کار به تمرین نیاز دارد. رفتار جدید آن‌قدر باید انجام شود تا در سطح یادگیری ضمنی قرار گیرد.
در آخر می‌توان این سوال را مطرح کرد که “چه کسی می‌تواند به من کمک کند”: این آخرین مرحله خود‌یابی و تقویت هوش هیجانی است و بدین معنی می‌باشد که هوش هیجانی را نمی‌توان بدون کمک دیگران بهبود بخشید. باید بازخورد‌های دیگران در خصوص تأثیر‌گذاری رفتار بر آنان و نیز پیشرفت‌شان بر اساس دستور‌العمل یادگیری ارزیابی شود (شعبانی، ۱۳۸۷).

رویکردهای رایج در حوزه‌ی هوش هیجانی و الگوی استفاده‌شده در پژوهش
طی پژوهش‌های انجام شده در زمینه هوش هیجانی دو رویکرد در این زمینه مطرح شده است (Brackett, Rivers, & Salovey, 2011):
۱- رویکرد اول الگوی توانایی است که در سال ۱۹۹۰ توسط مایر و سالووی مطرح شد. در این رویکرد هوش هیجانی به عنوان “مجموعه‌ای از توانایی‌های ذهنی عمده در قلمرو پردازش فعال اطلاعات هیجانی” تعریف شده است.
۲- رویکرد دوم الگوی ترکیبی است که در این الگو، هوش هیجانی به صورت مجموعه‌ای از ویژگی‌های شخصیتی و توانایی‌های غیرشناختی تعریف شده است. این مدل‌ها به این دلیل این گونه نام‌گذاری شده‌اند که مفهوم توانایی را با ویژگی‌های شخصیتی مثل خوش‌بینی، اعتماد به نفس و خودکارآمدی هیجانی ترکیب می‌کنند. طرفداران این رویکرد، از روش‌های خودسنجی برخلاف ارزیابی‌های عملکردی برای اندازه‌گیری هوش هیجانی استفاده می‌کنند. به عنوان مثال به جای اینکه از افراد درخواست شود نشان دهند چطور جملات احساسی را درک می کنند، از افراد خواسته می‌شود که به داوری خود در درک احساسات دیگران پرداخته و در این زمینه گزارش دهند (همان، ۲۰۱۱).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

الگوی استفاده ‌شده در این پژوهش، در سال ۱۹۹۹ توسط گلمن، بویاتزیس و ری^[۳۸]، ارائه شد؛ این الگو و مؤلّفه‌های مطرح شده در آن، مبنای طراحی و تدوین پرسشنامه سیبریاشرینک می‌باشد بنابراین پژوهش حاضر نیز به نوعی وام‌دار الگوی حاضر محسوب می‌شود. در این الگو مؤلّفه‌های زیر برای هوش هیجانی در نظر گرفته ‌شده است:
۱- خودآگاهی یا شناخت عواطف شخصی: خودآگاهی یا شناخت عواطف شخصی در واقع تشخیص احساس است که اهمیت زیادی در هوش هیجانی پیدا می‌کند. این‌که فرد بتواند احساسات را درک و کنترل کند که این امر نیازمند بصیرتی روان‌شناسانه است. افرادی که خودآگاهی بالایی دارند، با خود و دیگران صادق هستند و قدرت درک چگونگی تأثیر احساسات بر خودشان، سایر افراد و عملکرد شغلی‌شان را درک می کنند. آنها با این احساس قوی از خودآگاهی، می‌توانند با اعتماد به نفس بیشتری فعالیت کنند و در استفاده از قابلیت‌ها و توانایی‌های خود کوشا باشند (همان، ۱۳۸۵؛ شریفی، ۱۳۸۶).
۲- خودنظم دهی یا به کار بردن درست هیجان ها: این مؤلّفه کنترل و اداره احساسات را در بر می‌گیرد و از مؤلّفه خودآگاهی پایه می‌گیرد. اهمیت این مؤلّفه به این خاطر است که هنگامی که محیطی به سرعت در حال تغییر و تحول است فقط افرادی که قدرت تسلط بر هیجانات خود را دارند، قادر به تطابق خود با این تغییرها هستند (مختاری پور، سیادت، ۱۳۸۵؛ شریفی، ۱۳۸۶).
۳- انگیزش یا برانگیختن خود: برانگیختن خود به زبان ساده یعنی کنترل تکانه‌ها (تکانه‌هایی مثل خشم، میل جنسی و مانند آن) تسلط بر نفس، تأخیر در ارضای فوری ‌خواسته‌ها، رهبری هیجانات و توان قرار گرفتن در یک وضعیت روانی مطلوب که خویشتن‌داری عاطفی یا همان به تأخیر انداختن این انگیزه‌ها و فرونشاندن تکانه‌ها یکی از مؤلّفه‌های اساسی هوش هیجانی است (شریفی، ۱۳۸۶). این مؤلّفه به این معنی است که فرد بتواند احساسات خود را در جهت هدفی خاص هدایت کند که این امر برای ایجاد توجه و انگیزه در فرد بسیار اهمیت دارد. این نوع کنترل و هدایت احساسات باعث موفقیت افراد می‌شود زیرا افرادی که می‌توانند احساسات خود را هدایت کنند یا به تعبیری برانگیزانند، در هر کاری که بر عهده آنها قرار داده شده است تلاش مؤثری دارند (مختاری پور، سیادت، ۱۳۸۵).
۴- شناخت عواطف دیگران یا همدلی: همدلی با دیگران یا توانایی شناخت عواطف و احساسات دیگران نوعی مهارت مردمی می‌باشد که این مؤلّفه نیز براساس خودآگاهی هیجانی شکل گرفته است. این افراد با وجود محدودیت‌های زبانی و مکانی، قادر به درک احساسات سایر افراد می‌باشند (شریفی، ۱۳۸۶).
۵- مهارت‌های اجتماعی یا تنظیم روابط با دیگران: این مؤلّفه را می‌توان هنر ارتباط با دیگران نام نهاد زیرا افرادی که مهارت‌های اجتماعی بالایی دارند می‌توانند احساسات دیگران را به راحتی کنترل و اداره کنند (مختاری پور، سیادت، ۱۳۸۵). افرادی که در این زمینه مهارت دارند، می‌توانند به خوبی و عمیق به دیگران گوش دهند؛ این افراد، دیگران را در جمع خود بهتر می‌پذیرند و دست به قضاوت نمی‌زنند، باعث بروز احساس ارزش و عزت نفس در دیگران می‌شوند و در مواقع بروز احساس گناه و در هر چیزی که موجب پدید آمدن عکس‌العمل دیگران می‌شود، به خوبی عمل می‌کنند (شریفی، ۱۳۸۶).

ویژگی‌های افراد با هوش هیجانی بالا
افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند در تمام مراحل زندگی خود انسان‌های موفقی هستند. این افراد در مهارت‌های عاطفی به خوبی رشد کرده‌اند و همیشه احساس رضایت و خرسندی از زندگی خود دارند. پژوهشگران، آنها را افرادی مولد و کارآمد می‌دانند و معتقدند چنین افرادی می‌توانند در زندگی عاطفی خود تسلط داشته و درگیر کشمکش‌های درونی نشوند (رنجبردار، ۱۳۸۹). این افراد از نظر اجتماعی متعادل، شاد و سرزنده هستند و ترس یا نگرانی‌ در آنها وجود ندارد. همچنین افراد با هوش هیجانی بالا همیشه احساسات خود را به طور مستقیم بیان می‌کنند و با دیدی مثبت به خود و اطرافیان خود فکر می‌کنند در‌نتیجه شبکه اجتماعی وسیع‌تر و حمایت اجتماعی بیشتری برای خود فراهم می‌آورند. آنها برای تعهد، پذیرش مسئولیت و قبول چارچوب‌های اخلاقی آماده هستند و در رابطه خود با دیگران با مهربانی، دلسوزی و ملاحظه رفتار می‌کنند و از زندگی غنی، سرشار و مناسبی برخوردارند (لباف و دیگران، ۱۳۹۰). با توجه به تعریف‌هایی که برای هوش هیجانی ارائه شده است، افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند قادر به تغییر دادن تمایلات خود و پاسخ به آنها هستند. این افراد به خوبی از عهده تنظیم احساسات خود برخواهند آمد (Wong, 2002).
همان‌طور که قبلا نیز ذکر شد، هوش هیجانی دارای اجزا یا مؤلّفه‌هایی می‌باشد که به صورت مجموعه‌ای به هم مرتبط هستند. این مؤلّفه‌ها عبارتند از: آگاهی از هیجان‌های خود، بیان هیجان‌ها، آگاهی از هیجان‌های دیگران و مدیریت هیجان‌ها (نوشین، ۱۳۸۸). اگر فردی این چهار مؤلّفه را در خود داشته باشد فرد موفقی است چرا که از نظر بسیاری از پژوهشگران حوزه هوش هیجانی، ریشه موفقیت افراد در زندگی در درک هیجان‌های خود، هیجان‌های دیگران و اثرات عمیقی که این هیجانات بر زندگی روزمره ما دارند، می‌باشد (باب‌الحوائجی، آقاکیشی‌زاده، ۱۳۸۹). افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند قادرند تا علل به وجود آورنده هیجانات را از هم تفکیک نمایند و جوانب و پیامدهای هیجانات مشابهی چون خشم، نفرت، شرم، گناه، حسادت و غبطه را از یکدیگر تشخیص دهند (Ciarrochi, Chan, Caputi, 2000). علاوه بر این که هوش هیجانی بالا قدرت بیشتری برای سازگاری با مسائل جدید به افراد می‌دهد (Kaschub, 2002).
آقایار و شریفی درآمدی (۱۳۸۵)، ۱۰ ویژگی افراد با هوش هیجانی بالا را به صورت جدول زیر ارائه کرده‌اند:

افراد با هوش هیجانی بالا دارای عادت‌های رفتاری زیر هستند

۱- به جای برچسب زدن به افراد یا موقعیت اجتماعی آنها، ترجیح می‌دهد احساسات آنها را زیر سؤال ببرد.

به جای اینکه بگوید انجام این کار مسخره است، می‌گوید من احساس بی‌حوصلگی می‌کنم.
به جای اینکه بگوید شما انسان بی‌احساس و احمقی هستید، می‌گوید که معذب است.
در جایی که لازم است می گوید من احساس ترس می‌کنم تا اینکه اجازه دهد شما او را احمق تصور کنید.

۲- میان افکار و احساسات خود تفاوت قائل می‌شود.

افکار: من احساس علاقه می‌کنم و من این احساس را در خود درک می‌کنم.
احساسات: من احساس می‌کنم.

۳- در مقایل احساسات خود مسئولیت‌پذیر است.

من احساس حسادت می‌کنم در مقابل شما مرا به حسادت وا می‌دارید.

۴- از احساسات برای کمک به تصمیم‌گیری استفاده می‌کند.

اگر این کار را انجام دهم چه احساسی دارم؟ اگر این کار را انجام ندهم چه احساسی خواهم داشت.

۵- به احساسات دیگران احترام می‌گذارد.

برای دیگران مهم است که در صورت انجام دادن یا انجام ندادن این کار، من چه احساسی خواهم داشت.

۶- به جای خشم، احساس نیروافزایی دارد.

آنها از ابزاری استفاده می‌کنند که دیگران آن را خشم می‌نامند که از طریق آن احساس نیرو گرفتن می‌کنند و می‌توانند بهره‌وری بیشتری داشته باشند.

۷- احساسات دیگران را قبول کرده و تأیید می‌کنند.

آنها احساس همدلی، درک، شناخت و قبول احساسات دیگران را از خود نشان می‌دهند.

۸- ارزش‌های مثبت در احساسات دیگران را با خود تمرین می‌کنند.

از خود می‌پرسند چه احساسی دارم؟ چه چیزی به من کمک می کند تا احساس بهتری داشته باشم؟

1. 1. مصرف مداوم دارو

1. 1. کنترل و ارزیابی علائم هشداردهنده بیمار

1. 1. کاهش استرس ( فشار روانی ) بیمار

1. 1. کم کردن استرس در خانواده

1. 1. حمایت خانواده

1. 1. انتظارات واقع بینانه و در حد توانایی از بیمار

1. 1. ایجاد تعادل بین محرک‌های زیاد و یا بسیار کم در زندگی روزمره بیمار.

