الف) نرخ ارتقاء:
این نرخ بیان کننده‌ی تعداد دانش آموزانی است که یک پایه تحصیلی معین (g) را در سال تحصیلی معین (t) با موفقیت طی کرده و در سال تحصیلی آینده (t+1) در پایه تحصیلی بالاتر (g+1) ثبت نام می‌کند. برای محاسبه آن تعداد قبول شدگان پایهg را، که در پایه تحصیلیg+1 در سال تحصیلیt+1 ثبت نام کرده‌اند، بر تعداد کل دانش آموزان در پایه تحصیلیg در سال تحصیلیt تقسیم می‌کنند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

×۱۰۰
بااستفاده از نماد ریاضی:
P= نرخ ارتقاء
E= تعداد ثبت نام کنندگان g= دانش آموزان ارتقاء یافته
ب) نرخ تکرار پایه (نرخ مردودی):
این نرخ بیان کننده‌ی تعداد دانش آموزانی است که در یک پایه تحصیلی معین در سال تحصیلی معین مردود شده‌اند و در سال تحصیلی آینده (t+1) مجدداً در همان پایه تحصیلی g ثبت نام می‌کنند. برای محاسبه آن تعداد مردودین مشغول به تحصیل را، که در پایه تحصیلی g در سال تحصیلی(t+1) ثبت نام کرده‌اند، بر تعداد کل دانش آموزان در پایه تحصیلی g در سال تحصیلیt تقسیم می‌کنند.
×۱۰۰
با بهره گرفتن از نماد ریاضی:
t= سال تحصیلی مورد نظر
E= تعداد ثبت نام کنندگان
R= نرخ تکرار( مردودی)
r= تعداد مردودین
g= پایه‌ای که تکرار شده
پ) نرخ ترک تحصیل:
این نرخ بیان کننده‌ی تعداد دانش آموزانی است که در هر یک از پایه‌های تحصیلی، پیش از فارغ التحصیلی، نظام آموزشی را به هر دلیل ترک می‌کنند. برای محاسبه آن تعداد دانش آموزانی را، که در پایه تحصیلیg در سال تحصیلیt نظام آموزشی را ترک کرده‌اند بر تعداد کل دانش آموزان در پایه تحصیلی g در سال تحصیلی t تقسیم می‌کنند.
با بهره گرفتن از فرمول ریاضی
D= نرخ ترک تحصیل( افت تحصیلی)
d= تعداد ترک تحصیلی( افت تحصیلی)
g= پایه مورد نظر t= سال تحصیلی مورد نظر
E= تعداد ثبت نام کنندگان
ت) نرخ ماندگاری( بقاء، نگهداری،نگه داشت) در هر پایه:
این نرخ قدرت و توان نظام آموزشی را در بقاء، نگهداشت یا ماندگاری دانش آموز در داخل نظام آموزشی نشان می‌دهد. به بیان دیگر نشانه‌ی این است که تا چه اندازه یک نظام آموزشی توانایی این را دارد که اجازه ندهد، دانش آموزان پیش از فارغ التحصیلی نظام آموزشی را ترک کنند. برای محاسبه‌ی نرخ ماندگاری در هر پایه، ابتدا تعداد تارکان تحصیل در هر پایه تحصیلی را در طی سال‌های تحصیلی مختلف محاسبه می‌کنند، سپس تعداد دانش آموزان هر پایه تحصیلی را از تعداد کل تارکان تحصیلی محاسبه شده کسر می‌کنند و نتیجه حاصل را بر تعداد کل ورودی‌های دوره‌ی تحصیلی تقسیم می‌کنند تا نرخ ماندگاری آن پایه به دست آید.
×۱۰۰
ث) نرخ تکمیل دوره (نرخ یا درصد فارغ التحصیلی):
این نرخ بیان کننده‌ی آن است که چه درصدی از ثبت نام کنندگان در پایه اول یک دوره‌ی تحصیلی معین، به تکمیل و فارغ التحصیلی از همان دوره‌ی تحصیلی موفق شده‌اند. برای محاسبه آن تعداد کل فارغ‌التحصیلان یک دوره‌ی تحصیلی معین را بر تعداد کل ورودی‌های همان دوره‌ی تحصیلی تقسیم می‌کنند. و حاصل را در ۱۰۰ ضرب می‌کنند.
= نرخ فارغ التحصیلی
ج) میانگین طول سال‌های تحصیل برای هر فارغ التحصیل:
این نرخ بیان کننده‌ی آن است که برای هر فارغ التحصیل در یک دوره‌ی تحصیلی معین، چند دانش آموز- سال صرف شده است. در حالت عادی (بدون تکرار پایه و ترک تحصیل) برای هر فارغ التحصیل در یک دوره‌ی تحصیلی معین، به اندازه طول سال‌های همان دوره‌ی تحصیلی صرف خواهد شد (مثلاً در دوره‌ی ابتدایی ۵ سال)، اما به دلیل وجود تکرار پایه و ترک تحصیل در هر دوره‌ی تحصیلی، این عدد بیش از طول سال‌های دوره‌ی تحصیلی معین می‌شود. برای محاسبه‌ی این نرخ تعداد فارغ‌التحصیلان یک دوره‌ی تحصیلی معین را در تعداد سال‌هایی که برای فارغ‌التحصیلی صرف کرده‌اند ضرب کرده و آن‌ها را با یکدیگر جمع می‌کنیم و بر تعداد کل فارغ‌التحصیلان همان دوره‌ی تحصیلی معین، تقسیم می‌کنند.
=میانگین طول تحصیل فارغ التحصیلان
چ) نسبت درون داد به برون داد مطلوب:
این نسبت حاکی از آن است که تمامی درون دادها باید در زمان مقرر (طول سال‌های دوره‌ی تحصیلی معین) از دوره‌ی تحصیلی فارغ التحصیل شده باشند، چرا که هیچ گونه افت تحصیلی (تکرار پایه و ترک تحصیل) وجود نداشته است. برای محاسبه آن تعداد دانش آموز مفروض را در طول یک دوره‌ی تحصیلی معین ضرب کرده و حاصل را بر تعداد فارغ التحصیلان همان دوره در حالت مطلوب یعنی بدون هیچ گونه تکرار پایه و ترک تحصیل تقسیم می‌کنند (بدون وجود اتلاف). عدد حاصل معادل طول سال‌های دوره‌ی تحصیلی مورد نظر خواهد شد، شایان ذکر است که نسبت درون داد به برون داد مطلوب، معادل طول سال‌های تحصیل یک دوره‌ی تحصیلی است که در این تحقیق برابر ۵ سال تحصیلی (معادل طول دوره‌ی ابتدایی تحصیلی کشور) است.
= نسبت درون داد به برون داد مطلوب
ح) نسبت درون داد به برون داد واقعی:
نسبت درون داد به برون داد مطلوب حاکی از نبود اتلاف (تکرار پایه و ترک تحصیل) در یک نظام آموزشی، همان طور که از عنوان آن پیداست، امری مطلوب و ایده آل است، به همین دلیل نسبت درون داد به برون داد واقعی محاسبه می‌شود که حاکی از آن است که به دلیل وجود اتلاف (تکرار پایه و ترک تحصیل) در هر نظام آموزشی، تمامی دانش آموزان در طی زمان مقرر از دوره‌ی تحصیلی معین، فارغ‌التحصیل نمی‌شوند، برای محاسبه این نرخ کل دانش آموز- سال صرف شده برای تحصیل تمام دانش آموزان دوره‌ی تحصیلی مورد نظر را بر تعداد فارغ التحصیلان همان دوره در حالت واقعی (با وجود اتلاف) تقسیم می‌کنند، عدد حاصل نشانه‌ی آن است که برای هر دانش آموز در طول یک دوره‌ی تحصیلی معین (بدون توجه به این که او فارغ التحصیل شده یا ترک تحصیل کرده است)، در حالت واقعی به طور متوسط چند دانش آموز- سال صرف شده است.
= نسبت درون داد به برون داد واقعی:
خ) نرخ اتلاف:
این نرخ نشان دهنده‌ی درصد اتلاف موجود در یک دوره‌ی تحصیلی معین بر مبنای میزان تکرار کنندگان پایه و ترک تحصیل کنندگان همان دوره‌ی تحصیلی است. برای محاسبه‌ی آن نسبت درون داد به برون‌داد واقعی یک دوره‌ی تحصیلی معین را نسبت به درون داد به برون داد مطلوب همان دوره‌ی تحصیلی( معادل طول سال‌های تحصیل یک دوره‌ی تحصیلی) تقسیم و در ۱۰۰ ضرب می‌کنند. اگر عدد به دست آمده برابر۱۰۰% باشد نشان دهنده آن است که در دوره‌ی تحصیلی مورد نظر هیچ گونه اتلافی (تکرار پایه و ترک تحصیل) وجود نداشته وبه هر میزان عدد حاصل بیشتر از ۱۰۰% باشد آن میزان اضافه نشان دهنده نرخ اتلاف در دوره‌ی تحصیلی مورد نظر است.
= نرخ اتلاف
د) ضریب کارایی داخلی:
این نرخ که از مجموع تمامی نرخ‌های فوق الذکر به دست می‌آید یک نرخ ترکیبی است که نشان دهنده کارایی داخلی یک دوره‌ی تحصیلی معین بر اساس میزان اتلاف (تکرار پایه و ترک تحصیل) موجود در همان دوره‌ی تحصیلی است. برای محاسبه آن نسبت درون داد به برون داد مطلوب یک دوره‌ی تحصیلی معین را به نسبت درون داد به برون داد واقعی همان دوره‌ی تحصیلی تقسیم کرده و حاصل را در ۱۰۰ ضرب می‌کنیم. عدد حاصل نشان دهنده‌ی ضریب کارایی داخلی دوره‌ی تحصیلی مورد نظر است. اگر عدد حاصل برابر با ۱۰۰% باشد نشانه‌ی آن است که کارایی داخلی دوره‌ی تحصیلی مورد نظر برابر با ۱۰۰% بوده و هیچ گونه اتلافی (تکرار پایه و ترک تحصیل) در دوره‌ی تحصیلی مورد نظر وجود نداشته است.
= ضریب کارایی داخلی
ذ) نرخ رشد دانش آموزان:
این شاخص از تقسیم تفاضل تعداد دانش آموزان دو سال متوالی بر تعداد دانش آموزان سال پایه ضرب در۱۰۰ به دست می‌آید.

