل به ویژه در صورت حیوانات نهى شده است و در صورت نیاز توصیه شده که در غیر صورت حیوان و یا در گوش او انجام شود . پس داغ نهادن ‌بر صورت ممنوع است و در بیان علت آن بیان کرده‌اند که : « زیرا آن ها تسبیح مى گویند و حمد خداى را به جاى مى آورند . لذا در چنین صورتى مورد احترام است و باید به پاس تسبیح الهى از داغ نهادن ‌بر صورت آن ها پرهیز کرد . اما در صورت نیاز به علامت گذارى ، شیخ طوسى مى گوید :

” سزاوار است بر قوى ترین و سخت ترین موضع بدن که عارى از پشم و موى باشد داغ نهند تا ضررى به حیوان نرسد ” ^[۴۵] .

۸٫ منع پی کردن حیوانات

منع پى کردن حیوانات ، همان‌ طور که بیان شد در جنگ هایى که در زمان گذشته انجام مى شد اسب از وسایل مؤثر و موجب برترى جنگ جو در جنگ ها به شمار مى رفت . در آن زمان رسمى در میان دلاوران بود که درمیدان مبارزه و جنگ تن به تن با طرف مقابل اسب خود را پى مى کردند تا به دست دشمن نیفتد و یا به عنوان شجاعت نشان دهند که دیگر به فکر بازگشت نیستند . این عمل در میان جنگجویان عرب رسم بوده است . اسلام از این عمل نهى کرده و آن را عملى مکروه و ناپسند دانسته است . این حکم توسط فقهاى بسیارى ذکر گردیده است و حتى در زمان ضرورت که به مصلحت باشد ذبح حیوان را بر پى کردن آن ترجیح داده‌اند . بدیهى است که پى کردن و قطع دست و پاى حیوان موجب مرگ تدریجى و زجر بیشترى براى حیوان است .

محقق نجفى در این باره ضمن نقل آراى فقها مى آورد :

پى کردن حیوان مکروه است گرچه عاجز از راه رفتن بوده و یا مشرف به مرگ باشد . همان گونه که در کتاب هاى نهایه ، مختصر النافع ، تذکره ، منتهى ، لمعه ، تنقیح الرایع ، جامع المقاصد و مسالک الافهام و غیر آن آمده است ^[۴۶] ، مگر آنکه ضرورت , انجام این عمل را اقتضا کند .

موارد آزار و اذیت حیوانات محدود و محصور نبوده و مصادیق بسیار زیادی دارد که تنها به برخی از آن ها اشاره گردید و با تأکید بر روایات شیعه دیدگاه فقه امامیه مورد نظر قرار گرفت ، از نظر نوع حیوانات هم دسته یا نوع خاصی از این قضیه استثنا نیستند ، مگر حیوانات موذی که این مورد نیز تابع شرایط خاصی می‌باشد .