خانواده بیمار با شناخت بیشتر از تعامل این دو عامل اصلی و استفاده ازاطلاعات درمورد بیماری، می‌تواند در کاهش دفعات عود بیماری نقش عمده‌ای را ایفا کند و به سیستم درمانی (پزشکان و پرسنل، پرستاران، روان شناسان و مددکاران اجتماعی ) کمک نماید. (کریستین بارکلو ترجمه دریابندری۱۳۸۹)
۲-۷-۱۰ فشار در مراقب بیمار دو قطبی
اختلال دو قطبی از اختلالات شایع روانپزشکی می‌باشد. هرچند در مواردی ممکن است بیمار فقط یک دوره بیماری را تجربه کند، اما در موارد زیادی عود‌های مکرر دیده می‌شود. این بیماری نه تنها برای بیمار ایجاد نگرانی و استرس می کند، بلکه خانواده فرد را نیز دچار نگرانی و گاه آشفتگی‌های شدید می کند. خانواده بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی طی دوره درمانی حاد و دوران باز توانی و بهبودی، فشار‌های زیادی را متحمل شده و کیفیت زندگی آنان افت می کند و در مواردی افسردگی و اضطراب در آنان ایجاد می‌شود. واضحاً نقش عمده و اصلی مراقبت از بیماران روانپزشکی و بخصوص پس از ترخیص از بیمارستان بر عهده خانواده بیماران می‌باشد. مطالعات نشان داده است که فشار تحمیلی ناشی از این مراقبت بر روی بستگان بیمار قابل توجه بوده و موجب تهدید سلامت روانی آنها و کاهش رضایتمندی آنان از زندگی می‌شود. مراقبت از یکی از اعضای خانواده که دچار مشکلات روانپزشکی است، فشار‌های ذهنی و عینی شدیدی بر خانواده تحمیل می‌کند. از سوی دیگر نوع مراقبت خانواده از بیمار روانپزشکی و میزان آمادگی و توانایی خانواده این بیماران تاثیر مستقیم بر نتیجه درمان دارد. (کایتنر، رایان، هروبه نقل ازبرجعلی،۱۳۹۲)

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مطالعات اخیر نشان داده اند که درمان‌های جایگزین و تکمیلی بیماران به همراه دارو درمانی علاوه بر این که موجب کاهش هزینه‌های درمانی و بستری می‌گردند، موجب تمایل و آمادگی بیشتر خانواده‌ها برای پذیرش بیماران می‌گردد. مشکلات و فشارهای روحی و احساسی که بر خانواده‌های بیماران تحمیل می‌شود، و به اصطلاح تحت عنوان فشار‌های تحمیلی ذهنی و عینی از آنها یاد می‌شود، می‌تواند نه تنها موجب اثرات منفی بر خانواده شود، بلکه باعث تضعیف برنامه درمانی بیمار نیز گردد. تمایل روز افزون به استفاده و تحقیق در زمینه مداخلات آموزشی خانواده بیماران روانپزشکی ناشی از افزایش شناخت متخصصین نسبت به بار تحمیلی مراقبت از بیمار بر خانواده و از سوی دیگر ایجاد یک ساختار حمایتی درون خانواده جهت حمایت از بستگان می‌باشد. مطالعاتی که تا کنون در زمینه تاثیر آموزش خانواده بر کاهش میزان فشار تحمیلی بر خانواده‌های بیماران صورت پذیرفته است، اندک و اکثراً مربوط به بیماران اسکیزوفرنی است. این بررسی‌ها بطور روشن نشان داده اند که چنین مداخلاتی موجب پیشگیری از عود اسکیزوفرنی می‌گردد (پرلیک^[۹۸] و روزنهان،۲۰۰۱،به نقل از برجعلی ۱۳۹۲).
از آنجایی که بیماری دو قطبی یک بیماری دوره ای^[۹۹] می‌باشد، ارتباط بین بیمار با خانواده به ویژه در زمان تجربیات استرس زا در مقایسه با اسکیزوفرنی متفاوت است. علاوه بر این ۹۳% خانواده‌های بیماران دو قطبی به فشارهای تحمیلی در زمان ارتباط با بیمار خود اذعان می‌کنند. با توجه به تاثیر شناخته شده آموزش روانشناختی خانواده بر سیر درمان اختلال دو قطبی از یک سو، و اثر بخشی مثبت این آموزش و کاهش فشار تحمیل شده بر خانواده و بهبود کیفیت زندگی خانواده‌ها ازسوی دیگر، بر خود لازم دیدیم مداخله آموزشی جهت خانواده بیماران دوقطبی بستری و سرپایی در بخش‌های روانپزشکی را تدوین نماییم. در مطالعات انجام شده مدل‌های متفاوتی از آموزش روانشناختی جهت این خانواده‌ها طراحی شده، که علیرغم در برگرفتن اصول مشترک از نظر زمان (بستری بیمار یا بعد از بهبودی بیمار) و فردی یا گروهی بودن و تناوب جلسات و… بسیار متفاوت بوده و بر حسب شرایط و نیاز جامعه و مراکز مربوطه، انعطاف پذیری دارند (لاوری^[۱۰۰]،۱۹۹۷، به نقل از ملکوتی).
با توجه به اینکه این آموزشها اکثراً مربوط به خانواده بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بوده است و نیز موارد محدودی که در مطالعات خارجی به آنها استناد شده به میزان زیادی با شرایط فرهنگی آن جوامع منطبق می‌باشد، بنابراین اولاً این مطالعه را صرفاً جهت خانواده بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی طراحی نمودیم، ثانیاً پروتکل آموزشی که بر گرفته از نیازهای خانواده‌های بومی و بر اساس تجربیات سالهای اخیر در مراکز درمانی شهید نواب صفوی و بیمارستان نور اصفهان بوده است، مورد استفاده قرار گرفت. این پروتکل بر اساس تجارب روانپزشکان و نیازهای خانواده‌ها پس از مرور مطالعات در سالهای اخیر در مراکز مزبور مورد استفاده قرار گرفت، لذا باتوجه به خلاء مطالعات در این زمینه به نظر می‌رسد یافته‌های این مطالعه به روشن شدن اثر مداخله آموزش روانشناختی در وضعیت کیفیت زندگی و فشار تحمیلی بر خانواده این بیماران کمک کند (کایتنر، رایان، هرو^[۱۰۱]به نقل ازبرجعلی،۱۳۹۲).
۲-۸ مقابله^[۱۰۲]
با گسترش تکنولوژی و شرایط گذار از جامعه سنتی به جامعه صنعتی به حجم دشواری‌ها و رنج‌های انسان‌ها افزوده شده است و عوارضی چون اضطراب، افسردگی، خودکشی، اعتیاد، طلاق، فرار از تحصیل، احساس پوچی و … را بیشتر از گذشته شاهد هستیم. به موازات این دشواری‌ها روانشناسان و پژوهشگران راه‌های ارزشمندی را در پیش چشم انسان‌های خواستار سلامت گشوده اند که تأمین کننده بهداشت روانی آنها باشد. از نظر جورج آلبی^[۱۰۳] (۱۹۸۲) یکی از مؤلفه‌های اساسی بهداشت روانی مهارت‌های مقابله ای است، که به بررسی این عامل مهم می‌پردازیم.از دیدگاه لازاروس و فولکمن (۱۹۸۴) مقابله عبارت است از: تلاش‌های فکری، هیجانی و رفتاری فرد که هنگام رو به رو شدن با فشارهای روانی به منظور غلبه کردن، تحمل کردن و یا به حداقل رساندن عوارض استرس به کار گرفته می‌شود (دافعی ۱۳۷۶).
مقابله کنترل فعال در شرایط استرس است که به نحوه آماده شدن فرد، هدایت کردن، مدیریت، انرژی دادن و تقویت کردن، نظارت بر رفتار، هیجان (تشخیص موقعیت) یا چگونگی شکست خوردن افراد از این مولفه‌های در شرایط استرس زا اشاره دارد. مقابله به تلاشهای شناختی و رفتاری اشاره دارد که از طریق آن افراد به نیازهایی که اشاره دارد که از طریق آن افراد به نیازهایی که در رابطه با شخص – محیط می‌باشد، پاسخ می‌دهند. منابعی که در دسترس افراد قرار دارند، سبک‌ها و راهبردهای مورد استفاده بعدی در فرایند مقابله تاثیرگذار هستند. راهبردهای مقابله ای مورد استفاده بر حسب زمان و بافت استرس زا متنوع می‌باشند. فرایدنبرگ^[۱۰۴] ۲۰۰۸ به نقا از ترجمه فیروزبخت)
تعاریف دیگری از مقابله وجود دارد، اما احتمالاً یکی از پرکاربردترینشان عبارت است از «رفتاری که مردم را از آسیب روانشناختی و تجارب مشکل ساز اجتماعی دور نگه می‌دارد». با توجه به این تعریف عمکلرد محافظتی مقابله از سه طریق نشان داده می‌شود:

1. 1. حذف یا اصلاح شرایط استرس آور

1. 1. برداشت دیگر از مفهوم رویداد استرس زا و در حقیقت تعریف مجدد آن

1. 1. کنترل و مدیریت هیجان‌های همراه با رویدادهای استرس زا. (لازاروس و فولکمن ۱۹۸۴، به نقل از بحیرایی)

در تعریف دیگری از مقابله می‌بینیم: «تغییر بادوام در سبک شناختی و نحوه عمل یک فرد به منظور مدیریت مطالبات درونی و بیرونی که فراتر از منابع و قابلیت‌های فرد ارزیابی می‌شوند». به عبارت دیگر بنا به این تعریف، مقابله به افراد اجازه می‌دهد از مهارت‌ها و توانایی‌هایشان برای مدیریت سختی‌ها و مشکلات زندگی استفاده کنند. این تعریف به جای اینکه خصوصیت-محور باشد فرایند-محور است، بدین معنی که ادعا می‌کند، مردم با توجه به شرایط زمانی، تجارب قبلی و ماهیت رویداد استرس زا به آن پاسخ می‌دهند نه بر حسب برنامه ریزی‌های قبلی و از پیش طراحی شده. پس این تعریف، مقابله را با توجه به نتایج و موفقیت آمیز بودن ارزیابی نمی کند، به بیانی دیگر مقابله کمک می‌کند تا یک فرد بر مشکلش فائق آید اما لزوماً به معنای حل موفقیت آمیز یک مسئله نیست. نکته دیگری که در این تعریف به چشم می‌خورد، ارائه ترکیب منحصر به فردی از عوامل شخصیتی و محیطی در مواجهه با رویدادهای استرس زاست؛ بنابراین مقابله در نتیجه تعامل فرد-محیط و به عبارت بهتر از ارزیابی فردی از موقعیت، منابع دردسترس و مجهز بودن به رفتارهای مقابله ای سازگارانه حاصل می‌شود.(چاکراباتی و گیل^[۱۰۵]، ۲۰۰۲،به نقل از قاسم زاده)
۲-۸-۱ انواع مقابله و کارکردهای آن
مقابله، نیازمند بسیج و آماده سازی نیروها و انرژی فرد است که با آموزش و تلاش به دست می‌آید، لذا با کارهایی که به طور خودکار انجام می‌شود تفاوت اساسی دارد.به طور کلی در برخورد با وضعیت‌های استرس زا دو نوع مقابله از طرف افراد به کار گرفته می‌شود: مقابله‌های کارآمد و مقابله‌های ناکارآمد.
آنچه تحت عنوان مهارت‌های مقابله ای مطرح می‌شود همان روش‌های برخورد با مسائل است که از طرف فرد به طور آگاهانه طراحی و به اجرا درمی آید و نتیجه آن حل مسئله و یا افزایش ظرفیت روانشناختی فرد برای از سرگذراندن موفقیت آمیز شرایط بحرانی و دور ماندن از آسیب‌های ناشی از بحران‌های روحی پیش آمده است. مقابله‌های ناکارآمد نیز تلاش‌هایی هستند که گرچه برای مقابله با شرایط دشوار به کار گرفته می‌شوند ولی نوعاً به بدتر شدن اوضاع و پیچیده تر شدن وضعیت منجر می‌شوند، لذا نمی توان از این دسته مقابله‌ها به مهارت تعبیر کرد. مثلاً فردی که برای کاستن از استرس به مواد مخدر روی می‌آورد، گرچه نوعی مقابله با استرس و هیجان منفی در کوتاه مدت به وقوع می‌پیوندد ولی باید هزینه این لذت‌های کوتاه مدت را به صورت تحمل اعتیاد و عوارض شوم آن بپردازد (ریو^[۱۰۶]، ۱۹۹۷ ترجمه سید محمدی، ۱۳۷۶).
۲-۸-۲ انواع مقابله‌های کارآمد
مقابله‌های مؤثر و کارآمد که ما را در برابر استرس‌ها و شرایط دشوار یاری می‌دهند به دو دسته تقسیم می‌شوند:
۲-۸-۲-۱ مقابله متمرکز بر مسئله
مقابله‌های متمرکز بر مسئله، عبارت از عملکرد‌های مستقیم فکری و رفتاری فرد می‌باشد که به منظور تغییر و اصلاح شرایط تهدید کننده محیطی انجام می‌شود. به بیان دیگر مقابله متمرکز بر مسئله به تلاش‌های فرد برای تغییر وضعیت و گلاویزی مستقیم با مشکل مربوط می‌شود (پاری^[۱۰۷] ۱۹۹۱ ترجمه مقدسی ۱۳۷۵).
هیچ کس بدون کوشش نمی تواند به چیزی دست یابد. تصمیم گیری در مورد این که فرد هنگام استرس چه کار باید بکند نیازمند به قضاوت خود او است، که این قضاوت‌ها متأسفانه به وسیله هیجانات منفی که در اثر تجارب منفی گذشته به وجود آمده اند تحت تأثیر قرار می‌گیرند. مثلاً فردی که بحران زده است اگر در گذشته به ندرت تجربه ای موفقیت آمیز در تأثیر گذاردن بر دنیا برای تغییر اوضاع داشته و علاوه بر آن افسردگی در او تولید ناامیدی کرده باشد احتمالاً حتی با وجود کارهای فراوانی که می‌تواند برای اصلاح وضعیت خود انجام بدهد در صدد مقابله با مسئله برنمی آید. این افراد به جای این که خود را بازیگر نقش اصلی در زندگی بدانند خود را قربانی اعمال، رفتار و تلقینات دیگران می‌دانند. ناباوری نسبت به کارایی خود مانع بزرگی برای حل مسئله است، چون در این حالت فرد کمترین تلاشی برای حل مسئله انجام نمی دهد (پاری ۱۹۹۱ ترجمه مقدسی ۱۳۷۵).
کامپاز ^[۱۰۸]و همکاران (۱۹۸۸) در پژوهشی که در زمینه چگونگی رویارویی نوجوانان با تنش‌ها انجام دادند به این نتیجه رسیدند که افراد در موقعیت‌هایی که از روش متمرکز بر مسئله استفاده می‌کنند کنترل بیشتری بر آن موقعیت‌ها دارند. آنها خاطر نشان کردند که نوجوانان در رویارویی با رویدادهای تنش زای تحصیلی بیشتر از روش متمرکز بر مسئله استفاده می‌کنند، چون فکر می‌کنند این تنش‌ها بیشتر قابل کنترل هستند و بر عکس در رویدادهای تنش زای اجتماعی به این دلیل که کمتر قابل کنترل هستند عمدتاً روش متمرکز بر هیجان به کار گرفته می‌شود.در پژوهشی که والینگ و مارتینک^[۱۰۹] (۱۹۹۵) نجام داده اند نتیجه گرفتند افرادی که دچار استیصال می‌شوند در فعالیت‌های بدنی و تحصیلی خود کنترل کمتری بر موقعیت دارند. آنها اضافه کردند دانش آموزانی که احساس می‌کنند بر موقعیت تسلط دارند می‌توانند پیامدهای عملکرد خودشان را نیز کنترل کنند و در برابر فعالیت‌هایی که یادگیری آنها مشکل است از روش‌های حل مسئله استفاده می‌کنند (پاری ۱۹۹۱ ترجمه مقدسی ۱۳۷۵).
بر اساس بررسی‌های انجام گرفته روش‌های مقابله ای متمرکز بر مسئله در موقعیت‌های قابل کنترل مؤثرتر هستند. در صورتی که برای موقعیت‌های غیرقابل کنترل (مرگ یکی از عزیزان) عمدتاً مقابله متمرکز بر هیجان مناسب تر است (دافعی ۱۳۷۶).
در مقابله متمرکز بر مسئله افراد تدابیری را به کار می‌گیرند که به چند مورد از این تدابیر اشاره می‌نماییم:

1. 1. مقابله فعال: فرآیندی است که شخص در طی آن به طور فعالانه برای تغییر منبع فشار روانی تلاش می‌کند.