بر اساس این نظریه، والدین ایده‌های خود راجع به رابطه با جنس مخالف را از طریق الگوسازی و یادگیری جانشینی به فرزندان خود انتقال می‌دهند و نگرش فرزندان نسبت به صمیمیت از طریق مشاهده والدین و روابط بین آن‌ها الگوبرداری می‌شود و از طرف دیگر فرزندان تجربه رابطه خود و والدین را به عنوان مبنایی برای ایجاد صمیمیت در روابط به کار می‌برند (این یادگیری از منابع دیگری مانند رسانه‌ها، مدرسه، یا دوستان نیز صورت می‌گیرد) (نیل فروشان و همکاران، ۱۳۹۲).

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

آمادگی ازدواج
با توجه به کاهش علاقه جوانان به امر ازدواج و تشکیل خانواده، محققان در صدد پاسخگویی به این سؤال هستند که چرا جوانان ازدواج خود را به تأخیر می‌اندازند؟ یکی از متغیرهای اصلی در امر ازدواج و یک پیش‌بینی کننده‌ی معنی‌دار در رضایت زناشویی، آمادگی برای ازدواج است. آمادگی ازدواج از آن رو اهمیت دارد که پایه­ای برای تصمیم‌گیری در این موارد است که با چه کسی ازدواج کنیم؟ چه هنگام ازدواج کنیم؟ و چرا ازدواج کنیم؟ و نیز رفتارهای زناشویی آتی را شکل می­دهد (لارسون و لامنت^[۷۲]، ۲۰۰۵).
حالت ” آمادگی^[۷۳]” همان طور که توسط هولمن و لی (۱۹۹۷) خاطر نشان شده است نوعی آماده سازی فراتر از عمل است که عمل را شکل می­دهد و هدایت می­ کند. بنابراین، آمادگی می ­تواند برای بیان و برآورد کردن نوع خاصی از عمل به کار برده شود. به علاوه، شناخت مقداری از آمادگی به فرد کمک می‌کند که نوع رفتاری را پیش ­بینی کند که اگر آمادگی فعال شود، اتفاق می‌افتد (هولمن و لی، ۱۹۹۷؛ به نقل از کاردانی، ۱۳۹۲).
آمادگی ازدواج، یک ارزیابی معقول از آمادگی خود شخص برای گرفتن مسئولیت‌ها و معضلات ازدواج است. به عبارت دیگر، آمادگی ازدواج توانایی فرد برای گسترش فرایند انتخاب جفت است. بنابراین، آمادگی ازدواج یک کلید نشانه برای رفتار ازدواج و تنظیم‌کننده‌ی زمان گذار به مرحله‌ی ازدواج است (کاردانی، ۱۳۹۲).
وقتی دو نفر می‌خواهند ازدواج کنند، آمادگی آنان برای برداشتن چنین گامی در زندگی اهمیت حیاتی خواهد داشت. عوامل پیشینه‌ای و ویژگی‌های اجتماعی – جمعیت‌شناختی درآمد، تحصیلات و سن با احساس آمادگی فرد برای ازدواج ارتباط قدرتمندی دارد. آماده بودن از یافتن فردی همساز بسیار فراتر می‌رود. آمادگی شامل سازماندهی امور نیز هست. وقتی فرد اندکی مسن‌تر است از لحاظ مالی و تحصیلی در موقعیتی قرار دارد که می‌تواند ازدواج کند و می‌داند که خانواده و دوستان از انتخاب او حمایت می‌کنند، و وقتی کیفیت رابطه او با زوجی که یافته خوب است، احساس می‌کند که آماده ازدواج است (رایس، ۲۰۰۲؛ ترجمه فروغان، ۱۳۸۸).
عوامل مرتبط با تعامل زوج، از قبیل کیفیت ارتباط و سـطح توافق با احساس آمادگی فرد برای ازدواج رابطه‌ای چشمگیر و مثبت دارد. تأیید افراد مهم زندگی فرد (والـدین و دوستان) کیفیت ارتباط زوج را ارتقا داده، به سطح بالاتری از توافق می‌رساند و بالاخره به آمـادگی بیشتر برای ازدواج ختم می‌شود. جالب است بدانیم که تأیید افراد مهم، یکی از قدرتمندترین متغیرهای مرتبط با احساس آمادگی فرد برای ازدواج است (هولمن و لی، ۱۹۹۷).
تاکنون در ادبیات تحقیق‌های انجام شده، توجه کمی به مقوله آمادگی به ازدواج شده است و عوامل مؤثر بر احساس فرد از آمادگی شخصی خود برای ازدواج، چندان شناخته شده نیستند (میلر^[۷۴]، ۲۰۰۳).
حدود ۳۰ سال پیش، بلاد^[۷۵] ( ۱۹۷۶) از محققانی دعوت کرد تا مسائل نسبتاً نادیده گرفته شده در تحقیقات خانواده را مورد بررسی قرار دهند و خاطر نشان کرد که آمادگی ازدواج یکی از زمینه‌های مهمی است که نادیده گرفته شده است. متأسفانه در طول دهه‌ های گذشته تغییر زیادی انجام نشده است.
بلومر^[۷۶] (۱۹۶۹؛ به نقل از شریفی‌زاده، ۱۳۹۲)، بیان می‌کند که وضعیت آمادگی، تمایلی (یکی از حالت‌های آمادگی) است که در پس کارها و الگوهای رفتاری قرار دارد. بنابراین حالت آمادگی را می‌توان برای توضیح و بررسی نوع خاصی از رفتار و اعمال به کار برد. به علاوه آگاهی از وضعیت آمادگی، فرد را قادر می‌سازد تا نوع اعمالی را که در صورت فعال شدن وضعیت آمادگی اتفاق می‌افتد، پیش‌بینی کند. در نتیجه، حالت احساس آمادگی ازدواج یکی از شاخص‌های مهم اعمال فرد و زمان‌بندی در رسیدن به مرحله‌ی ازدواج است.
استینت^[۷۷] ( ۱۹۹۶؛ به نقل از شریفی‌زاده، ۱۳۹۲)، بر این باور بود که آمادگی برای ازدواج با شایستگی برای ازدواج مرتبط است. او شایستگی برای ازدواج را اینگونه تعریف می‌کند: توانایی انجام نقش‌های زناشویی به صورتی که قادر به برآوردن نیازهای موجود در رابطه زناشویی باشد. سپس او نتیجه گرفت که موفقیت در ازدواج ملزم به آمادگی ازدواج برای ایفای این نقش‌هاست. او بیان کرد که سه عامل پیش‌زمینه‌ای باید بر احساس آمادگی فرد برای ازدواج، اثر بگذارند که عبارتند از: ماهیت روابط اولیه‌ی خانوادگی، تجربیاتی در زمینه قرار ملاقات و شخصیت.
تحقیقات نشان می‌دهد که نیمی از جوانان در سن ازدواج، داشتن تجربه‌ی کامل زندگی مجردی را به عنوان یک ویژگی بسیار مهمی می‌دانستند که آن‌ها می‌بایستی قبل از احساس آمادگی برای ازدواج تجربه کنند. در مقایسه با نسل‌های قبلی که تقریباً مستقیماً از نوجوانی وارد بزرگسالی می‌شدند امروزه تعداد روزافزونی از جوانان معتقدند که آن‌ها تا قبل از اینکه یک دوره‌ی طولانی جوانی را تجربه نکنند، برای ازدواج آمادگی نخواهند داشت. این یافته‌ها ممکن است تا حدودی در مورد جوانانی که به دانشگاه می‌روند و به این دوره به عنوان دوره‌ای از زندگی نگاه می‌کنند تا تحصیلات خود را تکمیل کنند و تخصص‌های لازم را برای شغل‌های حرفه‌ای خود کسب کنند درست باشد (کارول و همکاران، ۲۰۰۹).
آرنت^[۷۸] (۱۹۹۷؛ به نقل از کارول و همکاران، ۲۰۰۹) و دیگران تأکید داشتند که امروزه جوامع غربی و صنعتی به طور روزافزون خواهان یک دوره زندگی مجردی برای جوانان هستند و آن را قبول داشته و تأیید می‌کنند. این مطالعه تا جایی پیش می‌رود که این یافته‌ها نشان می‌دهد، داشتن یک دوره زندگی مجردی نه تنها امروزه به عنوان دوره‌ای مجاز برای جوانان شناخته می‌شود بلکه بسیاری از افراد آن را به عنوان یک دوره لازم می‌دانند که یک جوان باید قبل از اینکه آماده‌ی پذیرش نقش‌های زناشویی یا زندگی خانوادگی می‌شود، آن را طی کند. این نتیجه نشان می‌دهد که ممکن است فلسفه‌ جدیدی در رابطه با آمادگی ازدواج در بین جوانان ایجاد شود که این اتفاق همزمان با تأیید تدریجی این ایده صورت می‌گیرد که آن‌ها هنگامی که دوران مجردی را به پایان برسانند برای زندگی متأهلی آماده خواهند شد.
تانر^[۷۹] (۲۰۰۶؛ به نقل از کارول و همکاران، ۲۰۰۹)، خاطر نشان کرد که تأخیر در ایجاد تعهد در ازدواج اغلب با موارد زیر همراه است: داشتن دوستان متعهد، افزایش هویت شخصی بیشتر و نیاز به زمان بیشتر برای ایجاد عادت‌ها و سلایقی که برای فرد منحصر به فرد هستند، یعنی، تمامی تجاربی که ممکن است منجر به ایجاد دشواری‌هایی جهت کنار آمدن و الویت‌بندی دیگران نسبت به خود و محتویات کلیدی برای ازدواج و روابط سالم شود.
