• نکته آخر این‌که والدین سعی کنند به جای قضاوت در دعواهای فرزندان، با آن‌ها بازی کنند و با آنان ارتباطی صمیمی برقرار سازند.

نقل شده که امام حسن و حسین۸در دوران کودکی، تمرین خط می‌کردند. حسن۷گفت: خط من بهتر است و حسین۷گفت: خط من. از مادر خواستند که میان آن‌ها داوری کند. ولی مادر نخواست که با قضاوت خود، یکی را ناراحت سازد. به همین دلیل، آنها را نزد امیرمومنان علی۷فرستاد. او هم از داوری خودداری کرد و آن‌ها را نزد پیامبر اکرم۶فرستاد. پیامبر۶، داوری را به جبرئیل حواله کرد. او نیز از داوری خودداری کرد و سرانجام، این کار به عهده مادر گذاشته شد که سراسر وجودش ظرافت و درایت بود. زهرا(سلام الله علیها) فرمود: «دانه‌های گلوبندم را روی زمین می‌ریزم. هر کس دانه‌های بیشتری جمع کرد، خط او بهتر است». آن‌ها به رقابت پرداختند، دانه‌ها مساوی بود.[۶۴۰] او با این رفتار خود به همگان آموخت که در داوری بین کودکان باید دقّت کرد.
۲-۶-۱-۶-۴- بازی‌های رایانه‌ای
پدیده بازی، بر حسب علل، زمینه‌ها و شرایط، زمان‌ها و مکان‌های مختلف، به لحاظ ساختار، محتوا و کارکرد، شکل‌های گوناگونی به خود گرفته است. بر این اساس، از نیمه دوم قرن بیستم، همراه و همگام با پیشرفت صنایع الکترونیکی، بازی‌ها و اسباب‌بازی جدید و متنوّعی به بازار عرضه شد که به اصطلاح «بازی‌های کامپیوتری» گفته می‌شود.[۶۴۱]
بازی‌های الکترونیکی که از طریق برنامه‌های آتاری، میکرو، سگا، پلی استیشن و رایانه ارائه می‌شوند و نزد کودکان، محبوبیّت و جذّابیّت‌های خاصی دارند، به دلیل آن‌که بیشتر، محصول کشورهای غربی‌اند و پیام‌ها و هنجارهای متضاد با فرهنگ و ارزش‌های دینی جامعه ما را تبلیغ می‌کنند، دنیای پاک و بی‌آلایش کودکان و نوجوانان را به شدّت آسیب‌پذیر کرده‌اند. بنابراین والدین در تهیه این‌گونه برنامه‌ها، باید بسیار دقیق باشند و به پیامدهای تربیتی آن‌ها توجه کنند.[۶۴۲]