1. 1. مقابله مبتنی بر برنامه ریزی: در این نوع مقابله فرد برای کنترل و حل مشکل با تکیه بر فکر و اندیشه خود به ارزیابی راه حل‌های مختلف می‌پردازد و بعد از آن با انتخاب بهترین شیوه به حل مسئله اقدام می‌کند.

1. 1. مقابله بردبارانه: عبارت است از خویشتنداری و اجتناب از فعالیت‌های ناپخته ای که منجر به پیچیده تر شدن مسئله و ایجاد اخلال در روند حل مسئله می‌شود.

1. 1. مقابله جستجوی حمایت اجتماعی کارآمد: هنگامی که فرد خود را برای حل مسئله ناتوان می‌بیند به راحتی از کمک‌های یاورانه افراد دیگر استفاده می‌کند، این کمک به تناسب نیاز و نوع مشکل می‌تواند کسب اطلاعات از طریق خدمات راهنمایی، مشاوره و جذب امکانات مادی یا معنوی از دیگران باشد. (لازاروس و فولکمن ۱۹۸۴به نقل از پورجوادی).

۲-۸-۲-۲ مقابله متمرکز بر هیجان
این مقابله شامل کلیه فعالیت‌ها یا افکاری می‌شود که فرد به منظور کنترل و بهبود احساسات نامطلوب ناشی از شرایط فشارزا به کار می‌گیرد، این مقابله‌ها عبارتند از:
مقابله مبتنی بر جستجوی حمایت عاطفی: تلاش‌های فرد برای به دست آوردن حمایت اخلاقی، همدلی، همدردی و جو تفاهم و احساس درک شدن توسط دیگران را شامل می‌شود.
مقابله مبتنی بر تفسیر مجدد مثبت: ارزیابی مثبت از حوادث و موقعیت‌ها که مبتنی بر نگرش خوشبینانه به رویدادهای زندگی است، این مقابله بیشتر برای اداره و کنترل عواطف و آشفتگی روان به کار می‌رود تا مربوط به منبع استرس باشد (لازاروس و فولکمن ۱۹۸۴به نقل از پورجوادی).
مقابله مبتنی بر مذهب: در این مقابله فرد برای رهایی از ناراحتی‌های خود به انجام اعمال مذهبی مثل دعا و نیایش، توکل و توسل روی می‌آورد. یافته‌های پژوهش مک کری و کتسا نشان می‌دهد که این نوع مقابله برای همه مردم مفید واقع می‌شود زیرا هم به عنوان منبع حمایت عاطفی و هم وسیله ای برای تغییر مثبت عمل می‌کند و لذا مقابله‌های بعدی را تسهیل می‌کند.

درمباحث قبل اصول و قواعد حقوق بین‌الملل بشردوستانه و ضرورت اعمال این قواعد و یا تدوین قواعد جدید در مواجهه با حملات سایبری را بررسی نمودیم. حال لازم است که بررسی نماییم که آیا قواعد حقوق بین‌الملل بشردوستانه برضابطه‌مند شدن فضای سایبر و ممانعت ازحملات سایبری تأثیرگذار بوده است یا خیر؟
درعصر دولت – محوری کمترکشوری حاضر به ایجاد محدودیت در استفاده از برخی از سلاحهای استراتژیک بود اما با تدوین اصول وقواعد حقوق بین‌الملل بشردوستانه و ورود به عصرانسانی شدن حقوق بین‌الملل، اکثرکشورها “امنیت انسانی” را بر” دکترین امنیت ملی” ترجیح دادند و در اکثر معاهداتی که مبنای آن اصول بنیادین حقوق بین‌الملل بشردوستانه بوده است، سعی نموده‌اند که در معیار ارزیابی مشروعیت عملیات ها، تسلیحات خود را در ظرفی به نام حقوق بین‌الملل بشردوستانه محک بزنند. نمود عینی این محدویت‌ها، کنوانسیون سلاح‌های متعارف، کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو، پروتکل‌های الحاقی به آن و دیگر معاهدات بین‌المللی و منطقه‌ای بوده و در آینده‌ای نزدیک شاهد اعمال این اصول در “معاهده بین‌المللی کنترل تسلیحاتی برای فضای سایبر” خواهیم بود. در ادامه حملات سایبری و تجهیزات به کار رفته در ان را از منظر حقوق بین‌الملل بشردوستانه مورد ارزیابی قرار می‌دهیم.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بند اول : ابزار حملات سایبری به مثابه سلاحی نوین
تاریخ زندگی بشر مملو از تلاش انسان برای استیلا بر دیگران بوده و چه بسیار ابزاری که انسان برای غلبه بر طبیعت بدان‌ها دست نیازیده است. در طول تاریخ انسان‌ها به جهات مختلف در قالب قبایل و مناطق گوناگون به جنگ با همدیگر رفته‌اند و در این جنگ‌ها از ابزارهای مختلف و از جمله سلاح های شیمیایی بهره جسته‌اند. در زمانی که حقوق قراردادی جنگ هنوز زیاد پا نگرفته بود، درهم کوبیدن نیروهای دشمن یکی از اهداف غایی طرفین جنگ محسوب می شد ولو این هدف از طریق بکارگیری سلاح های نامتعارف تحقق یابد چون در این دوران بنا به مثل معروف، ضرورت قانون نمی شناخت. با توجه به موضوع این رساله که حملات سایبری می‌باشد، بایستی بررسی کرد که آیا این‌گونه حملات سایبری نوعی سلاح محسوب می‌شوند یا خیر؟ و در راستای پاسخگویی به این مسئله، لازم است که ابتدا مفهوم سلاح بررسی گردد.
الف-مفهوم سلاح سایبری
طبق تعریفی که در سایت ویکی­پدیا وجود دارد، سلاح به ابزارى اطلاق مى‌شود که براى نبرد با دشمن ساخته شده است؛ خواه براى حفظ بدن در برابر یورش دشمن باشد، مانند کلاه خود، سپر و زره، یا براى تهاجم و ضربه زدن به دشمن، مانند تفنگ، شمشیر و نیزه. برای آشنایی با انواع سلاح لازم است که انواع جنگ­افزار را به صورت اجمالی بررسی نماییم.
طبقه‌بندی جنگ‌افزارها :
۱ – جنگ‌افزار متعارف
این نوع ابزار جنگی به گروه‌های ذیل تقسیم می‌شوند:
جنگ‌افزار سرد، جنگ‌افزار انفرادی (شمشیر، خنجر، تیر و کمان،…) ، جنگ‌افزار جمعی (منجنیق)، جنگ‌افزار گرم، انفرادی (سلاح کمری، تفنگ، نارنجک‌انداز،…) ، جمعی (توپ، تانک، هواپیمای جنگی،…)
۲ – جنگ‌افزار نامتعارف
این نوع ابزار جنگی به گروه‌های جنگ‌افزار شیمیایی، جنگ‌افزار میکروبی ،وجنگ‌افزار هسته‌ای تقسیم می‌شوند که البته در حال حاضر کاربرد آن‌ها در بیشتر موارد ممنوعیت دارد.
با بررسی و واکاوی انواع و اقسام جنگ‌های موجود اعم از جنگ سخت، جنگ سرد، جنگ نرم و… به پارامترهایی برمی‌خوریم که در تمامی این جنگ‌ها مشترک است و تفاوت موجود در تعریف این جنگ‌ها با توجه به هدف، مد نظر آنهاست که به جهت اهمیت و مبتلابه بودن مقوله حمله سایبری به‌صورت کاربردی به اسلحه شناسی این‌گونه عملیات پرداخته خواهد شد.
با توجه به تقسیم بندی فوق، ابتدا باید دید که چه نوع حملات سایبری، از مصادیق توسل به زور و حمله مسلحانه می‌باشد، سپس بر اساس آن می‌توان نتیجه گرفت که ابزارهای به کار گرفته شده در حملات سایبری قابلیت شناسایی به عنوان سلاحی خاص را دارند یا خیر.
با مروری بر قوانین نظامی برخی کشورها که فناوری سایبری را به صورت حرفه‌ای در آموزه‌های نظامی خود قرار داده و یگان‌های ویژه‌ای در این خصوص تشکیل داده‌اند، می‌توان به این نتیجه رسید که برخی از ابزارهای سایبری در حد یک سلاح نوین می‌باشند هرچند که برخی از این ابزارهای سایبری منجر به آثار مستقیمی نشوند اما برخی مواقع آثار غیر مستقیم آن می‌تواند منجر به بی ثباتی یک کشور شود و یا از اثار مستقیم می‌توان به آزاد شدن یک انرژی بسیار قوی و تخریب یک منطقه وسیع کشور به دلیل اخلال در کارکرد یک سد آب و یا یک نیروگاه اتمی، اشاره کرد که همه این آثار، از مصادیق توسل به زور و حمله مسلحانه می‌باشد. از نظر حقوقی نیز می‌توان با استناد به تفسیر بند ۳ ماده ۳۱ کنوانسیون حقوق معاهدات وین ۱۹۶۹، این‌گونه حملات را نوعی کاربرد زور در فضای سایبر دانست زیرا طبق این بند از معاهده مذکور، هر رویه موخر بر اجرای یک معاهده که دلالت بر توافق طرفین داشته باشد، قابل اجرا می‌باشد.
گواه بر این ادعا، سند استراتژی ملی ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۰۴ و اظهارات دیگر نمایندگان این دولت می‌باشد که طبق نظر آنها، جنگ افزارهایی که آثار گسترده‌ای داشته و آثار ویران کننده آن بیشتر از آثار نابود کننده آن باشد، مشمول توسل به زور بوده و آثار اقتصادی و اجتماعی آن‌ها کمتر از یک جنگ افزار کشنده نمی‌باشد.
از دیگر کشورهای حمایت کننده از این دیدگاه، روسیه و انگلستان می‌باشند که حمله سایبری به یک نیروگاه اتمی را یک نوع حمله مسلحانه دانسته‌اند. همچنین دولت استونی نیز، محاصره سایبری که یک کشور را از دسترسی به جهان بیرون محروم نماید را هم­طراز با محاصره دریایی بنادر دانسته و نوعی اقدام جنگی می‌دانند.
نتیجه آنکه: ” قصد و آثار استفاده از یک ابزار است که آن را تبدیل به سلاح می‌کند نه کاربردهای عمومی یک وسیله”. لذا با توجه به مطالب فوق می‌توان گفت که استفاده از هر ابزاری همچون ابزار سایبری، درصورتی‌که منجر به تلفات قابل ملاحظه انسانی شده و یا تخریب گسترده اموال را در پی داشته باشد، ابزار به کار رفته نوعی سلاح محسوب گردیده و در نتیجه آن عملیات از مصادیق حمله مسلحانه خواهد بود.
از نظر حقوقی می‌توان این نتیجه را با نظر شورای امنیت در واکنش به حملات یازدهم سپتامبر در یک راستا دانست چراکه با وجود اینکه ابزار به کار رفته در این حمله ذاتاً اسلحه نبوده و هواپیماهای ربوده شده بودند، اما این شورا حق دفاع مشروع را برای آمریکا به رسمیت شناخت. البته دیوان بین‌المللی دادگستری نیز بارها در آراء و نظریات خود، با معیارِ مقیاس و نتیجه، مصادیق توسل به زور را تفکیک نموده و حملاتی مانند دادن اطلاعات غلط به هواپیماها و یا اخلال در کار نیروگاه‌های هسته‌ای که خسارات جانی و مالی بسیاری به دنبال خواهند داشت را معادل حملات مسلحانه دانسته است. سلاح حمله سایبری، ترکیبی از دانش و تجهیزات می‌باشد که با حضور در بزرگراه اطلاعاتی نظیر شبکه اینترنت و با داشتن دانشِ تخصصی، بسیاری از ابزارها، بدون صرف وقت زیادی در دسترس هستند.
با توجه به توضیحات فوق، سلاح‌های قابل استفاده در یک حمله سایبری به شرح ذیل می‌باشد:
۱- ابزارهای شناسایی: عموم سلاح‌های شناسایی در محتوای فضای سایبر یا اینترنت وجود دارند. نمونه‌های کلی این ابزارها شامل موارد زیر می‌باشد:
موتورهای جستجوی دامنه‌ها
ثبات دامنه اینترنتی
ثبات آدرس اینترنتی
تکنیک‌های ردیابی
ابزارهای شناسایی DNS
ابزارهای شناسایی شبکه و هم­بندی آن
ابزارهای متفرقه
۲- ابزارهای وارسی: با سلاح‌های وارسی می‌توان سیستم‌های زنده و فعال و آنهایی را که از طریق اینترنت قابل دسترسی هستند را مشخص نمود. نمونه‌های کلی این ابزارها شامل موارد زیر می‌باشد:
انواع جاروب کننده‌ها
انواع وارسی کننده‌های پورت‌های TCP و UDP
۳- ابزارهای کنکاش: سلاح‌های کنکاشگر عموما درون سیستم‌های عامل حضور دارند. این ابزارها مبادرت به بیرون کشیدن اطلاعات خاص سیستم عامل­ها و شبکه‌ها، نظیر عناصر کاربری و تولیدات نرم‌افزاری می‌نمایند.
۴- ابزارهای نفوذ:
ابزارهای صرفا سایبری
سلاح‌های فیزیکی/سایبری. مانند امواج کوتاه و بلند دست‌کاری شده که موسوم به بمب الکترونیکی می‌باشند.
۵- ابزارهای ارتقاء مزایا
روش‌ها و ابزارهای تزریق
متدهای فریبکارانه
استراق سمع
۶- سلاح‌های پنهان
انواع اسب‌های تروآ
انواع ویروس‌ها و کرم‌ها
نقاط پنهان در سیستم‌های عامل
۷- جنگ افزارهای حملات DOS: شاید یک سرباز سایبری که نتواند به محتوای یک رایانه نفوذ نماید، نهایتا مبادرت به تهدید جنبه در دسترس بودن آن هدف نماید. بنابراین استفاده از متدها و ابزارهای حملات DOS محتمل است.
ب- قابلیت اعمال کنوانسیون تجارت اسلحه از منظر حقوق بین‌الملل بشردوستانه
در تاریخ ۲ آوریل ۲۰۱۳، مجمع عمومی ملل متحد معاهده تجارت اسلحه را با ۱۵۴رای موافق، ۳ رای مخالف (کره شمالی، سوریه و ایران) و ۲۳ رای ممتنع( از جمله روسیه، چین، مصر، هند) تصویب کرد. این نخستین سند بین‌المللی درباره تجارت تسلیحات و مهمات متعارف بوده که به تصویب رسیده است. دبیر کل ملل متحد این رخداد را دستاورد دیپلماتیک تاریخی و پیروزی برای مردم جهان دانست. همچنین، پیتر مورر، رییس وقت کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، با ابراز خشنودی، این معاهده را گامی تاریخی در راستای کاهش آلام انسانی دانسته و عنوان نمودند که، اکنون باید متن معاهده با حسن نیت به اجرا در آید تا در جایی که خطر نقض فاحش حقوق بشر و حقوق بین‌الملل بشردوستانه و ارتکاب جرایم جنگی وجود دارد از انتقال تسلیحات و مهمات دوری شود.
موضوع این معاهده­ی ۲۸ ماد­ه­ای، وضع مقررات در مورد تجارت بین‌المللی تسلیحات متعارف و نیز پیشگیری و برچیدن تجارت غیرقانونی آن بوده و هدف معاهده، تامین صلح، امنیت و ثبات بین‌المللی و منطقه ای، کاهش رنج انسان ها، و پیشبرد همکاری و اقدام شفاف و مسئولانه طرفهای معاهده در تجارت بین‌المللی تسلیحات متعارف است.^[۴۶۱]
حال با توجه به موضوع این رساله، این پرسش را پیشِ­رو داریم که آیا مسئله حملات سایبری نیز در چارچوب این معاهده قابل بررسی می‌باشد یا خیر؟
در بادی امر این‌گونه به نظر می‌رسد که موضوع این معاهده ممنوعیت تجارت برخی از سلاحهای خاص بوده باشد اما با بررسی هدف و روح اصلی این معاهده، و با استناد به ممنوعیت‌های احصاء شده در ماده ۶ و معیارهای ارزیابی تصریح شده در ماده ۷ که این‌گونه مقرر می کند :
” صلح و امنیت را تضیعف کند یا در به خطر انداختن آن سهیم باشد و یا احتمال چنین وضعیت‌هایی برود؛ در راستای ارتکاب نقض فاحش حقوق بین‌الملل بشردوستانه و نیز حقوق بین‌الملل بشر باشد و یا چنین نقضی را تسهیل کند؛ در راستای ارتکاب عملی باشد که به موجب معاهدات بین‌المللی یا پروتکل‌های مربوط به تروریسم و یا جرایم سازمان یافته فرامرزی، در صورتی که دولت صادرکننده عضو آن باشد، جرم تلقی شده باشد و یا چنین عملی را تسهیل کند”.