به طور کلی تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای در ویژگی‌های آمادگی ازدواج جوانان و ویژگی‌های بلوغ وجود دارد (آرنت، ۱۹۹۷؛ نلسون و باری^[۸۰]، ۲۰۰۵؛ به نقل از کارول و همکاران، ۲۰۰۹). جوانان برای رسیدن به بلوغ ارتباطی (توانایی‌های درون فردی و میان فردی)، توانایی­های خانوادگی و ویژگی‌های مربوط به آمادگی برای ازدواج، الویت بالایی قائل بودند. بلوغ از اولین مراحل زندگی است که ایجاد آمادگی برای ازدواج در آن شکل می‌گیرد و باید مورد مطالعه قرار بگیرد، زیرا اکثر جوانان در این دوره برای ازدواج آینده‌ی خود برنامه‌ریزی می‌کنند. در حقیقت جوانان به احتمال زیاد احساسات خود در مورد آمادگی برای ازدواج را در این دوره از زندگی خود شکل می‌دهند و در همین دوره است که تصمیم می‌گیرند چه خصوصیاتی برای ایجاد آمادگی برای ازدواج ضروری و مهم است (تورنتون و یانگ^[۸۱]، ۲۰۰۱؛ به نقل از کارول و همکاران، ۲۰۰۹).
این یافته‌ها بیان می‌کند که روند بالغ شدن اغلب به معنای انتقال از مرحله‌ی مراقبت شدن توسط دیگران (مثل پدر و مادر) به مرحله‌ی توانایی مراقبت از خود است. بنابراین بسیاری از ویژگی‌هایی را که جوانان قبلاً اهمیت کمی به آن می‌دادند (مثل شایستگی‌های خانوادگی)، هنگامی که موضوع آمادگی ازدواج به میان می‌آید به آن اهمیت بیشتری می‌دهند (آرنت، ۱۹۹۷؛ نلسون و باری، ۲۰۰۵ ؛ به نقل از کارول و همکاران، ۲۰۰۹).
درک جوانان از رسیدن به بلوغ می‌تواند در یک فرایند دو مرحله‌ای، بهتر درک شود. این طور به نظر می‌رسد که بسیاری از جوانان مرحله‌ی اول بلوغ را به عنوان یک دوره‌ی خودمحور می‌بینند که در این دوره آن‌ها از نوجوانی عبور می‌کنند و می‌توانند بر مشغله‌ها و اهداف شخصی از قبیل مدرسه، شغل و پرورش هویت، تمرکز کنند. سپس هنگامی که تعقیب کردن علایقشان به پایان رسید، آن‌ها آماده­ی حرکت به مرحله‌ی بعدی می‌شوند که این مرحله، گسترش توانایی‌هایی برای مراقبت از دیگران است. بنابراین آمادگی ازدواج به عنوان مرحله‌ی نهایی بلوغ یا حداقل مرحله‌ی پیشرفته‌ای از بلوغ محسوب می‌شود (کارول وهمکاران، ۲۰۰۹).
طلاق
یکی از معظلات مهم در زمینه زندگی زناشویی پدیده­ای به نام طلاق است که شیوع روز افزون آن پژوهشگران و نظریه­پردازان حوزه خانواده را بر آن داشته که در مورد علل و عوامل تأثیرگذار بر آن به بررسی و تحقیق بپردازند. طبق تعریف، طلاق فرایندی است که با تجربه بحران عاطفی هر دو زوج شروع می­ شود و با تلاش برای حل تعارض، از طریق وارد شدن به موقعیت جدید و پذیرفتن نقش­های جدید، خاتمه می­یابد. طلاق پدیده­ پیچیده­ای است که عوامل مختلف فردی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی بر آن تأثیرگذار هستند. عوامل فردی شامل ویژگی­های ارثی و فیزیولوژیکی، صفات شخصیتی، آموخته ­ها و ویژگی­های جمعیت­شناختی می­باشند. برخی ویژگی­های شخصیتی، مانند روان­رنجوری و سبک­های دلبستگی معیوب، طرحواره­ها، آسیب­های پایدار و در روابط زناشویی به وجود می­آورند و احتمال بروز طلاق را افزایش می­ دهند. همچنین، وجود اختلالات و نابهنجاری­های روانی یکی دیگر از عوامل آسیب­زا در خانواده و زندگی زناشویی محسوب می­شوند. از سوی دیگر، عوامل جمعیت شناختی مانند سن، جنیست، تحصیلات، طبقه اجتماعی- اقتصادی، مدت ازدواج، تعداد فرزندان، وضعیت اشتغال و عواملی مانند آن تأثیر گسترده بر روابط زناشویی دارند و تأثیرات چند جانبه این عوامل به پیچیدگی بیشتر پدیده طلاق منجر می­ شود (فاتحی­زاده، بهجتی اردکانی و نصر اصفهانی، ۱۳۸۴). طلاق در لغت به معنای جدا شدن زن و مرد از یکدیگر، رها شدن از قید نکاح و رهایی از زناشویی است. طلاق در نظام­های حقوقی غربی دلالت بر انحلال یک رابطه زناشویی رسمی و قانونی دارد، در زمانی که هر دو طرف هنوز در قید حیات هستند و بعد از وقوع آن می­توانند بار دیگر ازدواج کنند (ستوده، ۱۳۸۳).
آمار طلاق
متأسفانه امروزه طلاق روبه افزایش است؛ به طوری که در آمریکا در سال ۱۹۶۵ از بین هر ۱۰۰۰ ازدواج ۲۵۹ طلاق به چشم می­خورد. در این کشور، تعداد روابطی که با طلاق خاتمه یافته است در چهل سال گذشته تقریباً سه برابر شده است. بر اساس شواهدی، نیمی از ازدواج­های بزرگسالان امروزه به طلاق منجر می­ شود. تجربه طلاق والدین در طی دوران کودکی یا نوجوانی یکی از عوامل استرس­زای رایج در ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر است. در سال­های اخیر میزان طلاق (نسبت سالانه طلاق به ازدواج) در آمریکا ۴۹% بوده است و حدود نیمی از ازدواج­ها به طلاق ختم می­ شود. این واقعه روی حدود یک و نیم میلیون کودک و نوجوان در هر سال تأثیر می­ گذارد. نرخ طلاق در کشورهایی مثل روسیه ۶۵%، در آلمان ۵۶%، در انگلیس ۵۴%، در کانادار ۴۹%، و در اسپانیا ۴۳% است (تامپسون و همکاران، ۲۰۰۸). به علاوه، ۶۷% از کودکان استونیایی کمتر از ۱۵ سال با هر دو والدین، ۲۵% با مادر و تنها ۱% آن­ها با پدر خود زندگی می­ کنند (هنسون^[۸۲]، ۲۰۱۰).
کیهان­نیا (۱۳۷۵، به نقل از ممبینی، ۱۳۹۱) ایران را چهارمین کشور جهان از میزان طلاق معرفی کرده است. براساس سالنامه آماری کشور در سال ۱۳۸۰، آمار طلاق در ایران از ۷% در سال ۱۳۷۰ به ۱۶% در سال ۱۳۸۸ رسیده است. در سال ۱۳۸۵ در کشور ۹۴۰۳۹ مورد طلاق و ۷۷۸۲۹۱ مورد ازدواج ثبت شده و این میزان در سال ۱۳۸۹ به ۱۳۷۲۰۰مورد طلاق و ۸۹۱۶۲۷ ازدواج رسیده است (سازمان ثبت احوال کشور، ۱۳۹۱). بر اساس مجموعه آمارهای جمعیتی کشور در استان خوزستان در سال ۱۳۹۰ در مقابل ۵۸۶۲۳ ازدواج، ۶۸۳۴ طلاق صورت گرفته است (سازمان ثبت احوال کشور، ۱۳۹۱). یعنی در برابر هر ۵/۸ رویداد ثبت شده ازدواج یک رویداد طلاق ثبت گردیده است. تحقیق در مورد جدایی در جهان و مقایسه آن با افزایش طلاق در ایران آشکار می­سازد که میزان طلاق در ایران گرچه نسبت به جدایی­ها در آمریکا و روسیه رقم کمتری را دارا است، ولی نسبت به کشورهای اروپایی بیشتر است. طبق گزارش اداره کل روابط عمومی سازمان ثبت اسناد کشور، نرخ طلاق در سال ۱۳۸۷، ۱۰۱۱۱۳ مورد بوده که در مقایسه با سال قبل، ۱۱% افزایش داشته است. آمار طلاق در تهران به طور چشمگیری بالا رفته است، به طوری که در سال­های اخیر ۱۲% افزایش داشته است. هم اکنون در تهران در برابر هر ۸/۳ ازدواج یک طلاق واقع می­ شود.
بیشتر آمار طلاق، هم اکنون در زن­ها، بین سنین ۱۹ تا ۳۵ سالگی است و آمارها نشان می­ دهند که ۷۲% از طلاق­ها در این سنین رخ می­دهد؛ به خصوص سن ۲۱ سالگی برای زن­های شوهردار از همه سال­ها خطرناک­تر است. در مردها نیز سنین بحرانی طلاق بین ۲۱ تا ۴۰ سالگی است. بعد از طلاق حدود ۶۵% از زن­ها و ۷۰% مردها احتمالاً دوباره ازدواج می­ کنند و حدود ۵۰% افرادی که برای بار دوم ازدواج کرده ­اند، دوباره طلاق می­گیرند (یانگ و لانگ^[۸۳]، ۲۰۰۷).
