دادگاه به همه ی اماره ها و دلیل ها می‌رسد و اگر به واقع دست نیاید، به حکم ظاهر و اصل، باید افزوده ها را مقارن با وصیت نامه شمرد.

تغییر های بعد از امضا باید وصیت جدید تلقی شود، و به همین جهت در صورتی اعتبار دارد که دارای تاریخ و امضا موصی باشد . با وجود این، اگر مقصود از افزوده ها، تنها رفع ابهام و اجمال از وصایای سابق یا کامل کردن شیوه های اجرایی تصرف اصلی باشد، نیازی به امضای دوباره ی موصی و تاریخ ندارد . باید دانست که به موجب مستفاد از روح ماده ی ۲۷۸ قانون امور حسبی، افزوده ها و تغییرهایی را که در روز انشاء وصیت تحریر شده، هر چند که در ساعت دیگری از همان روز باشد، باید مقارن با وصیت نامه ی اصلی دانست .

بند هشتم- امضا در وصیت نامه ی رسمی

وصیت نامه ی رسمی ، از بسیاری جهات بر وصیت نامه ی خود نوشت رحجان دارد ، زیرا کسانی که قادر به نوشتن نیستند یا سواد ندارند می‌توانند از این نوع استفاده کنند : گاه مجروح و مختصر ، توان تنظیم نامه خود نوشت را ندارد ، ولی وصیت نامه ی رسمی احتیاجی به قدرت تحریر ندارد .

تشریفات مربوط به تنظیم وصیت نامه نیز ، با آنکه انشاء وصیت را تا اندازه ای دشوار می‌سازد ، منافع زیادی را در بردارد : با ثبت وصیت نامه در دفتر اسناد رسمی و امکان گرفتن رو نوشت از آن ، خطر مفقود شدن وصیت نامه به کلی از بین می رود ، و پس از تنظیم وصیت نامه ، موصی اطمینان که ، حوادث ناگهانی یا سوءنیت وارثان نخواهد توانست از اجرای اراده ی او جلوگیری کند . شخص مورد علاقه ی موصی بعد از ارائه وصیت نامه ، از اقامه دلائل اثبات اصالت سند معاف است ، و کوتاه او در ارسال آن به دادگاه نیز در اعتبار وصیت نامه ظلی وارد نمی آورد.

وانگهی ، وصیت نامه ی رسمی پس از فوت موصی در غالب موارد بدون مراجعه ی به محاکم اجرا می شود و موصی له می‌تواند بی درنگ از مزایای وصیت نامه استفاده کند .

با این همه چون بیشتر مردم مایلند که وصیت آنتها پنهان بماند تا کدورتی در خانواده ایجاد نکند و مورد باز خواست و بغض خانواده ی خود قرار نگیرند، و از سوی دیگر، تنظیم سند رسمی مستلزم مخارج وتشریفات زیادی است و وصیت نامه ی رسمی چندان مورد توجه نیست. توده ی مردم مایلند در خفا و به دست خود وصیت نامه ی خویش را تنظیم کنند و مفاد آن را پنهان نگاه دارند^[۴۲].

بند نهم– تشریفات تنظیم وصیت نامه

مطابق ماده ی ۲۷۷ قانون امور حسبی: « ترتیب تنظیم وصیت نامه ی رسمی و اعتبار آن ، به طوری است که برای اسناد تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی مقرر است » .

تشریفات تنظیم سند رسمی ، در فصل اول از باب سوم قانون ثبت ( مواد ۴۶ الی ۶۹ ) و باب اول از نظامنامه ی دفتر اسناد رسمی مورخ ۲۴/۱۲/۱۳۱۷ ( مواد ۱۶ الی ۴۶ ) مقرر شده است . ‌بنابرین‏ ، در حقوق ایران قواعد خاصی برای وصیت نامه رسمی وجود ندارد و سردفتر ، با رعایت تشریفات قوانین ثبتی ، وصیت نامه را در دفاتر پلمپ شده ثبت می‌کند و به امضای موصی و شاهدان و معرفان می رساند .

به موجب ماده ی ۲۷۷ قانون امور حسبی اعتبار وصیت نامه ی رسمی مانند سایر اسنادی است که دردفاتر اسناد رسمی تنظیم می شود . ‌بنابرین‏ وصیت نامه رسمی ، اعم از اینکه راجع به منقول باشد ، بدون اینکه احتیاج به حکمی از محاکم عدلیه باشد ، لازم الاجراست ( مواد ۹۲و ۹۳ قانون ثبت ) .