میکروسیستیک که تقریبا از این ضایعه را در بر می‌گیرد. در شکل میکروسکوپی آن، چندین فضای سیستی کوچک ایجاد شده است که ممکن است دارای مواد ائوزینوفیلی یا موسینی باشد.
شکل پاپیلری سیستی کمتر دیده شده که در این نوع مناطق سیستی بزرگتری تشکیل شده که توسط اپی تلیوم مفروش کننده دارای چین خوردگی‌های پاپیلاری میباشد که به طرف فضاهای کیستیک برآمده شده اند.
شکل فولیکولر آن دارای ظاهری مشابه بافت تیروئید است [۱،۲،۳۸].

درمان و پیش آگهی

در آدنوکارسینوم سلول آسینی که به قسمت سطحی غده پاروتید محدود می‌باشد لوبکتومی بهترین روش درمان است ولی آنهایی که در لوب عمقی قرار دارند معمولاً پاروتیدکتومی کامل ضروری است و در موارد اندکی رادیوتراپی هم پیشنهاد شده است. [۶].

پلئومورفیک آدنومای بدخیم (Malignant Mixed Tumor)

پلئومورفیک آدنومای بدخیم کمتر از ۲ درصد تومورهای غدد بزاقی را تشکیل می‌دهند و به سه گروه تقسیم می‌شوند:
کارسینوم اکس پلئومورفیک آدنوما (Carcinoma Ex Pleomorphic Adenoma)
کارسینوسارکوما (Carcinosarcoma)
تومور مختلط متاستاز دهنده (Metastasizing Mixed Tumor) [39].

نمای بالینی

۱) کارسینوم اکس پلئومورفیک آدنوما
شایع‌ترین نوع تومور پلئومورفیک آدنومای بدخیم است. این ضایعه اغلب از پلئومورفیک آدنومای خوش خیم قبلی که درمان نشده یا چندین بار عود مجدد داشته،بوجود آمده است. بالاترین میزان شیوع سنی در دهه ششم زندگی می باشد و در مردان نسبت به زنان بیشتر دیده شده و شایعترین مکان های بروز این ضایعه را غده پاروتید، غده تحت فکی و غده زیرزبانی تشکیل می دهد. عموماً این تومور به صورت یک توده سفت بدون درد و با رشد آهسته ظاهر می شود و گاهی ممکن است بیماران اظهار کنند این توده سال هاست که وجود دارد و اخیراً دچار رشد سریعی شده که با درد و فلج عصب فاسیال همراه می‌باشد. همچنین ممکن است رشد رسیع این تومور بدون درد و هیچ علائمی ظاهر گردد [۴۰].
۲) کارسینوسارکوما
کارسینوسارکوما، یک تومور نادری است که فقط ۰۴/۰ تا ۱۶/۰ درصد از کل تومورهای غدد بزاقی را تشکیل می‌دهد. شیوع سنی آن بین ۱۴ تا ۸۷ سالگی (میانگین سنی ۵۸ سالگی) می باشد و در زنان و مردان به طور یکسان رخ می دهد. این ضایعه ممکن است از تغییرات بدخیمی اپی تلیوم یا عناصر مزانشیمال ایجاد گردد [۳۹].
۳) تومور مختلط متاستاز دهنده
این تومور نیز کاملاً نادراست. در اکثر موارد در غده پاروتید ایجاد می‌شود اما تومور اولیه ممکن است در غده تحت فکی یا غده بزاقی فرعی نیز به وجود آید. متاستاز بیشتر به استخوان‌ها، سر و گردن و شش‌ها صورت می‌گیرد. اما می‌تواند در سایر نواحی هم مانند کبد، پوست و گره‌های لنفی ایجاد شود. اکثر بیماران سابقه یک تومور مختلط خوش خیم را دارند که ممکن است سال‌ها پیش برداشته شده باشد. در بسیاری از موارد قبل از متاستاز تومور اولیه عودهای مکرر از خود نشان می‌دهد [۱].

خصوصیات هیستوپاتولوژیک

۱- کارسینوم اکس پلئومورفیک آدنوما
این تومور ظاهر میکروسکوپی متغیری دارد. معمولاً نواحی از آدنومای پلئومورفیک خوش خیم تیپیک، در آن یافت می‌شود که بیشتر یا تنها بخش کوچکی از ضایعه را تشکیل می‌دهد. در درون تومور، نواحی دژنراسیون بدخیم اجزای اپی‌تلیالی وجود دارد که با پلئومورفیسم سلولی و فعالیت میتوتیک غیرطبیعی مشخص می‌شود. جزء بدخیمی آن اغلب دارای الگوی رشد تهاجمی می‌باشد که با تهاجم کپسول و ارتشاح به داخل بافت‌های اطراف همراه است. هرچند در موارد نادر به شکل یک کانون کوچک در مرکز یک تومور مختلط کپسول دار دیده می‌شود [۱].
۲) کارسینوسارکوما
این تومور دو فازی است که در آن مناطق سارکوماتوز و کارسینوماتوز مشاهده می‌شوند. معمولاً جزء
اپی تلیالی آن دچار تغییرات بدخیمی شده و به صورت اشکال متنوعی که با فعالیت میتوتیک بالایی همراه است، دیده می شود. بخش سارکوماتوز سلول های استوانه­ای بزرگ با هسته هایپرکروماتیک قابل مشاهده می باشد و در تشخیص این ضایعه رنگ آمیزی PAS مثبت است [۳۹].
۳) تومور مختلط متاستاز دهنده
این تومور هم در شکل اولیه و هم در نواحی متاستیک خود ویژگی‌های آدنومای پلئومورفیک خوش‌خیم را دارد. تغییرات هیستوپاتولوژیک بدخیم مشاهده نمی‌شود [۱].

درمان و پیش آگهی

۱) کارسینوم اکس پلئومورفیک آدنوما
معمولاً بهترین درمان این تومور تهاجمی، جراحی وسیع است که امکان دارد با اشعه درمانی و برداشتن گره‌های لنفی موضعی همراه شود. پیش آگهی ضعیف است؛ میزان بقای ۵ ساله از ۲۵ تا ۶۵ درصد متغیر است اما این میزان در ۱۵ سال به ۱۰ تا ۳۵ درصد کاهش می‌یابد. کارسینوم‌های خوب تمایز یافته یا کمتر از ۸ میلیمتر میزان بقای ۵ ساله ۱۰۰ درصد است. برخلاف آن بیماران مبتلا به تومورهایی با تمایز ضعیف با تومورهایی که بیش از ۸۰ میلیمتر ورای کپسول باقیمانده یا تومور خوش خیم باقیمانده گسترش یافته اند میزان بقای ۵ ساله ۵۰ درصد کاهش می‌یابد [۱,۴۰].
۲) کارسینوسارکوما
این تومور با عمل جراحی رادیکال درمان می‌شود که با یا بدون رادیوتراپی و شیمی درمانی همراه می‌گردد. پیش آگهی آن ضعیف است؛ حدود ۶۰ درصد از بیماران هم از این بیماری می‌میرند یا از عود موضعی تومور یا متاستاز رنج می‌برند [۱,۳۹].
۳) تومور مختلط متاستاز دهنده
درمان این تومور شامل عمل جراحی اکسیژنال هم در مورد تومور اولیه و هم در مناطق متاستاتیک است. میزان مرگ و میر ۲۲ درصد گزارش شده است [۱].