نرخ بالای طلاق در جامعه باعث ترس از ازدواج و اعتماد به نفس پایین در این امر می­ شود. در بیش از چهار دهه گذشته رفتار زناشویی آمریکایی­ها تغییر قابل توجهی کرده است. افزایش آمار در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ در این کشور بالا بوده، اما تا سال ۱۹۸۰ کاهش خفیفی در آمار طلاق به وقوع پیوست. در طول همین مدت، متوسط سن ازدواج اول افزایش قابل ملاحظه­ای یافت. به علاوه، بین سال­های ۱۹۶۵ تا ۱۹۹۸ نسبت زن­های ازدواج نکرده در اوایل دهه بیست سالگی بیش از دو برابر و نسبت زن­های ازدواج نکرده در اواخر دهه بیست سالگی بیش از سه برابر بود. تأخیر در ازدواج به افزایش تولد فرزندان نامشروع نیز کمک کرده است. تا سال ۱۹۹۹، یک سوم از تمام متولدین، فرزندان نامشروع بودند که معمولاً با مادر خود زندگی می­کردند. مطالعات نشان می­ دهند که نیمی از کودکان متولد شده در ایالات متحده با یکی از والدین مجرد خود زندگی می­ کنند. سؤالی که در این باره مطرح می­ شود این است که چرا زن و مردی که خارج از ازدواج صاحب فرزند می­شوند، تمایل به ازدواج رسمی و قانونی با طرف مقابل ندارند؟ جواب این سؤال بدین صورت است که هزینه­ های مالی و عاطفی ناشی از فروپاشی یک رابطه غیر ازدواجی پایین­تر از هزینه­ های طلاق است. طلاق باعث اختلال در خانواده و برچسب نامناسب اجتماعی بیشتری، نسبت به انحلال رابطه غیر از ازدواج، می­ شود. زوج­ها ممکن است هزینه­ های قانونی و اجتماعی زیادی را به عنوان بخشی از طلاق متحمل شوند (والتر و پیترز^[۸۴]، ۲۰۰۸؛ به نقل از ممبینی، ۱۳۹۱).
اثرات طلاق بر نوجوانان
الف: موضوعات عاطفی
طبق نظریه‌ی آماتو (۲۰۰۱)، کیتسون^[۸۵] (۱۹۹۲)، ویت و گالاگر^[۸۶] (۲۰۰۰) والدین طلاق گرفته سختی اقتصادی بیشتری، سطوح فقر بالاتری، سطوح بهزیستی روان­شناختی پائین‌تر، شادی کمتر، مشکلات سلامتی بیشتر و خطر از بین رفتن بیشتر را تجربه می‌کنند. این بدین علت است که برخی از بازماندگان طلاق، اغلب به سختی می‌توانند با تنهایی سازگار شوند، معنای جدیدی در زندگی بیابند و منابع جدید عشق و مهرورزی را پیدا کنند و همچنین شامل ایجاد مشکلاتی در بدست آوردن ثبات مالی و تعادل در مراقبت از کودکان با دیگر مسئولیت‌ها به عنوان یک والد مجرد می‌شود (ممبینی، ۱۳۹۱).
مورگان و کلمن^[۸۷] (۲۰۰۴) بیان کردند که معمولاً، همسری که دیگری را ترک می‌کند. اغلب بیشترین حس از گناهکار بودن را تجربه می‌کند، در حالی که دیگری ممکن است برای پایان دادن به رابطه‌ی زناشویی آماده نباشد. اگرچه این احساسات نامتعادل برای پایان دادن رابطه‌ی زناشویی ممکن نیست که در همه‌ی موقعیت‌های زناشویی نشان داده شوند چون بستگی به عوامل مختلف از رابطه‌ی زناشویی دارد. گاهی اوقات در ازدواجی که به پایان رسیده اغلب بعضی از احساسات مانند:‌ فقدان، عصبانیت، امتناع، خجالت، تنهایی، ترک، انکار، افسردگی و اندوه مشاهده می‌شود.
ب: موضوعات فرزندی پروری
دوران- آیدینتوگ^[۸۸] (۱۹۹۷؛ به نقل از کاردانی، ۱۳۹۲) بیان کرد که بعد از طلاق کانون توجه اولیه‌ی والدین بر مشکلاتشان، باعث می‌شود که ظرفیت و قابلیت آن­ها تضعیف گردد و از کودکان حمایت کمتری به عمل آید. عدم توانایی آن­ها در محافظت کافی از کودکان احساساتی از اضطراب را ایجاد می‌کند و ممکن است به گسترش یک نگرش منفی از جانب فرزندانشان نسبت به ازدواج مشارکت کنند. فرزندان خانواده‌های طلاق نگرفته، ممکن است هنوز هم از روابط نسبتاً ثابت و تغذیه کننده‌ی والدین خود سود ببرند.
ماتومبینی^[۸۹] (۱۹۹۳؛ به نقل از کاردانی، ۱۳۹۲) بیان می‌کند که طلاق با ناامیدی، عصبانیت و گاهی اوقات دل­شکستگی ارتباط دارد و اغلب پاسخ­دهی والدین به نیازهای عاطفی و جسمی فرزندان را از بین می‌برد. چنین والدینی مشکلات در ارتباط با فرزندانشان را تجربه می­ کنند، با حالت تدافعی به انتقادات پاسخ دهند و از بحث‌های مربوط به حل مشکل اجتناب یا کناره‌گیری می­ کنند و تعارض را حل نمی­کنند و برای فرزندان خود عناصری حیاتی نیستند. به نوبه‌ی خود کودکان احساس سردرگمی، بی میلی و جسارت و گستاخی را در قبال والدین خود تجربه می­ کنند، زیرا کمبود حمایت در سازگاری با تنش و احساسات منفی مانند: گناه، غم، عصبانیت و ناکامی را احساس می‌کنند. عدم وجود حمایت بزرگسال در زمانی که به آن نیاز است و تنشی که اغلب حاصل فرایند طلاق است، ممکن است شک و تردید آن­ها را نسبت به ازدواج افزایش دهد. علاوه بر این ممکن است، آن­ها موقعیت‌های کمتری را برای یادگیری مهارت‌های اجتماعی مثبت که روابط نزدیک را تسهیل می‌کند و ثبات بعدی زناشویی را تقویت می‌کند، داشته باشند و این به دلیل وجود تعارض ممتد بین والدین، قبل از طلاق باشد.
اداره‌ی آمار و سرشماری ایالات متحده (۱۹۸۴؛ به نقل از کاردانی، ۱۳۹۲) بیان کرد که عوارض طلاق فرزندپروری را هم تحت­تأثیر قرار می‌دهد. والدین مجرد، سرگرم مسائل شخصی خود می‌شوند و به فرزندان خود میزان پاسخگویی کمی دارند و کمتر وقت خود را با آن­ها می‌گذارنند. خانه‌داری و برنامه‌های معمولی فراموش می‌شوند. علاوه بر این هنگامی که پدر سرپرستی فرزندان را به عهده بگیرد غالباً به منابع مالی تأمین نگهداری فرزند خود در پیش دبستانی، مراکز مراقبت روزانه، مدارس مراقبت، دوستان و خانواده متکی است.
اثرات طلاق بر فرزندان و بزرگسالان
در بررسی تحقیقات در مورد اثرات طلاق والدین بر فرزندان، به نظر می‌رسد که یک توافق در میان محققان آمریکایی در مورد اینکه طلاق چه اثری بر فرزندان می­ گذارد، وجود دارد. اسمیت^[۹۰] (۱۹۷۴) و لوتس^[۹۱] (۱۹۹۱) نشان دادند که کودکان خانواده‌های طلاق ممکن است مشکلات ناتوان کننده‌ی عاطفی و رفتاری را تجربه کنند. طبق نظر این محققان، سطوح بالای تعارض، که دوره‌ی پیش از طلاق والدین وجود دارد اغلب باعث به وجود آمدن احساس شکست در کودک می‌شود، یعنی اینکه کودک حس می‌کند که در پیوند دادن مجدد والدینش به یکدیگر با شکست مواجه شده است. بعضی از اثرات بالقوه عبارتند از: ضعیف شدن رابطه‌ی یک کودک با والدینش و یک تصویر ضعیف از خود است. گلیک و لین^[۹۲] (۱۹۸۶) و شرلین (۱۹۹۲) استدلال کردند که فرزندان هنگامی آسیب می‌بینند که والدین آن­ها از هم جدا شوند. آن­ها درد، گیجی یا سردرگمی، عصبانیت، نفرت، تلخی، دل­شکستگی و یک حس از شکست و خودمظنونی را تجربه می‌کنند. آشفتگی خانواده یک تجربه همراه با انشعاباتی است که تا دوران بزرگسالی به دنبال فرزندان خواهد آمد. این کودکان با چالش‌ها و سختی‌های ویژه‌ای مواجه می‌شوند. مهم نیست که ازدواج چقدر ناخوشایند باشد، اما طلاق معمولاً به فرزندان شوک وارد می‌کند. آن­ها ترس از آینده دارند و درباره‌ی نقش ادراک شده‌ی خود در به وجود آمدن طلاق احساس گناه می‌کنند. آن­ها از طرد شدنی آسیب می‌بینند که از جانب والدی است که آن­ها را ترک می‌کند و از والدی که برای آن­ها سخت تلاش نمی‌کند عصبانی‌اند. آن­ها ممکن است افسرده، کینه‌توز، در هم گسیخته، زودرنج، تنها، غمگین، مستعد تصادف یا حتی خودکشی باشند. آ­ن­ها ممکن است از خستگی، بی‌خوابی، اختلالات پوستی، بی اشتهایی، ناتوانی در تمرکز و فقدان توجه در کارهای علمی و اشتغال اجتماعی آسیب ببینند (به نقل از کاردانی، ۱۳۹۲).
