روند توسعه مدل پذیرش فناوری

در فاز انطباق: این مدل در زمینه­ وسیع سیستم­های اطلاعاتی به کار گرفته شده است ( برخی از این سیستم­های صفحه گسترده –لوتوس 1،2 و 3 و نرم افزارهای واژه پرداز و عمدتاً از مجموعه نرم­افزارهای آفیـس بوده ­اند) فناوری­های ارتباطی (ایمیل ، ایمیل صوتی، سیستم ارتباط با مشتری، و فاکس) سیستم­های مرکز داده کامپیوترهای کوچک و فناوری­هایی در ارتباط با اینترنت بوده ­اند. (سیستم­های خدمات اطلاعات – خدمات آن­لاین – سیستم­های مجازی و … کتابخانه­ های دیجیتال و …)است. این مدل در سازمان­های متعدد با فرهنگ­های مختلف به کار گرفته شده است. ( سازمان­های مالی آمریکایی- کمپانی فولاد کانادایی – شرکت­های حسابداری بیمارستان­های عمومی هنگ کنگ، مؤسسات مالی و بانک­ها)

در فاز اعتبار مدل پذیرش فناوری دو روند رخ می­دهد. روند نخست: اعتبار سنجی ابزارهای سهولت و سودمندی درک شده می ­پردازد و سایرین به ارتباط بین سایر متغییر­های مدل پذیرش فناوری می ­پردازد.

فاز گسترش نیز به دو بخش تقسیم می­ شود. بخشی به توسعه دو سازه­ی اصلی سودمندی و سهولت درک شده پرداخته و بخشی دیگر به سایر متغیّر­ها می پردازد.

از نظر آدام^[27]، نلسون^[28] و تاد^[29] دوره­ های تکامل مدل پذیرش فناوری به 4 بخش تقسیم شده است. که این دوره­ها شامل معرفی – اعتبار – گسترش و تکمیل استادانه است. از زمان معرفی مدل در سال 1989 تحقیقات در این حوزه به دو بخش اصلی تقسیم شده است یک بخش می­کوشید تا برای اثبات صحت مدل آن را نمونه ­ای از سایر مدل­ها بداند. آدامز مدل را در پنج حوزه­ مختلف به کار گرفته و اعتبار آن را در پیش ­بینی رفتار مصرف ­کننده اثبات نمود (Adam, Nelson, & Todd, 1992‌).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بخش یک به مقایسه­ مدل پذیرش فناوری با تئوری TRA پرداخته و به بیان تفاوت­های آن می ­پردازد و از نظر قدرت پیش ­بینی و دشواری مقایسه می­نماید.
دیویس مدل TAM را با TRA بین دانشجویان MBA مقایسه نموده و دریافت که TAM تبیین بهتری برای قصد استفاده از سیستم پردازش­گر نسبت به TRA داشته است(Davis, Bagozzi & Warshaw, 1989).
در دوره­ اعتبار محققین برای تائید مدل شاخص­ های مناسب مرتبط با فناوری­های مختلف و جایگاه و وظایف تعیین نموده ­اند.آدام در سال 1992 با بهره­ گیری و توسعه مدل دیویس و به­ کارگیری دو سازه­ی اساسی مدل (سهولت و سودمندی درک شده) در دو نوع فناوری (پست صوتی و الکترونیک) در 10 سازمان با 118 کاربر انجام شده است اعتبار و روایی مقیاس­های ارزیابی سازه­ ها را تائید نموده است.
در دوره گسترش: محققین به نوعی متغیرهای مرتبط با سازه­های اصلی مدل پرداخته­اند. برخی از محققین (Sun & Zhang, 2006) برخی از محدودیت­های مدل را توان ناکافی پیش ­بینی و عدم وجود رابطه بین سازه­های آن دانسته اند و نقش و متغییر­های میانجی را در ایجاد این محدودیت­ها مؤثر می­دانند (Venkatesh, Morris & Davis, 2003).
یکی دیگر از محدودیت­ها شاخص­ های مرتبط با متغییر­های شخصی است که شامل سطح تحصیلات تجربیات پیشین و آموزش است. سه متغییر بر سودمندی تاثیر مشخص گذارده است. در مرحله ی پایانی نیز مدل همچنان به تکامل خود ادامه می­دهد. در این مرحله با تمر کز به مدل جدیدتر که متغییر های خارجی که بر سودمندی و سهولت مؤثر است ادامه می یابد.