۲- مروری بر مقالات

□ Waldron و همکاران (۱۹۸۸)؛ خصوصیات دموگرافیک و هیستولوژی تومورهای غدد بزاقی در ۴۲۶ فرد مبتلا را بررسی کردند [۴۱]. در این تحقیق که در دانشکده دندانپزشکی واشنگتن انجام شد، ۵/۵۷ درصد کل تومورها از نوع خوش‌خیم و ۵/۴۲ درصد آنها از نوع بدخیم یا احتمالاً بدخیم بوده‌اند. شیوع بیشتری از تومورها در زنان دیده شده (با نسبت ابتلای ۵۹/۱ به ۱) و میانگین سنی زنان مبتلا برابر ۱/۵۳ سال و میانگین سنی مردان مبتلا هم معادل ۶/۵۰ سال بوده است. میانگین سنی مبتلایان به تومورهای بدخیم ۴/۵ سال بیشتر از بیماران دارای تومورهای خوش‌خیم برآورد شد (با تفاوت‌های معنی‌دار). کام به عنوان موقعیت معمول و شایع از نظر ابتلاء به تومورهای غدد بزاقی دهانی minor تعیین شده و بعد از آن، لب بالا و مخاط باکال در رتبه‌های بعدی قرار داشتند. این سه موقعیت، در مجموع ۱/۷۶ درصد موارد ابتلاء را تشکیل می‌داد. پلئومورفیک آدنوما، شایع‌ترین تومور خوش‌خیم (۴۱ درصد بیماران و ۷۱ درصد تومورهای خوش‌خیم) بوده و بعد از آن؛ مونومورفیک آدنومای کانالیکولار و زیرگروه‌های basal cell (10 درصد کل تومورها و ۹/۱۸ درصد ضایعات خوش‌خیم) قرار داشتند. موکواپیدرموئید کارسینوما شایع‌ترین تومور بدخیم بوده که ۲/۱۵ درصد کل تومورها و ۹/۳۵ درصد تومورهای بدخیم را تشکیل می‌داد. آدنوکارسینوما (پلی‌مورفوس، لوبولار، ترمینال داکت) نیز در رتبه بعدی از نظر شیوع ضایعات بدخیم قرار داشت که ۱۱ درصد تمامی تومورها و ۴/۲۶ درصد کل تومورهای بدخیم را تشکیل می‌داد. در مجموع؛ نتایج به دست آمده در تحقیق قابل مقایسه با سایر تحقیقات بوده است.
□ Neely و همکاران (۱۹۹۶)؛ خصوصیات تومورهای بزاقی minor در میان ۱۰۶ فرد مبتلا در بخش پاتولوژی دانشکده دندانپزشکی اوکلاهاما را بررسی کردند [۴۲]. تحقیق در فاصله زمانی سال‌های ۱۹۷۲ تا ۱۹۹۵ انجام شده و براساس نتایج آن، ۵۵ درصد تومورها از نوع خوش‌خیم و ۴۵ درصد آنها هم از نوع بدخیم بوده‌اند. تومورهای خوش‌خیم شامل پلئومورفیک آدنوما (۶۸ درصد)، مونومورفیک آدنوما
(۱۰ درصد)، آنکوسایتوما/آنکوسایتوزیس (۷ درصد)، پاپیلاری سیست آدنوما (۱۴ درصد) و میواپی‌تلیوما (۲ درصد) بوده و در میان تومورهای بدخیم، ‌۳۴ درصد از نوع موکواپیدرموئید کارسینوما، ۱۷ درصد از نوع آدنوئید سیستیک کارسینوما، ۲۱ درصد از نوع آدنوکارسینوما، ۲۱ درصد از نوع پلی‌مورفوس low-grade آدنوکارسینوما و ۶ درصد نیز از نوع تومورهای بدخیم mixed بوده‌اند. تفاوتی از نظر میزان بروز نسبی تومورهای خوش‌خیم و بدخیم در میان مردان و زنان دیده نشده و دهه سنی هفتم، شایع‌ترین گروه سنی ابتلاء در تومورهای خوش‌خیم و بدخیم بوده است. علاوه بر این، بیشتر تومورها در کام مشاهده شدند.
□ Masanja و همکاران (۲۰۰۳)؛ الگوی بروز تومورهای غدد بزاقی در کشور تانزانیا را در فاصله زمانی ۲۰ سال بررسی کردند [۱۳]. تحقیق به صورت گذشته‌نگر مقطعی انجام شده و طی آن، بیماران مراجعه کننده به دو مرکز مرجع بیمارستانی در این کشور ارزیابی شدند. برای این منظور، پرونده‌های بیمارستانی مبتلایان به تومورهای غدد بزاقی در این دو مرکز در فاصله سال‌های ۱۹۸۲ تا ۲۰۰۱ بازخوانی شده و داده‌های مرتبط با یافته‌های دموگرافیک، بالینی و هیستولوژیک تعیین گردید. طبق نتایج مشاهده شده، تومورهای غدد بزاقی شامل ۳/۶ درصد تومورهای ناحیه دهان، فک و صورت بوده و در میان آنها، ۵۴ درصد خوش‌خیم و ۴۶ درصد هم بدخیم بوده‌اند که در ۸۰ مرد و ۵۳ زن دیده شدند. شایع‌ترین سنین ابتلا از ۲۰ سال تا ۴۹ سال متفاوت بوده و نسبت ابتلای مرد به زن هم برابر ۵/۱ به ۱ به دست آمد. پلئومورفیک آدنوما، بیشترین فراوانی را از نظر موارد بروز (۴/۴۴ درصد) به خود اختصاص داده و بعد از آن، آدنوئید سیستیک کارسینوما (۸/۲۴ درصد)، موکواپیدرموئید کارسینوما (۸/۹ درصد) و آدنوکارسینوما (۵/۶ درصد) در رتبه‌های بعدی قرار داشتند. در میان تومورهای خوش‌خیم نیز، پلئومورفیک آدنوما (۹/۸۳ درصد) و آدنوما (۹/۹ درصد)؛ شیوع بیشتری نشان دادند. در میان تومورهای بدخیم، آدنوئید سیستیک کارسینوما در ۳/۵۴ درصد بیماران، موکواپیدرموئید کارسینوما در ۹/۲۲ درصد و آدنوکارسینوما هم در ۴/۱۱ درصد آنها دیده شد. غده پاروتید شایع‌ترین موقعیت بروز تومور بوده و بعد از آن، کام در رتبه بعدی قرار داشته است. در مراحل اولیه، تنها شکایت بیماران تورم بدون درد بوده است. تکنیک درمان تومورها هم اغلب از نوع جراحی بود که برای تومورهای بدخیم و خوش‌خیم انجام شد. البته، درباره تومورهای بدخیم، رادیوتراپی هم به تنهایی یا به همراه جراحی انجام شده بود. در مجموع؛ تومورهای غدد بزاقی در سنین نسبتاً جوان‌تر در مقایسه با جمعیت ساکن در کشورهای غربی دیده شده و برعکس گزارشات موجود در کشورهای اروپایی و آمریکایی؛ آدنوئید سیستیک کارسینوما شایع‌ترین تومور غدد بزاقی بدخیم در میان جامعه تانزانیایی بوده است. تأخیر برای دریافت درمان؛ مشکل اساسی در نمونه‌ها بود که باید تمهیدات لازم برای مراجعه زودهنگام بیماران و افزایش کارآیی درمان‌ها مورد توجه قرار بگیرد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