طبق نظریه‌ بیل و هاکمن^[۹۳] (۱۹۹۱؛ به نقل از کاردانی، ۱۳۹۲) کودکانی که والدین آن­ها، طلاق گرفته‌اند، ممکن است انواعی از روابط آسیب‌زا را که از والدینشان دیده‌اند، بازسازی کنند. آن­ها ممکن است تمایل داشته باشند که روابط صمیمی را که مخرب و بازدارنده‌ی رشد هستند از خود دور کنند و این تجربه را از طلاق والدین دارند. بیل و هاکمن بیان می‌کنند که فرزندان طلاق اساساً قرض گیرنده‌اند یعنی اینکه در زندگی‌اشان به افراد مهم دیگر متکی هستند تا بتوانند شکاف‌های موجود در زندگی عاطفی‌شان را پر کنند. این نشان می‌دهد که آن­ها از روابط شرکای خود برای افزایش عزت نفسشان استفاده می‌کنند. طبق نظریه‌ی بیل و هاکمن (۱۹۹۱) قرض گرفتن روشی است که افراد به وسیله‌ی آن با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و روشی است که آن­ها اضطراب خود را تخلیه می‌کنند. اگر این فرایند متعادل نباشد می‌تواند اثری منفی بر یک رابطه داشته باشد.
نگرش
واژه Attitude، معادل‌های فارسی متعددی همچون “طرز تلقی”، “وجهه نظر”، “بازخورد”، “ایستار”، “گرایش”، و “نگرش” دارد. ولی اکنون اصطلاح “نگرش” مورد قبول عام واقع شده و به صورت‌های مختلف نیز تعریف شده است. نگرش یک سازه فرضی است، زیرا به صورت مستقیم قابل مشاهده نیست، بلکه بیشتر با اظهارات کلامی و رفتاری همراه است. به لحاظ اهمیتی که نگرش‌ها در زندگی افراد دارند، برخی از صاحب نظران تا آنجا پیش می‌روند که موضوع اصلی روان‌شناسی اجتماعی را نگرش می‌دانند و آن را علم مطالعه نگرش‌های افراد تعریف می‌کنند. به طوری که از نظر برخی پژوهشگران، مفهوم نگرش احتمالاً شاخص‌ترین و ضروری‌ترین مفهوم در روان‌شناسی اجتماعی است (آلپورت^[۹۴]، ۱۹۳۵؛ به نقل از گاورونسکی^[۹۵]، ۲۰۰۷).
نگرش یک حالت روانی و عصبی آمادگی است، که از طریق تجربه، سازمان داده شده و تأثیری هدایتی یا پویا بر پاسخ‌های فرد به همه‌ی اشیا و موقعیت‌هایی که با آن‌ها مربوط است، دارد. ترکیب شناخت‌ها، احساس‌ها و آمادگی برای عمل نسبت به یک چیز معینی را نگرش شخص نسبت به آن چیز می‌گویند (ممبینی، ۱۳۹۱). نگرش سازمان با دوامی از باورهاست حول یک شیء یا موقعیت که فرد را آماده می‌کند تا به صورتی ترجیحی نسبت به آن واکنش نشان دهد (نیل فروشان و همکاران، ۱۳۹۲). مفهوم چند بُعدی از نگرش که شامل عناصر شناختی، عاطفی و رفتاری است، مقبول‌ترین مفهوم برای تعریف نگرش است. بدین ترتیب، نگرش نشان‌دهنده‌ی اثر شناختی و عاطفی به جای گذاشته شده‌ی تجربه‌ی شخص از شیء یا موضوع اجتماعی مورد نگرش و یک تمایل به پاسخ در برابر آن شیء است. نگرش، در این معنی یک «مکانیسم پنهانی» است، که رفتار را هدایت می‌کند (ممبینی، ۱۳۹۱).
بخشی از اهمیت نگرش ناشی از آن است که صاحبنظران مطالعه نگرش را برای درک رفتار اجتماعی، حیاتی می‌دانند. بخش دیگری از این اهمیت مبتنی بر این فرض است که نگرش‌ها تعیین کننده رفتارها هستند و این فرض به طور ضمنی دلالت بر این امر دارد که با تغییر دادن نگرش‌های افراد، می‌توان رفتارهای آن‌ها را تغییر داد. به علاوه، با افزایش نگرش‌های شخص در مورد چیزها، احتیاج او به تفکر و اخذ تصمیم‌گیری تازه، کم می‌شود و رفتار او نسبت به آن چیزها عادتی، قالبی، مشخص و قابل پیش‌بینی می‌شود. همچنین آگاه بودن از نگرش‌های افراد می‌تواند دارای اهمیت زیادی باشد. اگر نگرش‌های مردم را بدانیم، می‌توانیم رفتار آنان را پیش‌بینی کنیم و بر رفتار آنان کنترل داشته باشیم (شریفی‌زاده، ۱۳۹۲).
در سطح “فردی”، نگرش‌ها بر ادراک، تفکر و رفتار تأثیر می‌گذارند. در سطح “بین فردی”، اطلاعات در خصوص نگرش‌ها، مرتباً تقاضا شده و فاش می‌گردد. اگر ما از نگرش‌های دیگران مطلع باشیم، دنیا پیش‌بینی پذیرتر می‌شود. ممکن است تفکر و رفتارمان از طریق این دانش شکل بگیرد و سعی کنیم تا رفتار دیگران را از طریق ایجاد تغییر در نگرش آن‌ها کنترل نمائیم، و بالاخره در سطح “بین گروهی”، نگرش‌ها نسبت به گروه خودمان و دیگر گروه‌ها، در بطن تعاون و تعارض بین گروهی قرار دارد (اژه‌ای، ۱۳۸۳).
تعریف مفهوم نگرش
با وجود اهمیت سازه نگرش، روان‌شناسی اجتماعی، مباحثه‌های مکرر را در رابطه با تعریف مناسب آن تجربه کرده است. اگر چه این مباحثه‌ها در دهه‌ های پایانی قرن بیستم رو به کاهش نهاده است ( ایگلی و چایکن^[۹۶]، ۲۰۰۷).
از جمله تعاریف که شاید جامع‌تر از بقیه باشد، تعریف کمبرت^[۹۷] ( ۱۹۶۴؛ به نقل از آذربایجانی و همکاران، ۱۳۸۵) است: “نگرش عبارت است از یک روش نسبتاً ثابت در فکر، احساس و رفتار نسبت به افراد، گروه‌ها و موضوع‌های اجتماعی یا قدری وسیع‌تر، هر گونه حادثه‌ای در محیط فرد”.
طبق نظر فریدمن^[۹۸] (۱۹۷۰؛ به نقل از شریفی‌زاده، ۱۳۹۲)، نگرش نظامی بادوام است که شامل یک عنصر شناختی^[۹۹]، یک عنصر احساسی^[۱۰۰]، و یک تمایل به عمل^[۱۰۱] است. مؤلفه عاطفی شامل هیجانات و عاطفه فرد نسبت به موضوع، خصوصاً ارزیابی‌های مثبت و منفی است. مؤلفه شناختی شامل افکاری است که فرد در مورد آن موضوع نگرش خاص دارد شامل: حقایق، دانش و عقاید (تایلور، پپلا و سیرز^[۱۰۲]، ۲۰۰۳). این سه عنصر تحت عنوان مدل سه بخشی نگرش معرفی شده‌اند.
ویژگی‌های نگرش
نگرش دارای سه ویژگی است: نخست اینکه هر نگرشی شامل یک شئ مشخص، رویداد یا موقعیت است (کریمی، ۱۳۹۰). موضوع نگرش ممکن است هر چیزی باشد که در جهان شناختی شخص وجود دارد. این چیزها هم در جهان مادی و هم در جهان اجتماعی شخص می‌توانند وجود داشته باشند. اما نگرش‌های افراد محدود به شناخت‌های آن‌ها است. یعنی، ما نسبت به چیزهایی نگرش داریم که درباره آن‌ها شناخت داشته باشیم (شریفی‌زاده، ۱۳۹۲). موضوعات نگرش ممکن است “عینی” یا “انتزاعی” باشند. ممکن است اشیاء بی‌جان، اشخاص یا گروه‌ها باشند. برخی از نگرش‌ها بر اساس موضوع نگرش با اصطلاحات خاصی بیان می‌شوند. نگرش نسبت به گروه‌های اجتماعی، مخصوصاً چنانچه نگرش به صورت منفی باشد “تعصب” نامیده می‌شوند؛ نگرش‌های نسبت به خود، تحت عنوان “حرمت خود” نامیده می‌شوند؛ نگرش‌های نسبت به امور انتزاعی (مثلاً آزادی بیان) اغلب به صورت “ارزش‌ها” نامگذاری شده‌اند (اژه‌ای، ۱۳۸۳). دوم آنکه نگرش‌ها معمولاً ارزشیابانه‌اند (کریمی، ۱۳۸۵). اکثر روان‌شناسان اجتماعی نگرش را به معنی ارزیابی افراد، اشیاء و یا نقطه نظرها تعریف نموده‌اند. نگرش را به این جهت ارزیابی کننده می‌گویند، زیرا شامل عکس‌العمل‌های مثبت یا منفی نسبت به امری می‌باشد. انسان‌ها موجوداتی بی‌تفاوت نسبت به دنیای خود نیستند، بلکه دائماً در حال ارزیابی آنچه می‌بینند، می‌باشند. اگر کسی نسبت به آدم‌های دیگر و یا اشیاء و خلاصه دنیای پیرامون خود اظهار بی‌تفاوتی کند، باعث تعجب خواهد شد و سوم آنکه نگرش‌ها معمولاً دارای ثبات و دوام قابل توجهی‌اند. از میان عناصر تشکیل دهنده، عنصر عاطفی و از میان ویژگی‌ها، ویژگی ارزشیابی کردن، مهم‌ترین مؤلفه‌های نگرش‌ها را تشکیل می‌دهند. بنابراین، شدیدترین صفت ممیزه نگرش این است که دارای عنصری ارزشیابانه و عاطفی است (کریمی، ۱۳۸۵).
عناصر نگرشی به عنوان مبنای نگرش‌ها

