بانکداری الکترونیکی به معنای یکپارچه­سازی کلیه فعالیت­های یک بانک از طریق به­ کارگیری فناوری نوین اطلاعات و ارتباطات، مبتنی بر فرآیندهای بانکی، منطبق بر ساختار­سازمانی بانک­ها است که امکان ارائه کلیه خدمات مورد نیاز مشتریان را فراهم می­سازد. بانکداری الکترونیکی یعنی فراهم آوردن امکاناتی برای مشتریان که بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک و با بهره گرفتن از واسطه­های ایمن بتوانند به خدمات بانکی دسترسی یابند. در تعریفی دیگر بانکداری الکترونیک را ارائه خدمات بانکی از طریق شبکه ­های کامپیوتری عمومی قابل دسترس (اینترنت، اینترانت و …) یا شبکه ­های خاص مانند سیستم شتاب که از امنیت بالایی برخوردار است؛ دانسته و در واقع بانکداری الکترونیک نوع خاصی از بانکداری است که جهت ارائه سرویس به مشتریان از یک محیط الکترونیکی (اینترنت، موبایل و غیره) استفاده می­ کند. در این روش، تمامی عملیات بانکی اعم از دریافت یا واریز پول، تأیید امضاء، مشاهده موجودی و دیگر عملیات بانکی به صورت الکترونیکی انجام می­ شود. در تعریفی جامع، بانکداری الکترونیکی عبارت است از استفاده از کانال­های تحویل الکترونیکی بانکداری که در واقع زیرگروه تأمین مالی الکترونیکی است. مهم­ترین کانال­های تحویل الکترونیکی اینترنت، شبکه ­های ارتباطی بی­سیم، ماشین­های خود­پرداز(ATM) و تلفنبانک و سایر کانال­های ارائه خدمات بانکی می­باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بانکداری الکترونیک دارای سطوح مختلف می­باشد. هر قدر به سمت سطوح بالاتر حرکت کنیم، عملیات دستی کمتر، سیستم­های کامپیوتری متمرکز­تر، شبکه قابل دسترسی گسترده­تر، محدودیت­ زمانی و مکانی کمتر و در نهایت، امنیت اطلاعات بانکی بیشتر خواهد بود. به عبارت دیگر بانکداری الکترونیک را می توان استفاده از فناوری پیشرفته شبکه ­های ارتباطی و مخابراتی جهت انتقال وجوه در سیستم بانکداری معرفی نمود.
آنچه که در جدول ۲-۵ ملاحظه می­نمایید، مقایسه­ ای بین ویژگی­های بانکداری سنتی و بانکداری نوین (الکترونیکی) است. در این بین آنچه که اهمیت فراوانی دارد، این است که بانکداری الکترونیکی با وجود چالش­هایی که برای پیشرفت و توسعه پیش روی خود دارد، می تواند به عنوان پدیده بسیار موثر و غیرقابل انکار، امور تجاری و مالی را برای تمامی گروه ­های ذینفع تسهیل نماید. (علیخانزاده, ۱۳۸۷, ص. ۳۱-۳۲)
جدول۴ مقایسه ویژگیهای بانکداری سنتی و الکترونیکی

مقایسه ویژگی های بانکداری سنتی و الکترونیکی

بانکداری الکترونیکی

بانکداری سنتی

بازار نامحدود از نظر مکانی
ارائه خدمات گسترده و متنوع و براساس نیاز مشتری
تمرکز بر کاهش هزینه­ها و رشد درآمدها
تاکید بر کسب درآمد از طریق کارمزد
ارائه خدمات به طور شبانه روزی
وجود رابطه تنگاتنگ بین بانکی
کاهش بهره­ گیری از نیروی انسانی وبروکراسی اداری مبتنی بر اسناد و مدارک کاغذی

بازار محدود
رقابت بین بانک­ها
ارائه خدمات محدود
ارائه خدمات متکی بر شعب
تمرکز بر کاهش هزینه­ها
کسب در آمداز طریق حاشیه سود(تسهیلات اعطایی )
ارائه خدمات در ساعت خاص (محدودیت ساعت اداری )
متکی بر ساختار اداری مبتنی بر سناد و نیروی انسانی متعدد