□ Li و همکاران (۲۰۰۴)؛ خصوصیات بالینی و پاتولوژی تومورهای غدد بزاقی minor را در یک جمعیت چینی بررسی کردند [۱۲]. تحقیق به صورت گذشته‌نگر روی ۶۱۵ فرد مبتلا به تومورهای غدد بزاقی minor داخل دهانی در فاصله زمانی ۲۰۰۲-۱۹۹۰ انجام شد. ابتلاء به تومور براساس یافته‌های پاتولوژی به تأیید رسیده بود. در ۶۱۵ مورد تومور غدد بزاقی minor؛ ۲۶۵ نفر به تومورهای خوش‌خیم و ۳۵۰ نفر هم به تومورهای بدخیم مبتلا شده بودند. پلئومورفیک آدنوما شایع‌ترین یافته‌ای بود که ۱/۸۱ درصد موارد ابتلاء به تومورهای خوش‌خیم را تشکیل می‌داد. آدنوئید سیستیک کارسینوما هم ۹/۳۲ درصد نمونه‌های بدخیم را شامل شده و شایع‌ترین تومور بدخیم بوده است. موقعیت اصلی تومورها کام بوده و زنان؛ شیوع نسبتاً بیشتری از ابتلاء به تومورهای خوش‌خیم و مردان هم بیشتر از زنان به تومورهای بدخیم مبتلا شدند. میانگین سن بیماران مبتلا به تومورهای خوش‌خیم و بدخیم به ترتیب برابر ۹/۴۰ و ۱/۴۹ سال بود که تفاوت معنی‌داری با یکدیگر نشان دادند.
□ Jaber و همکاران (۲۰۰۵)؛ خصوصیات تومورهای غدد بزاقی minor داخل دهانی در میان ۷۵ نفر از جمعیت لیبی را بررسی کردند [۱۶]. در فاصله زمانی سال‌های۲۰۰۰-۱۹۷۷؛ ۷۷ بیمار مبتلا (۳۱ مرد، ۴۴ زن با میانه سنی ۲/۴۴ سال و محدوده سنی ۸۶-۱۵ سال) شناسایی و طبق معیارهای WHO در سال ۱۹۹۱ تقسیم‌بندی شدند. بیشترین شیوع تومورها در دهه پنجم زندگی در مردان و دهه ششم زندگی در زنان مشاهده شده و فراوانی تومورهای خوش‌خیم برابر ۶/۳۸ درصد (۲۹ مورد) تعیین گردید. تومورهای بدخیم در ۳/۶۱ درصد (۴۶ نفر) دیده شده و پلئومورفیک آدنوما، شایع‌ترین نوع هیستولوژیک تومور خوش‌خیم و موکواپیدرموئید کارسینوما و آدنوئید سیستیک کارسینوما هم شایع‌ترین تومورهای بدخیم بوده‌اند. شایع‌ترین مکان بروز اولیه تومورها، کام بوده است. تومورهای خوش‌خیم اغلب به صورت تورم بدون علامت و زخم بروز پیدا کرده و درد نیز در بیشتر موارد در تومورهای بدخیم مشاهده گردید. در این تحقیق مشخص گردید تومورهای داخل دهانی غدد بزاقی minor از نظر علائم و نشانه‌ها بسیار متفاوت بوده و باید این خصوصیات آنها توسط دندانپزشکان و پزشکان مورد توجه قرار بگیرد. همچنین، هرگونه ضایعه ایجاد شده در کام سخت باید با احتمال زیاد تومور غدد بزاقی minor لحاظ شده و ارجاع به مراکز درمانی بعد از تشخیص‌های اولیه باجدیت توصیه گردید.
□ Ito و همکاران (۲۰۰۵)؛ خصوصیات اپیدمیولوژیکی و هیستوپاتولوژیکی تومورهای غدد بزاقی را در ۴۹۶ نفر از جمعیت برزیلی بررسی کردند [۱۵]. تحقیق در فاصله زمانی سال‌های ۱۹۷۲ تا ۲۰۰۱ انجام شده و در میان تمامی بیماران، ۳۳۵ نفر (۵/۶۷ درصد) دارای تومورهای خوش‌خیم و ۱۶۱ نفر (۵/۳۲ درصد) نیز مبتلا به تومورهای بدخیم بوده‌اند. بسیاری از تومورها در غدد پاروتید (۷/۶۷ درصد) دیده شده و غدد بزاقی minor (8/22 درصد) و نیز غدد تحت فکی (۵/۹ درصد) در مراحل بعدی از این نظر قرار داشتند. در میان تومورهای غدد بزاقی minor، کام به عنوان شایع‌ترین محل بروز ضایعه (۶۷ درصد) شناسایی گردید. تومورها در اغلب موارد بیماران بزرگ‌سال را مبتلا کرده و اکثر مبتلایان هم محدوده سنی برابر ۵۰-۴۰ سال داشته‌اند. شیوع ضایعه در زنان بیشتر از مردان بود. علاوه بر این، پلئومورفیک آدنوما، شایع‌ترین تومور در میان بیماران بوده (۲/۵۴ درصد) و بعد از آن، موکواپیدرموئید کارسینوما (۵/۱۳ درصد)، تومور وارتین (۵/۸ درصد) و آدنوئید سیستیک کارسینوما (۹/۷ درصد) در رتبه‌های بعدی قرار داشتند.
□ Buchner و همکاران (۲۰۰۷)؛ فراوانی بروز تومورهای غدد بزاقی minor در ۳۸۰ فرد مبتلا در یک جمعیت کالیفرنیای شمالی را بررسی و نتایج را با داده‌های موجود مقایسه کردند [۴۳]. پرونده‌های بایگانی شده در لابراتوار پاتولوژی در یک مرکز دانشگاهی در سانفرانسیسکوی کالیفرنیا انتخاب شده و به صورت سیستماتیک در یک دوره ۲۰ ساله از نظر تومورهای غدد بزاقی minor ارزیابی شدند. تقسیم‌بندی تومورها براساس معیارهای WHO درباره تومورهای غدد بزاقی در سال ۲۰۰۵ انجام شد. در مجموع؛ تومورهای غدد بزاقی در ۳۸۰ نفر (۴/۰ درصد) از کل ۹۲۸۶۰ بیمار مشاهده شد. این تعداد بیمار مورد بررسی؛ بیشترین تعداد نمونه‌ها در زمان خود بوده است. از کل ۳۸۰ تومور، ۲۲۴ مورد (۵۹ درصد) خوش‌خیم و ۱۵۶ مورد (۴۱ درصد) بدخیم بوده و در میان تومورهای خوش‌خیم، پلئومورفیک آدنوما شایع‌ترین تومور (۲/۳۹ درصد)؛ و تومورهای سیستیک آدنوما (۳/۶ درصد)، کانالیکولار آدنوما (۱/۶ درصد)، داکتال پاپیلوما (۴/۴ درصد)، بازال سل آدنوما (۶/۱ درصد) و میواپیتلیوما (۳/۱ درصد) در رتبه‌های بعدی قرار داشتند. در میان تومورهای بدخیم؛ موکواپیدرموئید کارسینوما (۸/۲۱ درصد) شایع‌ترین تومور بوده و تومورهای پلی‌مورفوس آدنوکارسینوما (low-grade) (1/7 درصد)، آدنوئید سیستیک کارسینوما (۳/۶ درصد)، آدنوکارسینوما (۱/۲ درصد)، آسینیک سل کارسینوما (۶/۱ درصد)، clear سل کارسینوما (۰/۱ درصد) و کارسینوما (۵/۰ درصد) هم در رتبه‌های بعدی قرار داشتند. در مجموع؛ به دلیل فراوانی نسبتاً زیاد تعداد مطالعات انجام شده، تعداد کم نمونه‌های مورد بررسی، محدود بودن لیست تومورها و عدم بررسی تومورهای جدید، امکان مقایسه یافته‌ها به سختی مقدور بوده است. برای تعیین دقیق فراوانی تومورهای غدد بزاقی، نیاز به بررسی‌های بیشتر توسط پاتولوژیست‌های ماهر و باتجربه در زمینه این تومورها همچنان وجود دارد.
□ Ansari (2007)؛ فراوانی تومورهای غدد بزاقی را در یک جمعیت ایرانی بررسی کردند [۹]. تحقیق به صورت گذشته‌نگر روی ۱۳۰ فرد مبتلا در شهر همدان و در طول ۲۰ سال انجام شد. برای این منظور، پرونده‌های پزشکی و گزارشات تمامی بیماران با تشخیص قطعی (به صورت هیستوپاتولوژی) ابتلاء به تومورهای غدد بزاقی در فاصله زمانی ۱۹۸۴ تا ۲۰۰۳ ارزیابی گردید. در مجموع، ۸۹ بیمار دارای تومور خوش‌خیم و ۴۱ نفر نیز به تومورهای بدخیم مبتلا شده بودند. متغیرهای جنس، سن، موقعیت و خصوصیات هیستوپاتولوژی تومور در نمونه‌ها تعیین و فرآیندهای تشخیصی، گزارشات درمانی، عوارض درمانی، درمان‌های اضافی و نیز معاینات پیگیری در آنها ثبت گردید. در مجموع، ۷۸ زن و ۵۲ مرد با میانگین سنی ۹/۴۴ سال بررسی شدند. بیماران مبتلا به تومورهای خوش‌خیم و بدخیم دارای میانگین سنی ۳/۴۱ و ۴۷ سال بوده و فراوانی تومورهای خوش‌خیم و بدخیم به ترتیب برابر ۴/۶۸ درصد (۸۹ مورد) و ۶/۳۱ درصد (۴۱ مورد) برآورد گردید. تومورها در غده پاروتید (۶۳ درصد، ۸۲ مورد)؛ غده تحت فکی (۲۳ درصد، ۳۰ مورد) و در غدد بزاقی minor (14 درصد، ۱۸ مورد) دیده شدند. علاوه بر این، شایع‌ترین تومور خوش‌خیم پلئومورفیک آدنوما (۴/۶۵ درصد، ۸۵ مورد) بوده و در میان تومورهای بدخیم نیز، موکواپیدرموئید کارسینوما شایع‌ترین تومور (۵/۱۱ درصد، ۱۵ مورد) و آدنوکارسینوما (۱۰ درصد، ۱۳ مورد) نیز در رتبه بعدی قرار داشته است. بیش از ۶۳ درصد تومورهای بدخیم با روش جراحی درمان شده و باقیمانده تومورها نیز با درمان‌های ترکیبی درمان شده بودند. تمامی مبتلایان به موکواپیدرموئید کارسینوما با روش جراحی درمان شده و در یک سوم آنها، از برش‌های رادیکال استفاده شد. ۷ بیمار در معاینات پیگیری فوت کرده، ۵ مورد در معاینات پیگیری شرکت نکرده و ۲۳ نفر نیز از سرطان رهایی یافتند. در میان تومورهای غدد بزاقی خوش‌خیم و بدخیم؛ فراوانی پلئومورفیک آدنوما و موکواپیدرموئید کارسینوما در حد مطالعات قبلی بوده ولی درباره سایر تومورها؛ تنوعات و تفاوت‌های آشکاری در میان نتایج تحقیق حاضر و تحقیقات قبلی دیده شد.
□ Ladeinde و همکاران (۲۰۰۷)؛ فراوانی تومورهای غدد بزاقی را در طی ۱۵ سال در بیمارستان آموزشی دندانپزشکی لاگوس نیجریه بررسی کردند [۸]. تمامی بیماران از نظر هیستولوژیکی مبتلا به تومورهای غدد بزاقی تشخیص داده شده و پرونده‌های آنها از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۴ در بخش پاتولوژی بیمارستان بازخوانی شد. متغیرهای سن، جنس، محل بروز و تشخیص هیستولوژیک تومورها براساس معیارهای سازمان WHO (سال ۱۹۹۱) تعیین شده و طبق نتایج به دست آمده، تومورهای غدد بزاقی شامل ۳/۶ درصد تمام تومورهای ناحیه دهان و صورت بوده‌اند. فراوانی تومورهای غدد بزاقی نیز شامل ۸/۶۰ درصد (۷۳ مورد) ضایعات خوش‌خیم و ۲/۳۹ درصد (۴۷ مورد) ضایعات بدخیم بوده‌اند. تومورهای بزاقی minor (3/63 درصد) بیش از سایر موارد گزارش شدند. نسبت ابتلای مرد به زن هم برابر ۱/۱ به ۱ بوده و بیشتر (۵/۷۲ درصد) تومورها در گروه سنی ۶۰-۲۱ سال دیده شدند. پلئومورفیک آدنوما؛ شایع‌ترین تومور (۲/۲۹ درصد) و بعد از آن، آدنوئید سیستیک کارسینوما (۲/۱۹ درصد) قرار داشته است. شایع‌ترین تومورهای خوش‌خیم و بدخیم هم شامل پلئومورفیک آدنوما و آدنوئید سیستیک کارسینوما بودند. ناحیه کام (۸/۴۵ درصد)؛ بیشترین ناحیه درگیر بوده و همزمان، میانگین سنی مبتلایان به تومورهای خوش‌خیم به صورت معنی‌داری بیشتر از تومورهای بدخیم گزارش شد. بروز تومورهای غدد بزاقی در این تحقیق بیش از تحقیقات قبلی برآورد شده و تومورهای بدخیم هم در گروه‌های سنی بزرگ‌سال با شیوع بیشتری مشاهده شدند.
□ Moatemri و همکاران (۲۰۰۸)؛ خصوصیات اپیدمیولوژیکی تومورهای غدد بزاقی در بیماران مراجعه کننده به یک بیمارستان آموزشی در تونس را بررسی کردند [۷]. تحقیق روی ۷۶ مرد و ۸۰ زن با میانگین سنی ۴۳ سال (۵ ماه تا ۸۵ سال) انجام شده و طبق نتایج به دست آمده، ۶۰ درصد کل تومورها ضایعات پاروتید، ۱۶ درصد آنها تحت فکی و ۲۴ درصد نیز در غدد بزاقی minor قرار گرفته بودند. ۸۴ درصد تومورهای پاروتید از نوع خوش‌خیم بودند، تومورهای بدخیم پاروتید هم در اغلب موارد مردان بالای ۶۰ سال را تحت تأثیر قرار داده بودند. بیشتر تومورهای غدد بزاقی minor هم در کام دیده شدند. براین اساس، تومورهای غدد بزاقی خوش‌خیم در بیشتر موارد در پاروتید رخ داده و اغلب زنان را مبتلا کرده بودند. علاوه بر این، برعکس یافته‌های موجود در پیشینه‌های تحقیقاتی، در جمعیت تونسی؛ تومورهای بدخیم اغلب در زنان دیده شدند.