• Hydrocotyle (78گونه)

• Sanicula ( 30گونه)

• Bupleurum (100گونه)

• Carum (30گونه)

• Ferula (60گونه)

• Pimpinella (200گونه)

• Peucedanum (200گونه)

• Heracleum (80گونه)

• Daucus (30گونه)

(حیدری، ۱۳۹۰).
۱-۵-۱- ویژگی گیاه‌شناسی آنغوزه(Ferula assa–foetida)
گیاه آنغوزه(آنغوزه هراتی, خوراکما, کورن کما و آنگرو)با نام علمی Ferula assa-foetida و از خانوده Apiaceae)Ambelliferae) (چتریان)، گیاهی است، کرکدار و مونوکارپ، علفی، پایا که ۶–۸ و گاهی ۱۰ سال عمر می کند. ساقه ضخیم، استوانه‌ای و راست با تعداد زیادی کانال مترشحه در پارانشیم پوست به ارتفاع ۱ تا ۲ متر که در انتها به مجموعه‌ای از گل‌های هرمافرودیت زرد و سفید مجتمع با گل آذین چتر مرکب ختم می‌شود. میوه، دو فندقه قهوه‌ای تیره یا خرمایی، بیضوی نسبتاً مسطح دارای دو بال، متوسط وزن هزار دانه ۱۰ گرم می‌باشد. برگ‌های آن، روزت با اندازه ۱۵×۱۵ سانتی‌متر، متناوب و گاهی مرکب، بدون دمبرگ با شیارها و تقسیمات عمیق به‌رنگ سبز مایل به خاکستری و غبار آلود در قاعده ساقه می‌باشد. بسته به میزان بار ندگی و سایر شرایط محیطی هر چند سال یک بار به گل می رود آذرنیوند، ۱۳۸۴). رشد گیاه به صورت روزت بوده و از سن پنج سالگی به بعد با ایجاد ساقه گل دهنده به مرحله زایشی می‌رود.
ریشه اصلی گیاه قطور و مخروطی بوده که در سال اول به قطر ۱ تا ۵/۱ سانتی‌متر رسیده و پس از ۴ تا ۵ سال به ۴ تا ۶ سانتی‌متر می‌رسد. یقه گیاه توسط یک لایه الیاف مانندی در برگرفته شده که جوانه انتهایی را در زمان خواب در زیر خاک حفظ می کند. محصول آنغوزه از بخش اصلی ریشه جمع‌ آوری می‌شود. آنغوزه گیاهی خودگشن است اما تا حدودی گرده‌افشانی توسط حشرات در آن مشاهده شده است.
۱-۵-۲-پراکنش جغرافیایی:
این گیاه بومى شرق ایران و غرب افغانستان و داراى انواع تلخ و شیرین است. آنغوزه تلخ در استان‌هاى کرمان و فارس و آنغوزه شیرین در استان‌هاى یزد و خراسان مى‌روید. در ایران آنغوزه در ناحیه فلات مرکزی ایران و مناطق کویری تا سلسله جبال زاگرس و دامنه‌های جنوبی البرز در استان‌های کرمان، فارس، خراسان، یزد، سمنان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، اصفهان، لرستان، بوشهر و کهکیلویه و بویراحمد می‌باشد(سلطانی‌پور و همکاران، ۱۳۸۵).
۱-۵-۳-شرایط رویشی و نیازهای اکولوژیکی گیاه:
۱-۵-۳-۱-شرایط رویشی
رویشگاه‌های آنغوزه در محدوده ارتفاعی ۷۰۰ تا ۲۸۰۰ متری پراکنده است. اگرچه این گیاه در تمام شیب‌ها استقرار دارد لیکن در شیب‌های شمالی از پراکنش بیشتری برخوردار است.
بارندگی سالیانه ۵/۹۰ تا ۲۱۸ میلی‌متر، تغییرات درجه حرارت ۵/۱۲- درجه و ۴۷ درجه سانتی‌گراد، استقرار در تشکیلات آهکی و مارنی و بافت خاک سبک عموماً سنگریزه‌ای و تشکیل یافته از واریزه‌های بادبزنی با عمق خاک بسیار کم و عمدتاً بیرون زدگی‌های صخره‌ای،pH قلیایی در حدود ۸ تا ۵/۸ از دیگر ویژگی‌های رویشگاه‌های این گیاه در مناطق مطالعه شده محسوب می‌گردد(آذرنیوند، ۱۳۸۴).
آنغوزه عموماً با گیاهانی همچون درمنه، گیاهان بالشتکی مثل گون و گرامینه‌هایی مثل اگروپایرون و پوآ همراه می‌باشد. همچنین رویشگاه‌های این گیاه در جنگل‌های تخریب شده بنه و بادامشک و انجیرکوهی می‌باشد. گونه‌های گیاهان دارویی دیگری نیز همچون گونه‌های آویشن، کلپوره، زیره سیاه، کاکوتی، مخلصه و … نیز همراه با این گیاه قابل مشاهده می‌باشد.
۱-۵-۳-۲-اکولوژی:
این گیاه در نواحی بایر، زمین‌های ماسه‌ای خشک و حاوی ترکیبات آهکی، در مناطق گرم در ارتفاع ۲۴۰۰ متر بالاتر از سطح دریا و در مناطقی با پستی و بلندی زیاد در شیب‌های ۱۵ درصد با میزان بارندگی در حدود ۳۵۰ – ۷۰ میلی‌متر می‌روید. خاک رویشگاه‌های آنغوزه معمولاً دارای عمق کم، این گیاه اواسط اسفندماه سبز می‌شود و متحمل به درجه حرارت‌های پایین و شوری خاک می‌باشد.
مرحله رشد گیاه از اوایل بهار تا اواسط تیرماه ادامه دارد. سپس دوره خواب بوته های نابالغ آغاز و تا بهار سال بعد به طول خواهد انجامید. حیات گیاه توسط اندام‌های زیرزمینی(ریشه و جوانه انتهایی) حفظ می‌شود. سال بعد دوباره از جوانه‌ای که روی ریشه و در زیر خاک قرار گرفته است برگ‌های جدیدی تشکیل می‌شود و گیاه ادامه حیات می‌دهد. تکثیر و بهره‌برداری تنها راه تجدید حیات طبیعی گیاه آنغوزه از طریق بذر است. هر ساقه گل دهنده انبوهی از بذر را در دستجات چتر مانندی تولید می کند. استاندارد قوه نامیه بذر بیش از ۸۰ درصد است و تا ۳ سال قوه نامیه خود را حفظ می‌کند. استاندارد خلوص آن نیز حدود ۸۰ درصد می‌باشد همچنین در سال‌های اخیر به منظور تکثیر گیاه آنغوزه، مطالعات کشت بافت از طریق جنین زایی سوماتیکی و باززایی از طریق کالوس نیز انجام گرفته است(فخیره و همکاران، ۱۳۸۸).
۱-۵-۴-ترکیبات شیمیایی صمغ آنغوزه:
آنغوزه داراى ۲۰-۴ درصد روغن فرار، ۶۰-۴۰ درصد رزین و ۲۵ درصد صمغ، ۳ تا ۷ درصد اسانس، ۱-۲۸ درصد اسیدفرولیک و به مقدار بسیار جزئی از وانیلین تشکیل شده است، روغن فرار داراى رنگ زرد با بوى تند شبیه بوى سیر است. قسمت عمده مواد موجود در روغن فرار را ترکیبات سولفیدى که اکثراً به فرم دى سولفید است تشکیل مى دهند(آذرنیوند، ۱۳۸۴).
اسانس آنغوزه مایعی صاف، بی رنگ و یا به رنگ زرد روشن و یا قهوه‌ای با بوی سیر است. شامل دو نوع ترپن، پینن و یک سزکوئی ترین با بوی لاواند و ترکیبات گوگردی است که ۶۵ درصد آن را تشکیل می‌دهند.
۱-۶- موارد مصرفی و خواص دارویی گیاه آنغوزه:
از اسانس آنغوزه به طور عمده به عنوان چاشنی در صنایع غذایی به ویژه تهیه انواع سس استفاده می‌شود. صمغ آنغوزه در سابق ادویه مرسوم رومی‌ها بوده و امروزه در هند به طور وسیع به عنوان ادویه در تهیه غذاها، انواع ماهی، سبزیجات و انواع سس مصرف می‌شود. بخش‌های سبز گیاه نیز بعنوان سبزی خورده می‌شود. از صمغ گیاه علاوه بر مصارف دارویی در صنایع عطرسازی و تهیه ضماد استفاده می‌شود.
۱-۶-۱- آنغوزه در طب نوین
آنغوزه داراى اثر ضداسپاسم و بادشکن است و در رفع بیمارى هاى تنفسى و دستگاه گوارش با منشاء عصبى استفاده مى‌شود. خلط آور، تاثیر ضدتشنج، ضدکرم، اشتهاآور، رفع تنبلی روده، رفع درد کلیه، تقویت حافظه، ضد روماتیسم، رفع ضرر اغذیه چرب، ضدگرفتگی عضلات و تاثیر بر فشار خون از اثرات دیگر آنغوزه می‌باشد(میرداوودی اخوان و باباخانلو، ۱۳۸۰).