همچنین تمام محتویات و امضاهای مندرج در این وصیت نامه ، رسمی و معتبر است و فقط میتوان با ادعای جعل ، خلاف آن را اثبات نمود ( ماده ۱۲۹۲ قانون مدنی و ماده ۷۰ اصلاح قانون ثبت اسناد و مدارک) .

با وجود این ، باید متوجه بود که تمام مندرجات وصیت نامه از هر حیث دارای اعتبار مساوی نیست و بر بسیاری از موضوع ها می توان ، بدون اینکه احتیاجی به ادعای جعل باشد اعتراض کرد :

1. 1. در برابر اعلامی که برای سردفتر ، تحقیق درباره ی آن امکان دارد و توسط شخص وی احراز شده است ، فقط میتوان ادعای جعل کرد.

1. نسبت به اموری که سر دفتر خود نمی تواند احراز کند ، و فقط بنا به اعلام اشخاص در سند رسمی قید می شود ، فقط تا وقتی اعتبار دارد که خلاف آن در دادگاه اثبات نشده است.

بند دهم- امضا در وصیت نامه سری

معنی : وصیت نامه سری در قانون امور حسبی تعریف نشده است . ولی ، از جمع مواد ۲۷۹ و ۲۸۰ ، در تعریف این وصیت نامه می توان گفت :« وصیتی است که توسط موصی امضاء و لاک و مهر شده و در اداره ی ثبت محل اقامت او ، یا محل دیگری که در آئین نامه ی وزارت دادگستری معین شده است ، امانت گذارده می شود .» وصیت نامه سری ، در حقیقت اختلاطی از وصیت نامه رسمی وخود نوشت است .

بند یازدهم- تشریفات وصیت نامه سری

به موجب ماده ۲۷۹ قانون امور حسبی:

« وصیت نامه ی سری ممکن است به خط موصی یا به خط دیگری باشد ، ولی در هر صورت باید به امضای موصی برسد . » پس ، ضرورتی ندارد که ، وصیت نامه به خط شخص موصی نوشته شده باشد و امضای موصی برای اعتبار آن کافی است . اوصاف و احوال شخصی نویسنده ی وصیت نامه ‌در اعتبار آن تأثیری ندارد و ممکن است وسیله ی کودک و محجور و یا شخص موصی له نوشته شود . همچنین لازم نیست که وصیت توسط موصی خوانده شود . او می‌تواند مضمون وصیت را یادداشت کند و به دیگری دهد تا آن را با عبارتی شیوا و خط خوش بنویسد^[۴۳] .

با وجود این هر گاه شخصی قادر به سخن گفتن نیست بخواهد وصیت نامه ی سری تنظیم کند ، باید تمام وصیت نامه را به خط خود بنویسد و امضا کند ، و نیز در حضور مسئول دفتر رسمی ، روی وصیت نامه بنویسد که ، این برگ وصیت نامه ی اوست . در این صورت ، مسئول دفتر ، باید روی پاکت یا لفافی که وصیت نامه در آن است بنویسد که ، عبارت مذبور را موصی در حضور او نوشته است ( ماده ۲۸۱ قانون امور حسبی )

چنان که گفته شد ، امضای وصیت نامه ی سرّی برای اعتبار آن کافی است . ولی ، چون بی سواد امکان دارد بر خلاف آنچه مقصود واقعی اوست وصیت نامه را امضا کند ، ماده ۳۸۰ ‌بی‌سوادان را از تنظیم این وصیت نامه ممنوع ‌کرده‌است^[۴۴]. به هر حال ، امضای موصی مهم ترین رکن اساسی وصیت نامه ی سری است . کسانی که قادر به امضا کردن نیستند ، نمی توانند بدین ترتیب وصیت کنند. اگر موصی در صورت قدرت بر امضا نیز وصیت نامه را مهر کند، یا اثر انگشت خود را بر آن بگذارد، وصیت نامه معتبر نیست ولی، وصیت نامه ی سری نیازی به تاریخ ندارد. تاریخ وصیت نامه، از سند ثبت وصیت نامه در دفتر امانات معلوم می شود. از همین جاست که می توان گفت: وصیتی که نوشته و از طرف موصی امضا شده ، قبل از ثبت وصیت نامه ی سری تلقی شود . وصیت نامه پس از امضا، سند ناقصی است که با ثبت در دفتر امانات ، اعتبار وصیت نامه ی سری را پیدا می‌کند .

بند دوازدهم- لاک و مهر وصیت نامه