□ Li و همکاران (۲۰۰۸)؛ خصوصیات بالینی مبتلایان به تومورهای غدد بزاقی را در غرب چین و در ۵۰ سال گذشته بررسی کردند [۱۷]. در این دوره زمانی، ۳۴۶۱ فرد مبتلا به تومورهای غدد بزاقی در دوره زمانی ۱۹۵۵ تا ۲۰۰۲ در بیمارستان Sichuan تحت درمان قرار گرفته بودند که ویژگی‌های آنها به صورت گذشته‌نگر ارزیابی شدند. متغیرهای سن، موقعیت تومور، نوع هیستولوژیک تومور و ماهیت رشد آن (بدخیم، خوش‌خیم) براساس پرونده‌های بیماران به دست آمد. براساس نتایج تحقیق؛ میانگین سن مبتلایان به تومورهای غدد بزاقی برابر ۳۸/۴۱ سال در مورد تومورهای خوش‌خیم و ۲/۴۵ سال درباره تومورهای بدخیم برآورد شد، نسبت ابتلای مرد به زن در نمونه‌ها ۹۹/۰ به ۱ در تومورهای خوش‌خیم و ۳۴/۱ به ۱ در تومورهای بدخیم بوده است؛ تومورهای اولیه بیشتر در غده پاروتید، کام و غده تحت فکی دیده شدند. پلئومورفیک آدنوما، شایع‌ترین تومور خوش‌خیم بوده و تومورهای Warthin و basal cell adenoma هم در رتبه‌های بعدی از نظر شیوع قرار داشتند. همچنین، موکواپیدرموئید کارسینوما، آدنوئید سیستیک کارسینوما و آدنوکارسینوما؛ شایع‌ترین تومورهای بدخیم در نمونه‌ها بوده‌اند. میزان بروز تومورهای غدد بزاقی با بالا رفتن سن افزایش یافته و نسبت ابتلای مرد: زن در تومورهای بدخیم بیشتر از تومورهای خوش‌خیم به دست آمد. در مجموع؛ غده پاروتید و کام شایع‌ترین موقعیت برای بروز تومورهای غده بزاقی بوده و پلئومورفیک آدنوما و موکواپیدرموئید کارسینوما هم شایع‌ترین تومورهای خوش‌خیم و بدخیم بوده‌اند.
□ Gbotolorun و همکاران (۲۰۰۸)؛ در یک تحقیق گذشته‌نگر؛ موقعیت، نوع تشخیص، سن و جنس مبتلایان به تومورهای غدد بزاقی minor را در لاگوس نیجریه بررسی کردند [۱۱]. در این تحقیق، پرونده‌های بیماران و رادیوگرافی‌های آنها در یک دوره زمانی ۲۴ ساله ارزیابی و طبق نتایج به دست آمده؛ اغلب تومورها (۳/۶۲ درصد) از نوع بدخیم بوده و بیشترین تومور بدخیم هم شامل موکواپیدرموئید کارسینوم (۲/۱۹ درصد) بوده است. البته، تومور پلئومورفیک آدنوما (۲/۳۴ درصد) بیشترین فراوانی را در کل تومورها به خود اختصاص داده بود. هر دو گروه از تومورهای خوش‌خیم (۲/۶۷ درصد) و بدخیم (۹/۲۳ درصد) بیشتر در ناحیه کام دیده شدند. همچنین، مردان و زنان هر دو با یک نسبت مبتلا شده ولی نسبت بیشتری از تومورهای خوش‌خیم در کام مبتلایان زن نسبت به مردان (۷۵ درصد در برابر ۶۴ درصد) مشاهده گردید. بیماران مبتلا به آدنوئید کیستیک کارسینوما سن بیشتری در مقایسه با افراد مبتلا به پلئومورفیک آدنوما و آدنوکارسینوما داشته‌اند. در مجموع؛ بیشتر تومورهای مورد بررسی از نوع بدخیم (۳/۶۲ درصد) بوده و پلئومورفیک آدنوما هم شایع‌ترین تومور خوش خیم بوده است. از طرف دیگر، پلئومورفیک آدنوما (۸/۶۱ درصد) با فراوانی بیشتری در ناحیه کام در بیماران با نژاد سیاه آفریقایی مشاهده گردید.
□ Subhashraj و همکاران (۲۰۰۸)؛ فراوانی تومورهای غدد بزاقی را در یک مرکز رفرنس در هند بررسی کردند [۱۴]. در فاصله زمانی سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۶؛ ۶۸۴ فرد مبتلا به صورت گذشته‌نگر در این مرکز ارزیابی شدند که از میان آنها، ۴۲۲ نفر (۶۲ درصد) دارای تومورهای خوش‌خیم و ۲۶۲ نفر (۳۸ درصد) نیز به تومورهای بدخیم مبتلا شده بودند. ۶۱ درصد تومورها در ناحیه غدد پاروتید قرار داشته، ۲۲ درصد در غدد بزاقی minor و ۱۷ درصد هم در غدد تحت فکی دیده شدند. شایع‌ترین تومور خوش‌خیم از نوع پلئومورفیک آدنوما (۸۶ درصد) بوده و شایع‌ترین تومورهای بدخیم نیز شامل آدنوئید سیستیک کارسینوما (۲۵ درصد) و موکواپیدرموئید کارسینوما (۱۸ درصد) بودند. در میان تومورهای غدد بزاقی minor؛ بیشتر موارد در کام دیده شدند (۶۸ درصد). با بهره گرفتن از یافته‌های به دست آمده از تحقیق، امکان مقایسه تومورهای غدد بزاقی از نظر موارد بروز و نوع آنها با تحقیقات موجود در پیشینه‌های مطالعاتی فراهم گردید.
□ de Oliveira و همکاران (۲۰۰۹)؛ ویژگی‌های تومورهای غدد بزاقی در میان ۵۹۹ فرد مبتلا در یک جمعیت برزیلی را بررسی کردند [۴۴]. تحقیق در یک دوره زمانی ۱۰ ساله و در مرکز برزیل (به عنوان یکی از مراکز رفرنس سرطان در این کشور) انجام شده و برای طبقه‌بندی تومورها هم از معیارهای سازمان WHO براساس گزارش سال ۱۹۹۱ آن استفاده شد. براساس نتایج تحقیق، تومورهای خوش‌خیم ۳/۷۸ درصد بیماران را تشکیل می‌دادند. زنان، بیشتر از مردان (۶۱ درصد) مبتلا شده و نسبت ابتلای زن به مرد نیز برابر ۶/۱: ۱ بوده است. تومورهای غدد پاروتید، شایع‌ترین فراوانی (۵/۶۸ درصد) را داشته و سن بیماران نیز از ۱ تا ۸۸ سال متفاوت برآورد گردید (میانه سنی ۴۵ سال). شایع‌ترین تومور شامل پلئومورفیک آدنوما (۴/۶۸ درصد) بوده و تومورهای خوش‌خیم به صورت معنی‌داری در پاروتید شایع‌تر بوده‌اند (۹/۷۵ درصد)؛ در حالی که تومورهای بدخیم در غدد بزاقی minor (40 درصد) شیوع بیشتری داشته‌اند. شایع‌ترین سن ابتلای غدد بزاقی minor در بیماران ۴۸ سال بوده و محدوده آن از ۱۵ تا ۸۷ سال متفاوت بوده است. تعداد بیشتری از تومورهای بدخیم در غدد بزاقی minor دیده شده و بروز موکواپیدرموئید کارسینوما و آدنوئید سیستیک کارسینوما در زنان به صورت معنی‌داری بیشتر برآورد شد. در مجموع؛ زنان و غدد پاروتید، شایع‌ترین گروه و موقعیت ابتلاء به این تومورها بوده و پلئومورفیک آدنوما هم شایع‌ترین ضایعه بوده و بعد از آن، تومورهای آدنوئید سیستیک کارسینوما و تومور وارتین قرار داشتند. در این تحقیق، یافته‌های اپیدمیولوژیک به دست آمده از جامعه برزیلی با نتایج تحقیقات دیگر در جمعیت‌ها و کشورهای دیگر مقایسه و موارد مشابه و مغایر تعیین و گزارش شدند.
□ Tian و همکاران (۲۰۱۰)؛ فراوانی نئوپلاسم‌های غدد بزاقی در نواحی دهان، فک و صورت در ۶۹۸۲ فرد مبتلا در شرق چین را در یک فاصله زمانی ۲۳ ساله بررسی کردند [۴۵]. برای این منظور، تحقیق به صورت گذشته‌نگر و با هدف بررسی خصوصیات کلینیکی و پاتولوژی (موقعیت تومور، جنس و سن) بیماران انجام شده و طبق نتایج به دست آمده، ۳۵۹۳ تومور در مردان و ۳۳۸۹ مورد نیز در زنان به ثبت رسید. پلئومورفیک آدنوما (۶۹ درصد) شایع‌ترین تومور و ۲۰ درصد تومورها هم در غدد minor دیده شدند. همچنین، ۹۲ درصد تومورهای وارتین در مردان گزارش گردید. تومورهای بدخیم اغلب شامل سیستیک کارسینوما (۳۰ درصد) و موکواپیدرموئید کارسینوما (۳۰ درصد) بوده و بروز کارسینومای لیمفواپیتلیال در ۵ درصد موارد و پلی‌مورفوس low-grade آدنوکارسینوما هم در ۱ درصد تومورهای بدخیم مشاهده شد. ۲۸ درصد تومورها از غدد بزاقی منشاء گرفته و بیشتر یافته‌های به دست آمده با نتایج گزارش شده در پیشینه‌های تحقیقاتی همخوانی داشتند. تومورهای غدد بزاقی تا حدودی در مردان بیشتر دیده شده و بروز بیشتری از تومورهای غدد بزاقی minor و مخصوصاً پلئومورفیک آدنوما در غدد minor به ثبت رسید. آدنوئید سیستیک کارسینوما و موکواپیدرموئید کارسینوما نیز شایع‌ترین بدخیمی‌ها بوده و شیوع بیشتری از لیمفواپیتلیال کارسینوما و نیز شیوع کمتری از پلی‌مورفوس low-grade آدنوکارسینوما در نمونه‌ها دیده شد. همچنین، شیوع بیشتری از تومور وارتین گزارش شد.
□ Kara و همکاران (۲۰۱۰)؛ فراوانی نئوپلاسم‌های غدد بزاقی در یک جمعیت بزرگ‌سال ترک را بررسی کردند [۴۶]. بیماران با تشخیص هیستولوژیکی تومورهای غدد بزاقی در بخش پاتولوژی دانشگاه Cumhuriyet ترکیه به تعداد ۱۲۵ نفر که تحت درمان تومورهای غدد بزاقی قرار گرفته بودند، در فاصله زمانی ۱۹۸۷ تا ۲۰۰۸ انتخاب و ارزیابی شدند. نئوپلاسم‌ها برحسب تشخیص هیستولوژیک، سن، جنس و موقعیت تومور آنالیز شده و تشخیص‌های هیستولوژیکی هم براساس معیارهای WHO در سال ۲۰۰۵ ارائه شد. طبق نتایج تحقیق، نئوپلاسم‌های غدد بزاقی اولیه در ۱۲۵ نفر شامل ۹۵ (۷۶ درصد) تومور خوش‌خیم و ۳۰ (۲۴ درصد) تومور بدخیم بوده است. نواحی معمول بروز تومورهای بزاقی اصلی و فرعی هم شامل پاروتید (۶/۶۱ درصد) و غدد پالاتال (۶/۹ درصد) بودند. پلئومورفیک آدنوما شایع‌ترین تومور خوش‌خیم بوده و بعد از آن، تومور وارتین قرار داشته است. در میان گروه‌های بدخیم نیز، آدنوئید سیستیک کارسینوما؛ شیوع بیشتری نشان داد. سن مبتلایان در محدوده ۸۰-۱۶ سال بوده و میانگین سنی آنها هم ۹۷/۴۱ سال برآورد گردید. همچنین، نسبت بروز زن به مرد معادل ۱ به ۱۵/۱ به دست آمد. در مجموع و علیرغم مشاهده برخی نتایج متفاوت، خصوصیات تومورهای غدد بزاقی (از نظر نوع تومور، توزیع ناحیه تومور، سن و جنس مبتلایان) در بیماران ترک مشابه مبتلایان در سایر مناطق و کشورها بوده است.
□ ثروت‌یاری و همکاران (۱۳۷۷)؛ شیوع تومورهای غدد بزاقی در انستیتو کانسر ایران را طی سال‌های ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۶ بررسی کردند [۴۷]. بررسی بر روی ۵۲ فرد مبتلا به تومورهای غدد بزاقی تحت درمان در انستیتو کانسر ایران انجام شد. سن بیماران از ۹ تا ۸۸ سال متغیر بوده و میانگین سنی آنها نیز ۹/۴۶ سال بوده است. همچنین، گروه سنی ۵۹-۵۰ سال بالاترین میزان شیوع تومورهای غدد بزاقی را به خود اختصاص داده بود. مردان، ۷/۵۷ درصد (۳۰ نفر) و زنان، ۳/۴۲ درصد (۲۲ نفر) مبتلایان را تشکیل داده و میانگین سنی مردان مبتلا بیشتر از متوسط سنی زنان به دست آمد. بیشتر بیماران (۷/۳۲ درصد) مربوط به غرب کشور بوده و مرکز کشور (۸/۳۰ درصد) و شمال غرب (۱/۲۱ درصد) نیز در رتبه‌های بعدی از نظر ابتلا به تومورهای غدد بزاقی قرار داشتند. آدنوئید سیستیک کارسینوما (۵۰ درصد)، شایع‌ترین تومور بوده و بعد از آن، پلئومورفیک آدنوما با ۹/۲۶ درصد در رتبه بعدی قرار داشته است. ۵۰ درصد مردان و ۵۰ درصد زنان دارای تومور آدنوئید سیستیک کارسینوما بوده‌اند. شیوع تومورهای SCC با منشاء بزاقی و کارسینومای تمایز نیافته به ترتیب برابر ۸/۵ درصد و ۸/۳ درصد گزارش شده و بیشترین محل‌های ایجاد تومور هم به ترتیب در غدد پاروتید (۵/۶۳ درصد)؛ تحت فکی (۴/۱۵ درصد) و کام (۵/۱۱ درصد) بوده و کف دهان (۹/۳ درصد)، کام نرم، مخاط باکال و غده زیرزبانی هر یک با ۹/۱ درصد در رتبه‌های بعدی قرار داشته‌اند. از کل بیماران؛ ۱۳ نفر (۲۵ درصد) بعد از درمان دچار عود شده بودند. بیشترین مدت وجود ضایعه طبق شکایت بیماران ۹۶ ماه و کمترین آن ۱ ماه بود. همچنین بیشتر بیماران (۵/۳۲ درصد)؛ ۲۴ ماه بعد از کشف اولیه تومور مراجعه کرده بودند.