تحقیقات تجربی نشان داده شده که بسیاری از بازی‌های رایانه‌ای جدید، القا کننده تخیّلات پرخاش‌گرانه، رفتارهای توأم با خشونت و… در نهایت، تربیت شخصیت‌های خشن و کینه‌جو است.
پو نزو (۱۹۹۱) پس از تحلیل محتوای ۴۷ بازی مشهور ویدئویی، گزارش می‌دهد که از این تعداد بازی، تنها هفت بازی شامل مضامینی غیر پرخاش‌گرانه هستند.[۶۴۳]
خطر دیگری که این‌گونه بازی‌ها دارند، این است که استفاده افراطی از این بازی‌ها و میخ‌کوب شدن در پای دستگاه‌ها، به معنای محرومیت از تعامل و ارتباط با گروه هم‌سالان است و به تدریج به اعتیاد بازی می‌ انجامد و نتیجه آن، عدم تحقّق صحیح و کامل فرایند اجتماعی شدن یا دست کم بروز اشکالاتی در این فرایند است.[۶۴۴]
۲-۶-۱-۶-۵- اسباب‌بازی‌ها
همان‌طور که جسم کودک نیاز به غذا دارد، روح و روان او نیازمند تغذیه است و اسباب‌بازی برای کودک، نوعی غذای روح به شمار می‌رود. به همین دلیل، روان‌شناسان و مربّیان مشهوری چون پیاژه، فروبل، کلاپارد، والن و.. والدین را به انتخاب اسباب‌بازی مناسب و مفید برای کودک فراخوانده‌اند.[۶۴۵]
بیشتر اسباب‌بازی‌های بازار کشور ما، یا وارداتی است یا تقلیدی که با اهداف، معیارها و کارکردهای ویژه‌ای ساخته شده و به تدریج بر ذوق، سلیقه و هنجار‌های رفتاری کودک ما تأثیر می‌گذارد. چنان‌چه یکی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که بیشتر کودکان به اسباب‌بازی‌های خارجی علاقه دارند و والدین هم به خاطر جلب رضایت کودک، این‌گونه اسباب‌بازی‌‌ها را می‌خرند.[۶۴۶]
برای مثال، اسباب‌بازی‌های پر زرق و برق و گران‌قیمت، با ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگی و دینی جامعه ما ناسازگار است. نیز، اسباب‌بازی‌های جنگی، به کودک چنان وانمود می‌کند که جنگ، تفریح و سرگرمی و بازی است.[۶۴۷]
از طرف دیگر، طرز تفکّر غالب در فرهنگ امروز غرب، آن است که در همه زمینه‌ها از انگیزه‌های جنسی استفاده شود. این نگرش، حتی به دنیای پاک، معصومانه و دوست‌داشتنی کودکان نیز وارد شده و در طراحی و ساخت وسایل بازی، به ویژه عروسک‌ها به طور کامل مشهود است. لذا عروسک‌های انعطاف پذیر و نیمه عریان، القا کننده فرهنگ بیگانه می‌باشند.[۶۴۸] برای نمونه، در سال ۱۹۵۹ در نمایشگاهی در آمریکا، عروسک باربی به دنیا معرفی شد. از آن روز تا به امروز نزدیک به ۵۰ سال، این عروسک در دنیا رخ نمایی کرده و به عنوان سمبل زیبایی آمریکا شناخته شده است. اما در سال ۱۳۷۵ نیز در ایران، ایده ساخت عروسک‌های ملی داده شد که بعد از ۵ سال در سال ۱۳۸۰ عروسک‌های دارا و سارا متولدشدند. فولا[FUlla] ، عروسکی است که در سوریه ساخته شده و در منطقه خاورمیانه مورد توجه است. این عروسک در سوریه از باربی مورد توجه‌تر است. این عروسک منطبق با ارزش‌های اسلامی و فرهنگ مردم ساخته شده است تا جایگزین مناسبی برای باربی فراهم کند.
۲-۶-۱-۶-۵-۱- مشکلات تولید اسباب‌بازی در ایران
در تولید اسباب‌بازی، به عنوان یک کالای فرهنگی، از یک سو باید چشم به شرایط اقتصادی دوخت و از سوی دیگر باید به نکات روان‌شناختی، جنبه آموزشی و پرورشی و ملاحظات فرهنگی و اجتماعی توجه کرد. نیز از آن‌جا که مصرف کننده اسباب‌بازی، کودکان و نوجوانان هستند، توجه به جذّابیّت‌های اسباب‌بازی، بسیار مهم است. تلفیق این جذّابیّت‌ها با جنبه‌های آموزشی و پرورشی، می‌تواند یک آرمان باشد، ولی در جامعه ما بیشتر تولیدکنندگان به دلایل وجود مشکلات مختلف، نتوانسته‌اند حتی تولیدات خود را به این آرمان‌ها نزدیک کنند.
پاره‌ای از مشکلات عبارتند از:

    • بهره نگرفتن از پژوهش‌های علمی در ساخت و تولید اسباب‌بازی.
    • نبود سازمانی برای نظارت بر تولیدات و پشتیبانی از آن.
    • پشتیبانی نکردن از تولید کنندگان داخلی.
    • نبود استاندارد و معیارهای تعریف شده در تولید و ساخت اسباب‌بازی.