آنچه حائز اهمیت و درخور توجه است ویژگی فعال و آینده­نگری خصوصیات بانکداری الکترونیک در مقایسه با بانکداری سنتی است. بانکداری سنتی بیشتر با یک دید محافظه ­کارانه سعی می­نماید به شیوه ­های مختلف هزینه­ های بانک را کاهش دهد. در صورتی که بانکداری الکترونیکی ضمن ارائه جامع خدمات بانکی در فکر توسعه و تحول بر مبنای جلب رضایت مشتری و افزایش درآمد بر مبنای ارائه خدماتی است که در قبالش کارمزد دریافت می­دارد. به طور کلی بانکداری الکترونیکی عبارتند از فراهم­آوردن امکاناتی برای کارکنان در جهت افزایش سرعت و کارایی آن­ها در ارائه خدمات بانکی و ارائه امکانات سخت­افزاری و نرم­افزاری به مشتریان، مبتنی بر شبکه مخابرات که با بهره گرفتن از آن­ها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در هر ساعت از شبانه روز از طریق کانال­های ارتباطی ایمن عملیات بانکی خود را انجام دهند. (محمدی و نجفی, ۱۳۸۹, ص. ۳۱)
بانکداری الکترونیکی در شاخه­ها و انواع مختلف ارائه می­شودکه برخی از آنها شامل بانکداری اینترنتی، بانکداری مبتنی بر تلفن همراه، بانکداری تلفنی، بانکداری مبتنی بر نمابر، بانکداری مبتنی بر دستگاه­های خودپرداز، بانکداری مبتنی بر پایانه ­های فروش و بانکداری مبتنی بر شعبه­های الکترونیکی می­باشد
از مهمترین اهداف در توسعه بانکداری الکترونیکی کاهش و یا در حالت مطلوب حذف حضور فیزیکی افراد در شعبه­های بانک­ها است. به این از ترتیب از اتلاف وقت و هزینه و انرژی مشتریان و کارکنان جلوگیری می­ شود و کارایی، کیفیت و سرعت ارائه خدمات بالا می­رود. از طرف دیگر وابستگی مبادله­های مشتریان به ابزارهای پرداخت کاغذی مانند چک و اسکناس کاهش می­یابد. کاهش هزینه­ های مربوط به چاپ و نشر اسکناس برای دولت ارزش افزوده به همراه خواهد داشت.
بانکداری الکترونیکی در ساده­ترین حالت به معنای ارائه اطلاعات درباره یک بانک و خدمات آن از طریق یک صفحه وب است. خدمات پیچیده­تر بانکداری الکترونیکی این امکان را به مشتریان می­دهد تا به حساب­های خود دسترسی پیدا کرده، قادر به جابجایی پول میان حساب­های مختلف باشند و بصورت الکترونیکی وام بگیرند و پرداخت­های خود را انجام دهند. در مفهوم بانکداری الکترونیکی، ارسال الکترونیکی خدمات به این معنا است که یک مشتری به واسطه کانال­های الکترونیکی آنلاین مانند اینترنت بتواند معاملات خود را انجام دهد. بسیاری از بانک­ها و سازمان­های دیگر نسبت به استفاده از این کانال برای ارائه خدمات خود اشتیاق نشان می­ دهند، زیرا هزینه­ های آن پایین بوده، فروش آن بالاست و توانایی بیشتری در عرضه تسهیلات به مشتریان دارد. بسیاری از مردم از ایجاد بانکداری الکترونیکی به عنوان یک تحول انقلابی یاد می­ کنند. اما می­توان از بانکداری الکترونیکی به عنوان قدمی دیگر در سیر تکاملی بانکداری نام برد. این تصور که بانکداری الکترونیکی به طور کامل جای روش­های موجود را خواهد گرفت، ممکن است واقع­بینانه نباشد. تجربه نشان می دهد، آینده آمیزه­ای از بانکداری الکترونیکی و سنتی است. اگر چه هزینه­ های راه ­اندازی بانکداری الکترونیکی زیاد است، اما می ­تواند به سرعت سودآور باشد. (محمدی و نجفی, ۱۳۸۹, ص. ۳۲-۳۳)
در سال ۲۰۰۵ تحقیقی توسط Tech web news انجام گرفته است که نشان می­دهد بانکداری الکترونیکی پر­سرعت­ترین رشد را میان فعالیت­های بازرگانی در اینترنت داشته است. گسترش بانکداری آنلاین با توسعه اتصال­های باندهای پهن پرسرعت و افزایش بلوغ فکری کاربران اینترنت همراه شده است. فاکتور دیگری که در رشد بانکداری الکترونیکی نقش دارد، این است که بانک­ها متوجه فواید بانکداری الکترونیکی شده ­اند و اشتیاق بیشتری برای ارائه آن به مشتریان نشان می­ دهند.
مزایای بانکداری الکترونیکی
توسعه بانکداری الکترونیکی دارای مزایای قابل توجهی است؛ که برخی از آنها عبارتند از :
بازار نامحدود از لحاظ زمانی و مکانی: بانکداری الکترونیکی بر­خلاف بانک­های سنتی محدودیتی برای انجام فعالیت­های بانک در چارچوب زمان فعالیت بانک ندارد. با گسترش اینترنت و رواج بانکداری در محیط الکترونیکی می توانند فارغ از زمان و مکان به نقل و انتقال وجوه از حساب خود به حساب دیگری و برعکس بپردازد و به این ترتیب بدون حضور فیزیکی از خدمات بانک بهره­مند شوند.
امکان ارائه خدمات متنوع و گسترده: مشتریان می­توانند برای پرداخت قبوض مختلف، افتتاح حساب، خرید سهام، دریافت یا حواله انواع چک، نظارت بر حساب شخصی، مبادلات پول و … از خدمات بانکداری الکترونیکی بهره­مند شوند.
کسب درآمد از طریق کارمزد: نظام بانکداری الکترونیکی همواره به دنبال توسعه و ارائه خدماتی است که در قبال آنها رضایتمندی مشتریان را افزایش داده و با دریافت کارمزد، درآمد خود را نیز افزایش دهد.
تمرکز بر هزینه و رشد درآمد: نظام بانکداری سنتی با بکارگیری راه حل های گوناگون، بیشتر سعی در کاهش هزینه­ های خود دارد. در صورتی که نظام بانکداری نوین علاوه بر تمرکز روی کاهش هزینه­ها، با نگاه جامع و آینده­نگر سعی در ارائه خدمات جدید و کسب درآمد از این طریق را دارد.
از دیگر مزایای بانکداری الکترونیکی می­توان به موارد زیر نیز اشاره نمود:
کاهش حجم استفاده از کاغذ و نیروی انسانی؛
ایجاد رابطه نزدیک میان بانک­ها؛