ماهیت مخازن اطلاعات در فضای سایبر عبارت است از مجموعه ای از اطلاعات، که مقصود از این اطلاعات، معلومات و دانسته هایی است که ممکن است به صور مختلف مانند نوارهای صوتی ، دیسک ها ،داده رایانه ای ،نوشته وغیره باشد. حتی ممکن است که این اطلاعات هنوز در ذهن و حافظه اشخاص باشد و سپس به صورت اطلاعات مختلف قابلیت انتقال را پیدا کند.
بنابراین اشخاص که قصد تخریب یا وارد ساختن اختلال در اطلاعات داده یا سیستم های حافظه کامپیوتر را دارند و به این طریق می خواهند به اطلاعات یک سازمان حمله کنند به راحتی می توانند از این امکانات بهره گیرند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

واز طرف دیگر با ذخیره سازی تراکم اطلاعات و داده ها در رسانه هایی چون دیسک ،فلاپی ،نوار، کاست و غیره می توان گفت از دست دادن یا سرقت آن ها تا چه حدی حائزه اهمیت می باشند.
گفتار دوّم: سیستم های ارتباطی
از جهت ارتباط بین داده ها و سیستم های ارتباطی باید از اینترنت نام برد.
«اینترنت می تواند به عنوان یک منبع جهانی اطلاعات و خدمات، قابل دسترسی در سطح منطقه تعریف شود که از طریق ایستگاه های رایانه ای خصوصی که بخشی از آن ها یک سیستم عمومی وابسته به شبکه های رایانه ای مرتبط به هم را تشکیل می دهد در سطح دنیا گسترش پیدا نموده است». (اسیتون هیک ۱۳۸۶، ۱۹ ) از کاربردهای اصلی شبکه اینترنت،« وب جهانی »(world wide web )است که شامل مجموعه ای از سرورهای وب می باشد که اطلاعاتی را که قابلیت مشاهده دارند پشتیبانی می کند.
وب از صفحات یا اسنادی ساخته شده است محتویاتی را که قابل مشاهده با مرورگر وب هستند پشتیبانی می کند که می تواند از متن، تصویرها،صدا، فیلم وغیره تشکیل شده باشد. با بهره گرفتن از وب به بیشترین امکانات اینترنت دسترسی پیدا خواهیم کرد.
پست الکترونیک (رایانامه ) که به اختصار E–mail نامیده می شود، از طریق شبکه های الکترونیکی ارائه می گردد و یکی از پرطرفدارترین سرویس های اینترنت است که علاوه بر امکان ارسال نامه ها و متن نوشتاری امکان ارسال فایلهای صوتی و تصویری نیز امکان پذیر می باشند.خدمات پست الکترونیکی از سال ۱۹۶۵ به وجود آمده و استفاده از عبارت @ برای مشخص کردن نام کاربران و سیستم رایانه ای آن ها توسط « ری تاملینسون» (Ray Tomlinson) در سال ۱۹۷۱ صورت گرفت. خدمات پست الکترونیک را می توان در زیر مجموعه خدمات انتقال اطلاعات قرارداد. گروه های خبری تابلوهای اعلان اینترنتی هستند که بر اساس موضوعات مختلف طبقه بندی شده است و برای اشخاص این امکان را فراهم می سازد که نظرات خویش را ذیل موضوعات مورد علاقه و با ارسال پیام های اینترنتی اظهار کنند.
تلفن اینترنتی (آوانت ) نیز از خدمات ارتباط تلفنی می باشد که مکالمات را از طریق این شبکه میسر می سازد. که این خدمات نیز به عنوان زیر مجموعه ای از خدمات انتقال اطلاعات است.
گپ اینترنتی نیزازجمله گپ های دوستانه اینترنتی است که کاربران به صورت همزمان در خصوص موضوعات مختلف به گفتگو و مبادله افکار می پردازند.
موتورهای جستجو نیز امکان جستجوی کلید مطالب، اطلاعات، اسناد را در روی پایگاه ها فراهم می سازد. ابزارهای سازگار با اینترنت، با بهره گرفتن از پروتکل مدیریت شبکه( SNMP یا Network Mangement protocol Simple ) تحت کنترل در می آیند. این مجموعه از پروتکل ها، با ارسال پیام به بخش های مختلف یک شبکه به منظور بازیابی داده های ذخیره شده از دستگاه های تحت فعالیت (SNMP)، برای مدیریت شبکه های پیچیده مورد استفاده قرار می گیرد. اغلب هکرها با بهره گرفتن از این پروتکل به بررسی اجزاو مشترکین شبکه می پردازد.
گفتار سوم : ارائه دهندگان خدمات شبکه ای
همزمان با پیدایش اینترنت ارتباط رایانه ها با هم به صورت ساده و مستقیم بوده است، بعدها با ازدیاد رایانه ها نیاز به واسط هایی بود که از طریق آن ها این ارتباط شکل بگیرد که این واسط های ارتباط با اینترنت را ما امروزه « ارائه دهندگان خدمات اینترنتی » می نامیم. که امکان ارتباط و اتصال گیرندگان خدمات (کاربران و مشترکین ) را با اینترنت فراهم می سازند.
در اغلب کشورها ارائه دهندگان خدمات اینترنتی را معمولاً در ذیل یک عنوان کلی تحت همین عنوان می آورند و تقسیم بندی خاص بین آن ها وجود ندارد. (فضلی ۱۳۹۱، ۹۰)لکن در برخی کشورها از جمله کشور ما تقسیم بندی هایی از ارائه کنندگان خدمات وجود دارد که در مصوبه جلسه شماره ۴۸۸ مورخ ۱۵ / ۸ / ۸۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی با عنوان«مقررات و ضوابط شبکه های اطلاع رسانی رایانه ای » آمده است. ارائه کنندگان خدمات اینترنتی به سه دسته ایجادکنندگان نقطه تماس بین المللی، رساها و کافی نت ها تقسیم شده اند.
ایجاد کنندگان نقطه تماس بین المللی در واقع به عنوان ارائه کننده و نقطه ارتباط و اتصال شبکه درونی کشور با شبکه جهانی اینترنت می باشد.
و سایر ارائه دهندگان خدمات اینترنتی و کاربران و گیرندگان اینگونه خدمات می توانند به وسیله آن ها به اینترنت دسترسی یابند و در واقع این گروه نقش مهمی در ورود اطلاعات به کشور را دارند.
گروه دوم رساها یا (ISP یا Internet Service provider) هستند که منظور از آن ها « رساننده سرویس اینترنتی » هستند که نقطه اتصال کاربران در داخل کشور یا در سطح بین المللی را ایجاد می کنند. یک رسا یا (ISP ) با اتصال به شبکه اطلاع رسانی و اینترنت، جزضروری دسترسی و اتصال افراد به شبکه اینترنت را فراهم می سازد.
«گروه سوم می توان از کافی نت ها به عنوان دفاتر خدمات دسترسی حضوری نام برد که در تعریف آن ها آمده است :
« دفتر خدمات دسترسی حضوری به شبکه های اطلاع رسانی و اینترنت (coffee net ) محلی برای دسترسی حضوری مشتریان و کاربران به شبکه اطلاع رسانی ( اینترنت و اینترانت ) می باشد. »( فضلی۱۳۹۱، ۹۳)
که ارتباط اینترنتی این دفاتر فقط از طریق موسسات و شرکتهای رسا (ISP ) مجاز می باشد. در ادامه باید اضافه نمود که در متن حاضر هر آنچه که عبارت ارائه دهندگان خدمات اینترنتی است، به صورت یک نظام پلکانی و هرمی از بالا به پایین است ؛ برمبنای این سیستم برای مثال یک ارائه دهنده خدمات اینترنتی (رسا) نمی تواند خود رأساً اطلاعات را از طریق دیگری مانند ماهواره در اختیار کاربران قرار دهد.
مبحث سوم: مزیت ها و محدودیت های فضای سایبری
پس از انقلابهای صنعتی که باعث بوجود آمدن تحولات شگرفی در سطح جهان بود و به نام « عصر صنعتی » نامگذاری شد، (جلالی فراهانی ۱۳۸۶ ، ۱۱۳) در حیطه اطلاعات تحولات شگفت انگیزی با بهره گرفتن از ابزارهای الکترونیکی پیشرفته در امر انتقال اطلاعات بوجود آمد و عصر « عصر اطلاعات » نامگذاری شد. از مهمترین ویژگی های این عصر، ایجاد « جامعه اطلاعاتی جهانی » در یک دنیای مجازی با تمام کارکردهای دنیای واقعی می توان نام برد.
از جمله تحولات شگفت انگیز فناوری اطلاعات در آغاز قرن بیست و یکم می توان به تغییر جهان واقعی و بوجود آمدن جهان مجازی با استفاده اینترنت اشاره داشت. همانطور که در جهان واقعی، صنعت انفورماتیک و فناوری اطلاعات در همه شؤون زندگی انسان ها رخنه کرده است ؛ استفاده از اینترنت در دنیای مجازی نیز در زندگی همه انسان ها هویدا می باشد.
هرچند برخی معتقدند که مفهوم اطلاعات آشکار به نظر می رسد، ولی تاکنون به تعریفی که مورد اتفاق همگان باشد اشاره نشده است.
امروزه اطلاعات به عنوان ساختار اصلی جامعه و دولت ها محسوب می شود و تمام تلاش دولت ها در جهت سلطه برمنابع و محتوای اطلاعاتی کشورشان می باشد.
از عوامل مهم ایجاد جامعه اطلاعاتی، رشد شبکه های ارتباطی می باشد که سبب تسهیل ارتباطات شده است. از جمله شبکه های اطلاع رسانی اینترنت می باشد که بوسیله اتصال رایانه ها سبب بوجود آمدن فضای سایبر گردیده است.
این فضادارای محدودیت ها و مزیت هایی می باشد که عبارتنداز :
آزادی بیان ، آزادی اطلاعات،حق بهره مندی از حریم خصوصی.
دراین فضا هیچ گونه محدودیتی برای استفاده کاربران وجود ندارد. از جمله این موارد می توان به راه اندازی سایت ،وبلاگ های مختلف توسط اشخاص اشاره داشت.
علاوه بر این گونه مزیت ها، از این فضا می توان به عنوان وسیله ای برای انجام مقاصدسوء و ارتکاب جرایم مختلف استفاده کرد که می تواند آسیب های جبران نا پذیری برساختار جامعه وارد سازد و امنیت یک کشور را تهدید کند.
«رایانه یگانه اختراع بشراست که به تنهایی پیشرفت کلیه علوم وابسته را مدیون خود قرار داده به نحوی که تمامی اختراعات و ابداعات در امور صنعتی، اداری، علمی، نظامی وغیره با تکیه بر همین اختراع یگانه انجام شده است و رابطه ای مستقیم از لحاظ سرعت پیشرفت بین علم رایانه و سایر اختراعات وجود دارد. بدین ترتیب که هر چه رایانه پیشرفت می کند، علومی که آن را به خدمت گرفته اند نیز پیشرفت می کنند و هر چه این علوم پیش می روند رایانه ها نیز پیش خواهد رفت. » (بشیری و پور رحیم ۱۳۹۰، ۱۵)
منظور از مزیت ها امکانات متنوعی است که این فضا در اختیار کاربران قرار می دهد تا به مقاصدشان برسند و منظور از محدودیت ها تهدیداتی است که این فضا به دنبال خواهد داشت.
براین اساس، در این مبحث « مزیت ها و محدودیت های فضای سایبر » در سه گفتار به صورت جداگانه بررسی خواهد شد.
گفتار اوّل: در حوزه آزادی بیان
در عصر اطلاعات، فضای سایبر با ویژگی های منحصر به فردخود توانسته است تحولات شگرفی را در عرصه اطلاع رسانی بوجود آورد که از جمله مزیت های این فضا به موارد ذیل می توان اشاره داشت .
از مزایای شبکه های رایانه ای می توان به وسیع بودن و گستردگی جهانی آن ها اشاره داشت. این شبکه سبب ارتباط در سطح بین المللی خواهد شد در حالی که دیگر رسانه ها در سطح ملی استفاده خواهد شد.شبکه های اطلاع رسانی رایانه ای امکان ارتباط دوسویه بین مخاطبان را فراهم می نماید در حالی که رسانه های ارتباط جمعی ماهیتی یک سویه دارند و مخاطبان آن ها نمی توانند به نظر خواهی بپردازند، در صورتی که شبکه های رایانه ای با کارکردهای متنوع خود، امکان برقراری انواع ارتباط را میان کاربران ایجادکرده است. وهمین امر سبب شده است جرایم در این فضا به آسانی به وقوع بپیوندد و مجرمین را نیز به آسانی نمی توان شناسایی و دستگیر کرد.از جمله مواردی که سبب سامان دهی کردن و محدودیت این فضا می شود به فیلترها و تدابیر صدور مجوز که در زمره تدابیر محدود کننده دسترسی افراد به محتوا و برنامه های رایانه ای قرار می گیرند.
«فیلترها از مهم ترین تدابیر پیشگیرانه از جرم های سایبری هستند که تقریباً از همان ابتدا برای جلوگیری از وقوع تعرض های رایانه ای به کار می رفتند. در تدابیر صدور مجوز، از ورود اشخاص ناشناس یا فاقد اعتبار جلوگیری می شود نمونه ساده آن به کار گیری گذرواژه است.
به این ترتیب فقط اشخاصی که پس از طی مرحله شناسایی و کسب اعتبارلازم، گذرواژه دریافت کنند حق بهره برداری از یک سیستم یا سایت را خواهند داشت. صدور مجوز یکی از مناسب ترین راه های سامان دهی بهره برداری از فضای سایبر به منظور ابراز آزادانه عقاید است. » (جلالی فراهانی ۱۳۸۶ ، ۷۲)
گفتار دوّم: در حوزه آزادی اطلاعات
اطلاعات، یافته ها و دیدگاه های شهروندان نسبت به امور کشورشان است که با هدف آگاهی بیش تر مردم واز آن مهم تر مسؤلان نسبت به آنچه در کشور می گذرد، بازتاب می یابد. ولی در آزادی اطلاعات، دولت موظف است که اطلاعات مربوط به امور حاکمیتی و تصدی گری خود را جز در موارد کاملاً مشخص و محدود در اختیار شهروندان قرار دهد تا آنان مشارکت آگاهانه تری در اداره حکومت داشته باشند.
«فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی با سرعت شگفت انگیزی در حال پیشرفت است و این نظر، به گونه ای گسترده پذیرفته شده است. هرچند که، پیشرفت فناوری های عصر اطلاعات موضوع بسیارمهمی است ؛ اما در رابطه با گسترش این فناوری ها سه نکته قابل ذکر است :
۱- گسترش این فناوری ها سریع است. ۲- گسترش این فناوری هاجهانی است. ۳- گسترش این فناوری ها نابرابر بوده، یعنی در بین جوامع، صنایع و سازمان ها متفاوت است. » (دیویدس ودانیل ۱۳۸۵ ، ۳۸ )
محدودیت های فضای سایبر به ماهیت خود این فضا مربوط می شود که عبارت از :
خطر پذیری داده های الکترونیکی و ضعف زیر ساخت های فناوری اطلاعات است. دولت ها باید تجهزات و امکانات فنی الکترونیکی را در جهت دستیابی به فناوری اطلاعات فراهم سازند.
برای تحقق این هدف دولت موظف است تجهیزات فنی مورد نیاز را در همه اداره ها و مراجع مسؤل در سراسر جامعه تأمین کند تا از این لحاظ کارگذاران دولتی و مردم کمبود نداشته باشند و زمینه های لازم جهت کسب مهارت بهره برداری از این ابزارها را فراهم آورد.
در فضای سایبر با وجود انواع ابزارهای امنیتی اجرا شدنی در سطوح زیر بنائی، و نقاط پایانی، بازهم تعرض های رایانه ای که به مختل شدن کارکرد سیستم ها و از میان رفتن داده های رایانه ای می انجامند، روبه فزونی اند.
گفتار سوم: در حوزه حریم خصوصی
هرچند مفهوم حریم خصوصی ساده به نظر می رسد ولی یکی از پیچیده ترین مصادیق حقوق بشر محسوب می شود. فضای سایبر سبب گسترش ارتباطات خصوصی در حوزه های متنوع شده است، بخشی از اطلاعات شخصی به شکل دیجیتال در بانک های گسترده داده ذخیره شده است. در حریم خصوصی باید اصل تدابیر امنیتی اجرا شود.
« داده های شخصی بایستی با اقدامات امنیتی قابل قبول و منطقی در برابر خطراتی همچون از دست دادن یا دستیابی غیر مجاز، تخریب، استفاده، تغییر یا افشای اطلاعات حمایت شود. این اصل کنترل کننده داده ها را ملزم می کند تا تضمین نماید که ابزار امنیتی قابل قبولی برای حمایت از حریم خصوصی داده های شخصی به کاربرده شده اند. این ابزارها می توانند فیزیکی یا سازمانی یا اطلاعاتی باشد. » (حسنی ۱۳۸۵ ، ۸۵)
در ارتباط با محدودیت های حریم خصوصی می توان راه های گوناگون برای شناسایی آسیب پذیرهای آن را نام برد. از جمله وجود اشخاص که با هدف های گوناگون این حوزه را مورد تعرض قرار می دهند. مانند مجریان قانون ،ارائه دهندگان خدمات شبکه ای ،مجریان قانون، به دلیل مشکلات خاصی که این فضا در دستگیری و شناسایی هویت مجرمان برای آن ها بوجود می آورد، نباید به بهانه های مختلف مانند عدم حضور متهم در صحنه جرم، عدم شناسایی و دستگیری آن ها در تعقیب چنین اشخاص نباشد.
به دلیل وجود فاصله فیزیکی که در بسیاری از موارد به فراسوی مرزها کشیده می شود و به تدریج فضای سایبر به بستر مناسبی برای اقدام های مجرمانه تبدیل خواهد شد.
سامان دهی حریم داده های الکترونیکی در حوزه فعلان سایبری به مراتب نسبت به گروه مجریان قانون دشوارترمی باشد.
فصل دوّم:
تعریف جرایم سایبری
و جرایم مرتبط با آن
طرح بحث:
باتوجه به نقش وسیع و گسترده سیستمهای رایانه ای در ابعاد مختلف زندگی بشری و افزایش روز افزون جرایم مرتبط با رایانه در اغلب کشورها، بویژه کشورهای پیشرفته و بوجود آمدن تنش و چالش های گوناگون، اغلب دولتمردان در صدد شناخت اینگونه جرایم و وضع قوانین و تدابیری در جهت جلوگیری از جرایم و برخورد با مرتکبین اینگونه جرایم برآمده اند. (کشف جرایم رایانه ای،۸۶ ) دراین فصل در مبحث اول از جرایم سایبری و جرایم مرتبط با آن تعاریفی ارائه می گردد و در مبحث دوم به سیر تاریخی جرایم سایبری در ایران و نظام بین الملل خواهیم پرداخت. درمبحث سوم نیز سیاست های جنایی متعددی که دراین زمینه وضع گردیده را توضیح خواهیم داد.