۲-۶-۱-۶-۵-۲- نکاتی برای تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان اسباب‌بازی
با توجه به اهمیت اسباب‌بازی‌ها در ترویج فرهنگ اسلامی، در ادامه، نکاتی برای تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان اسباب‌بازی ارائه می‌شود.

    • فرهنگ خودی، ضابطه اصلی تولیدات اسباب‌بازی

نکته اصلی که تولیدکنندگان داخلی باید به آن توجه کنند، این است که ساخت اسباب‌بازی، باید طبق ساختارهای اجتماعی و معیارهای فرهنگ خودی باشد تا هم از فرهنگ جامعه در برابر تهاجم فرهنگی محافظت شود و هم مقدمات انتقال فرهنگ و ارزش‌های دینی جامعه به کودکان و نسل آینده را فراهم سازد. منظور از فرهنگ خودی، مجموعه‌ای از بینش‌ها، گرایش‌ها و رفتارهای مادی و معنوی افراد یک جامعه است که به نسبت ثابتی از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. در اندیشه اسلامی، تمامی باورها و ارزش‌ها منشأ آسمانی دارد و همه رفتارهای فردی و اجتماعی بر اساس تعالیم الهی شکل می‌گیرد. بنابراین فرهنگ خودی جامعه ما، ریشه در تعالیم اسلامی دارد. نکته دیگر این‌که لزوم سازگاری اسباب‌بازی با فرهنگ خودی، به معنای عدم استفاده از امکانات و فناوری‌های جدید در تهیه و ساخت آن‌ها نیست.[۶۴۹]

    • جنبه‌های مثبت بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های سنّتی

بازی و اسباب‌بازی‌های سنتی بر اساس نیازهای مختلف جامعه به وجود آمده‌اند. برخی از آن‌ها فقط جنبه تفریحی و برخی دیگر جنبه آموزشی دارند. ولی هیچ‌یک از آن‌ها، جنبه بدآموزی ندارند. برای نمونه می‌توان به «عروسک خیمه شب‌بازی» اشاره نمود که هنرمندان باذوق، آن را ساخته و ماجراهایی از زبان عروسک‌ها نمایش می‌دادند و کودکان با این حس که آن‌ها واقعیت دارند، در تخیّل خود، شخصیت آن‌ها را مرور می‌کردند و خوب یا بد بودن آن‌ها، می‌توانست روی اخلاق آن‌ها اثر بگذارد. در دهه اخیر، اسباب‌بازی‌های سنّتی، تغییرات بسیاری کرده‌اند. البته در چند سال اخیر، مجامع فرهنگی و صدا و سیما، در این زمینه تلاش‌هایی کرده‌اند که عروسک‌های دارا و سارا، کلاه قرمزی و … نمونه‌هایی از آن تلاش است.[۶۵۰]

    • اسباب‌بازی، وسیله‌ای برای آموزش و انتقال فرهنگ

در جامعه ما، برخی تحت تأثیر رویکرد تجاری اسباب‌بازی قرار گرفته و به تولیدات اسباب‌بازی مشغولند و در عمل، اسباب‌بازی خارجی را وارد بازار یا از نمونه‌های خارجی که هزینه کمتری دارد، الگوبرداری می‌کنند که این روند بسیار خطرناک است و عرضه اسباب‌بازی‌های مخرّب به کودکان، آن‌ها را دچار بحران اخلاقی و تربیتی می‌کند.