محققان در دانشگاه کائوژینگ تایوان عوامل شیمیایی ضدویروسی قدرتمندی در گیاه آنغوزه ایرانی کشف کرده‌اند که می‌تواند در از بین بردن ویروس جدید آنفلوآنزا موثر واقع شود(Ferrari et al., 1993).
دانشمندان در دانشگاه پزشکی کائوژیونگ در تایوان دریافته‌اند ریشه‌های گیاهی آنغوزه که در سال ۱۹۱۸ برای مقابله با اپیدمی آنفلوآنزای اسپانیایی مورد استفاده قرار می‌گرفته است می‌تواند آنتی ویروسی طبیعی تولید کند که قادر به از بین بردن ویروس H1N1 اپیدمی آنفلوآنزای خوکی است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۶-۲- آنغوزه در طب سنتی
آنغوزه از نظرحکمای طب سنتی دارای طبیعت گرم و خشک است. در ایران قدیم از آن در درمان انگل‌های دستگاه گوارشی انسان و دام و مبارزه با آفات خاکزی استفاده می‌شده است. در طب گذشته از آنغوزه به عنوان ضد التهاب و در درمان التهاب گلو و رفع گرفتگى صدا استفاده مى‌شده و همچنین براى آن خاصیت بادشکن قائل بوده‌اند. داراى اثر ضداسپاسم و بادشکن است و در رفع بیمارى‌هاى تنفسى و دستگاه گوارش با منشاء عصبى استفاده مى‌شود. خلط آور، تاثیر ضدتشنج، ضدکرم، اشتهاآور، رفع تنبلی روده، رفع درد کلیه، تقویت حافظه، ضدروماتیسم، رفع ضرر اغذیه چرب، ضدگرفتگی عضلات و تاثیر بر فشار خون از اثرات دیگر آنغوزه می‌باشد. به گفته محققان این گیاه تاریخچه‌ای دراز مدت در طب سنتی ایران و چین داشته و در رده‌ای از گیاهان قرار دارد که از بیش از ۲۳۰ خصوصیت درمانی طبیعی برخوردار است. دانشمندان از خواص ریشه این گیاه به منظور مقابله با اپیدمی آنفلوآنزای اسپانیایی در ۱۹۱۸ آگاه بودند و بر همین اساس تصمیم گرفتند تاثیرات آنتی ویروسی این گیاه را مورد بررسی قرار دهند.
جوشانده برگ ها و ساقه های خشک شده آنغوزه در برزیل به عنوان محرک جنسی در مردان استفاده می‌شود. عصاره برگ‌ها و ساقه‌های خشک آنغوزه به طورکلی به عنوان داروی نیروبخش کاربرد خوراکی دارد(میرداوودی اخوان و باباخانلو، ۱۳۸۰). در کشور چین جوشانده این گیاه به عنوان داروی ضدکرم مصرف خوراکی دارد. مصری‌ها صمغ آنغوزه را به عنوان داروی ضدآبستنی قبل یا بعد از مقاربت جنسی به صورت مهبلی استفاده می‌کنند. مردم هندوستان صمغ آنغوزه را که با کلم و سنگ نمک مخلوط و به وسیله (Brassica alba) گل سفید سرکه رقیق شده است، به عنوان داروی سقط جنین استفاده میکنند، در هندوستان از جوشانده صمغ آنغوزه به عنوان داروی ضدنفخ، ضد انقباض و تشنج، داروی خلط آور در برنشیت مزمن و از مخلوط آنغوزه با فلفل قرمز کوبیده به عنوان داروی مبارزه با بیماری وبا استفاده می‌شود. همچنین هندی‌ها صمغ رزینی آنغوزه را که با نمک و شیره پوست درخت Moringa pterygosperma مخلوط شده است، به صورت موضعی برای دل درد و جوشانده صمغ خشک شده را به عنوان ادویه قاعده‌آور استفاده می‌کنند . در مالزی صمغ آنغوزه توسط بانوان در درمان عدم قاعدگی در مراکش به عنوان داروی ضد صرع و در نپال از عصاره آبی صمغ این گیاه به عنوان داروی ضدکرم به صورت خوراکی استفاده می‌شود .در عربستان صعودی صمغ خشک شده برای سیاه سرفه، تنگی نفس و برونشیت استفاده می‌شود و در آمریکا به عنوان داروی ازدیاد قاعدگی، خلط‌آور، ضدکرم و محرک مغز و اعصاب کاربرد خوراکی دارد. ادعا شده است که آنغوزه یک داروی ضدتشنج توانمند می‌باشد(عبادی، ۱۳۸۶). در ضمن عصاره این گیاه خاصیت ضد میکروبی دارد و آنتی اکسیدان است. خوردن آن با عسل برای رفع صرع، فلج، خواب رفتگی اعضاء و تشنج مرطوب امتلائی مفید است. مقدار مصرف یا دوز آن برای اشخاص بالغ قوی ۱۰-۵ گرم، برای اشخاص متوسط ۵ گرم و برای اشخاص ضعیف ۲-۱ گرم می‌باشد(علیجانپور و همکاران، ۱۳۸۲).
۱-۷- دوره رویش:
مرحله رشد گیاه از اوائل بهار تا اواسط تیرماه ادامه دارد. سپس دورۀ خواب بوته‌های نابالغ آغاز و تا بهار سال بعد به طول خواهد انجامید. حیات گیاه توسط اندام‌های زیرزمینی(ریشه و جوانه انتهایی) حفظ می‌شود. سال بعد دوباره از جوانه‌ای که روی ریشه و در زیر خاک قرار گرفته است برگ‌های جدیدی تشکیل می‌گردد و گیاه ادامه حیات می‌دهد(آسیابی، ۱۳۸۸).
این گیاه در چند سال اول فقط تولید برگ نموده و مواد غذائی را در ریشه خود ذخیره می کند و در آخرین سال عمر خود با بهره گرفتن از مواد ذخیره شده در ریشه علاوه بر تولید برگ، ساقه گل دهنده نیز تولید می کند. دوره رویش این گیاه از اواسط اسفندماه شروع شده و در نیمه خردادماه رشد آن کامل می‌گردد. در این زمان گیاه تولید گل و بذر می کند(نجفی، ۱۳۷۵).
شروع جوانه زدن بذر و یا رشد رویشی پایه‌های قدیمی از اواخر اسفندماه می‌باشد. ‌در پایه‌هایی که سال‌های قبل از بلوغ را طی می‌نمایند تنها برگ و ساقه به وجود آمده و در اواخر تابستان گیاه به خواب می‌‌رود. در پایه‌هایی که سال‌های آخر عمر خود را می‌گذرانند، ‌گلدهی اوایل اردیبهشت،‌ بذردهی اواخر خرداد، رسیدن بذر نیمه دوم تیرماه و سپس ریشه پوسیده و گیاه از بین می‌رود(مقیمی، ۱۳۸۴).
۱-۸-تکثیر:
تنها راه تجدید حیات طبیعی گیاه آنغوزه از طریق تولید و پراکنش بذر است. هر ساقه گل دهنده گیاه آنغوزه انبوهی از بذر را در دستجات چتر مانندی تولید می کند. بذر‌های سبک آنغوزه از طریق وزش باد، در سطح رویشگاه پراکنده می‌گردند و سپس سبز می‌گردند. طول بذر آنغوزه ۹ تا۱۲ میلی‌متر و عرض آن ۵ تا ۵/۷ میلی‌متر ، وزن هزار دانه ۵/۱۲ گرم ، و وزن هکتولیتر آن ۴/۱۹۶ گرم بر سانتی متر مکعب می‌باشد ، استاندارد قوه نامیه بیش از ۹۰ درصد و تا ۳ سال بذر قوه نامیه خود را حفظ می‌کند و استاندارد خلوص آن حدود ۸۰ درصد می‌باشد(آسیابی، ۱۳۸۸).
۱-۹- شیوه‌های بهره‌برداری:
برداشت این محصول به صورت بومی و سنتی در استان‌های سمنان، خراسان، سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد، فارس و اصفهان متداول است(آزادبخت، ۱۳۷۸). شیرابه این گیاه از نظراقتصادی بسیار اهمیت دارد. زندگی گیاه با بهره‌برداری از شیرابه آن به اتمام می‌رسد در نتیجه بهره‌برداری به شیوه قطع ساقه در این گیاه منتفی است. جمع آورى در مناطق گرمسیرى از اوایل اردیبهشت و در مناطق دیگر از اواسط خرداد ماه آغاز می‌شود. در هر حال طول دوره بهره‌بردارى به ۱۰۰ روز مى‌رسد. عملیات برداشت آنغوزه به سه مرحله تقسیم می‌شود.