1. 1. مدل پذیرش فناوری 2

در سال 2000 مدل پذیرش فناوری 2 معرفی گردید (Venkatesh & Davis, 2000). همچنین در پایان همان سال شاخص­ های بیشتری برای تبیین سازه­ی سهولت درک شده معرفی گردید. که شامل خود­کارایی با کامپیوتر و تجهیزات است و لذت­بخشی استفاده از کامپیوتر و وجود احساس عصبی­شدن حین استفاده از کامپیوتر بود که برای کاربرانی که نخستین بار از سیستم­های خاصی استفاده می­ کنند معرفی شد.
تحقیقات ثابت نمود که این متغییر­ها تا 60% قادر به تبیین سهولت هستند در این تحقیق عوامل که برای دفعات نخست و در مراحل اولیه ی استفاده مؤثر هستند را به چند دسته­ی ویژگی­های فردی و ویژگی­های موفقیتی تقسیم می­نماید. در سال 2003 مدل تئوری یکپارچه­ی پذیرش و بهره­ گیری از فناوری معرفی شد. محققین در سال 2006 مدل توسعه ­یافته­ای از پذیرش فناوری را توصیه نمودند. (Sun & Zhang, 2006) که ده فاکتور تعدیل کننده را شناسایی و در قالب سه گروه عوامل سازمانی (داوطلبی طبیعت وظیفه و کسب و کار) عوامل مرتبط با فناوری (دشواری فناوری بهره­ گیری فردی در برابر بهره­ گیری گروهی هدف به­ کارگیری فناوری کار­گرا بودن در برابر تجهیزات­گرا بودن آن) و شاخص­ های فردی (ظرفیت های ذهنی – پیشینه ی فرهنگی – سن – جنس و تجربیات است) این متغییر­ها در کنار سازه­های اصلی، سهولت و سودمندی درک شده و هنجارهای اجتماعی مورد بررسی قرار می­گیرد.

1. 1. توسعه ی مدل پذیرش فناوری 2

در سال 2000 محققین برای تکمیل مدل ابتدایی پذیرش فناوری و تبیین سودمندی و سهولت درک شده از قصد به کارگیری در قالب واژه های تاثیرات اجتماعی و فرایند­های ارزیابی ابزارها استفاده نمودند چون هر چند مدل ابتدایی پذیرش فناوری بر پایه­ ­ مدل رفتار منطقی آجزن استوار بود لیکن هنجارهای اجتماعی در ساختار آن موجود نبود. از زمان معرفی مدل همه محققان به لزوم و ضرورت ورود متغییر های بیشتر در مدل تاکید کرده اند.
در مدل پذیرش فناوری 2 یکی از مهم ترین اهداف تبیین شاخص های سودمندی و سهولت درک شده است. شکل 2-7 نمونه ای از این مدل را ارائه می دهد که شاخص هایی چون (هنجارهای فاعلی– داوطلبی و تصویر) ارائه شده و ابزارهایی چون ( ارتباط شغلی – کیفیت خروجی ارزیابی – نتایج و سهولت درک شده) معرفی شده است.
در این مدل تجربیات و داوطلبی به عنوان متغییر میانجی مطرح است. متغییر داوطلبی به عنوان متغییر میانجی بین به­ کارگیری و سطوح سازمانی مطرح است. هنجارهای اجتماعی از طریق سودمندی درک شده یا در قالب آنچه بین ­المللی­شدن نامیده می­ شود بر مدل تاثیر­گذار است. عامل هنجارهای اجتماعی بر تصویر ذهنی تاثیر می­ گذارد (Venkatesh & Davis, 2000).
نتایج
کیفیت خروجی
تصویر
ارتباط شغلی
هنجارهای فاعلی
تجربه
داوطلبانه بودن
سودمندی درک شده
سهولت درک شده
قصد استفاده
رفتار استفاده
شکل 2 7. مدل پذیرش فناوری 2
تحقیقات بیانگر این مطلب است که بهره­ گیری که بر اثر فشار عوامل سازمانی رخ دهد درک فرد از سودمندی درک شده بر اثر تاثیر عوامل اجتماعی سبب افزایش استفاده می­ شود. فرد نسبت به بهره­ گیری از سیستم هدف در صورتی که افراد شاخص در گروه یا تیم به آن اعتقاد داشتند بیشتر ترغیب می­ شود. مدل پذیرش فناوری 2 عواملی چون بین ­المللی­شدن را زمانی که داوطلبی یا اجباری می­باشد را مطرح می­نماید متغییر میانجی یک تجربه است که بر هنجارهای فاعلی و قصد بهره­ گیری از سیستم تاثیر می­ گذارد رابطه­ بین هنجارهای فاعلی و قصد در مواقعی که بهره­ گیری اجباری بوده است و فرد در آغاز استفاده از سیستم است قوی­تر می­باشد. تجربه بر رابطه­ بین هنجارهای فاعلی و سودمندی درک شده نیز تاثیر می­ گذارد.
در فرایند ابزاری، مدل پذیرش فناوری 2 پیشنهاد می­ کند که در حوزه­ فردی ارتباط بین اهداف شغلی و خروجی آن با به­ کارگیری سیستم ارتباط وجود دارد (ارتباط شغلی) این امر به عنوان اساسی در ارزیابی سودمندی سیستم به کار می­رود (سودمندی درک شده).
مدل پذیرش فناوری 2 در مقایسه با مدل پذیرش فناوری نخستین که حدود 52-34 درصد قصد به­ کارگیری را توصیف می­ کند ؛تا حدود60 درصد متغییرهای مرتبط با سودمندی را توصیف می­ کند.

1. مدل تناسب بین وظیفه و فناوری