    • ضرورت نظارت بر تولید واردات اسباب‌بازی

لازم است برای تولید و وادرات و انتخاب اسباب‌بازی کودکان متناسب با فرهنگ اسلامی‌ سرمایه‌گذاری شود؛ چرا که دشمنان اسلام با ارائه پیام‌ها و القاهای نادرست خود، از هر راهی ـ ولو ساخت اسباب‌بازی ـ درصدد نفوذ به ضمیرهای پاک کودکان مسلمان هستند. چنان‌چه امام صادق۷می‌فرماید: «بَادِرُوا أَحْدَاثَکُمْ‏ بِالْحَدِیثِ قَبْلَ أَنْ تَسْبِقَکُمْ إِلَیْهِمُ الْمُرْجِئَهُ؛ به کودکان و نوجوانان خود، احادیث ما را بیاموزید، پیش از این‌که مرجئه بر شما پیشی بگیرند و عقاید خود را به آن‌ها تحمیل کنند».[۶۵۱]
باید توجه نمود که این نهی تنها شامل مرجئه نمی‌شود؛ چون در زمان آن حضرت، مرجئه رواج داشته و جوانان را گمراه می‌‌کنند، آن حضرت به نام آنان تصریح کرده‌اند ولی در هر زمان، ممکن است مکتب‌ها و گروه‌هایی باشند که با عقاید خود، جوانان را گمراه کنند.

    • منتشر شدن نشریه‌ای ویژه صنعت اسباب‌بازی

بیان شدن آخرین تحقیقات و دست‌آوردهای علمی و صنعتی مربوط به بازی اسباب‌بازی در چنین نشریه‌ای، موجب می‌شود سطح آگاهی تولیدکنندگان، فروشندگان و مربّیان افزایش یابد.[۶۵۲]
۲-۶-۱-۶-۵-۳- نقش بازی‌های قرآنی در انس کودکان با قرآن
اگر مربی سعی کند آموزش قرآن را به صورت بازی طراحی کند، برای کودک بسیار جذّاب خواهد بود و ضمن این‌که باعث علاقه‌مندی او به قرآن خواهد شد، از خسته شدن کودک نیز جلوگیری می‌کند. توجه شود که این علاقه‌مندی، مقدمه انس با قرآن نیز خواهد بود. گاهی دیده می‌شود بعضی افراد، آموزش قرآن به کمک بازی را مغایر با قداست قرآن می‌دانند، لذا با آن مخالفت می‌کنند. در مقابل چنین دیدگاهی، باید گفت اگر آموزش قرآن از طریق بازی باعث موهن جلوه‌دادن قرآن در ذهن کودک ‌شود، در آن‌صورت می‌توان مخالفت بالا را پذیرفت. ولی به نظر می‌رسد که این‌گونه نباشد؛ چرا که بازی در این سنین برای کودک لهو و لعب نیست؛ بلکه کاملاً مانند نقش کار در زندگی بزرگسالان می‌باشد و هر گونه یادگیری از طریق بازی انجام می‌پذیرد، لذا هر آن‌چه از طریق بازی می‌آموزد، ضمن این‌که برای او لذت بخش می‌باشد، یادگیری را در ذهن کودک عمق می‌بخشد.
از آن‌جا که هدف اصلی و مهم آموزش قرآن در پیش دبستانی و دبستانی، انس با قرآن می‌باشد، کودک از آموزش قرآن به کمک بازی لذت می‌برد و علاقه‌مند یادگیری قرآن شده و در نتیجه انس به قرآن در او بوجود خواهد آمد.
بنابراین لازم است کارشناسان قرآنی، با ترجمه موضوعی و پیامی قرآن و بازی‌سازان و طرّاحان وسایل سرگرمی و تفریح کودکان و نوجوانان با ابتکار و خلّاقیّت خود، در طراحی و تولید بازی‌هایی که بتواند به نحو مطلوبی، اوقات فراغت کودکان و نوجوانان را پر کند، کوشا بوده؛ چرا که خلأ چنین استفاده‌ای کاربردی از قرآن به ویژه در مواجهه با کودک و نوجوان احساس می‌شود.[۶۵۳]
مربّی قرآن در طرّاحی بازی‌های قرآنی برای کودکان، باید به چند نکته ذیل توجه داشته باشد:

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...