• مرحله گرفت یا نشانه گذاری

• مرحله پرورش یا سایه اندازی

• مرحله داشت.

به منظور برداشت در اوایل بهار بوته‌های آنغوزه شناسایی شده و با گذاشتن قطعه سنگی محل آن نشان گذاری می‌شود. در مرحله پرورش، خاک قسمت یقه گیاه را کنار زده پس از حذف الیاف به کمک خاک نرم چاله را پر و به جهت کاهش اثر باران و نور خورشید سنگ علامت گذاری می‌نمایند. پس از ۴۰ روز یعنی اواخر اردیبهشت ساقه از ناحیه سطح زمین قطع، که با این عمل شیره خارج و پس از سفت شدن جمع‌ آوری می‌شود. برش‌ها عمدتاً به ضخامت ۲ تا ۳ میلی‌متر و عرضی بوده و قبل از انجام برش شیره تجمع یافته بر روی ریشه به‌کمک قاشقک مخصوص جمع‌ آوری می‌گردد. عمده محصول جمع آوری شده معمولاً از برش پنجم به بعد آغاز و بسته به شرایط آب و هوایی و قدرت ریشه ۱۰ تا ۱۶ بار برش زنی انجام می‌پذیرد. عمل بهره برداری آنغوزه به‌طور متوسط ۳ ماه تداوم دارد و متوسط تولید هر بوته ۴۰ گرم و برداشت هر کارگر در یک دوره ۷۰ کیلوگرم معادل برداشت ۲۸۰۰ بوته برآورد می‌گردد. محصول جمع آوری شده پس از اختلاط مجدد با شیره جمع شده از همین گیاه با لفاف‌های پلاستیک در جعبه‌های چوبی و پوشیده ازچتایی بسته بندی می‌گردد(مشتاق و همکاران، ۱۳۸۹).

شکل (۲-۱)عوامل موثر بر مشارکت اقتصادی زنان

سطح تحصیلات خانوادگی

موقعیت قدرتی زنان در خانواده

منزلت اجتماعی زنان

سطح اقتصادی
خانواده

نگرش مردان نسبت به نقش

تصمیم گیری در خانواده

میزان تحصیلات زنان

درآمد خانواده

آگاهی مردان نسبت به توانایی

کسب اطلاعات

میزان سنت گرایی زنان

شغل رئیس
خانواده

سنت گرایی مردان

تقسیم کار در خانه

ماخذ:خواجه نوری ، ۳۸:۱۳۸۶
۲-۲-۲- دیدگاه های عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت اقتصادی
در بررسی مشارکت اقتصادی زنان باید برای عوامل اجتماعی تاثیرگذار اهمیت ویژه ای قائل شد . در این راستا بسیاری از مطالعات بر موانع حقوقی زنان شاغل که خود منتج از عوامل اجتماعی هستند تاکید می نمایند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نقش اجتماعی جنسیتی ^[۱۱]
از دیدگاه جامعهشناسان، اجتماعی شدن روندی است که فرد را برای زندگی گروهی آماده میکند و نقش اساسی در شکلگیری شخصیت نگرش و رفتار فرد دارد به عبارت دیگر، «فرایندی است که طی آن هر فردی راهکارهای ارائه شده از جانب یک اجتماع معلوم یا گروه های اجتماعی را یاد میگیرد تا بتواند در آن جامعه کارکرد داشته باشد.»
فرآینداجتماعی شدن در برگیرنده تاثیرات متفاوتی است که در طول زندگی بر فرد وارد میآید. مهمترین این تاثیرات عبارتست از تاثیر عوامل (کارگزاران) اجتماعی یعنی افراد ، گروه ها و نهادهای مهمی که وضعیتهای ساختگی جامعهپذیری درون آنها رخ میدهد .عوامل مختلفی من جمله خانواده حائز اهمیت میباشد .زیرا به طور مداوم و مؤثر برهرکسی تاثیر میگذارند(مهدوی،۶۷:۱۳۸۳)
خانواده ^[۱۲]
خانواده بدون شک یکی از مهمترین عوامل جامعه پذیری در همه جوامع میباشد . یک دلیل برای اهمیت خانواده این است که خانواده مسئولیت اصلی اجتماعی کردن را در سالهای اولیه و حیاتی زندگی به عهده دارد. با تمام تغییرات و دگرگونیهای سبز فایل خانواده هنوز از قدرت بالایی در اجتماعی کردن برخوردار است. این قدرت در سطوح اجتماعی شدن جنسیتی نمود بیشتری مییابد ، چرا که خانواده با محدودیت نقشهای جنسیتی زنان مطابق با عقاید کلیشهای شده و تقسیم کار جنسیتی نه تنها پذیرش جنس دوم بودن را در ذهنیت زنان ایجاد میکنند، بلکه با محدودکردن خلاقیتها، عرصه ها و ابعاد مختلف زندگی عملا شکلگیری شخصیت زنان را مطابق با الگوهای موردنظر طراحی میکند.
به اعتقاد ریتزر ^[۱۳]در چنین جامعهای از زنان انتظار میرود که نسبت به مردان نقش مطیع را بازی کنند، این امر حتی در قلمرو کار و شغل نیز وجود دارد.
در جامعهپذیری جنسیت میتوان نقشهای جنسیت^[۱۴] را به عنوان رفتارهای مورد انتظار، نگرشها، وظایف و رجحانهایی که یک جامعه به هر جنس^[۱۵] نسبت میدهد، تعریف کرد. این رهیافت به دیدگاه تعامل گرایی نمادی نزدیک میباشد.
به لحاظ بیولوژیکی بین جنسها تفاوت وجود دارد. این تفاوت بیولوژیکی منجر به رشد هویت جنسی^[۱۶] (خودپنداری یک فرد از مذکر و مؤنث بودن) میشود.
هویت جنسی یکی از اولین آموزههایی است که یک انسان فرا میگیرد. در بسیاری از جوامع، تمایزات اجتماعی^[۱۷] بین جنسها که حاصل تفاوت بیولوژیکی است، وجود دارد. این امر به طور فراگیری منعکس کننده تأثیر نقش جنسی موسوم جامعه پذیری است.
البته هویت جنسی و نقشهای جنسی، مفاهیمی جدا از هم هستند. هویت جنسی برپایه احساس فرد از مذکر یا مؤنث بودن است درحالی که نقشهای جنسی، در ارتباط با جامعه پذیری در درون هنجارها با توجه به مردانگی^[۱۸] و زنانگی^[۱۹] است.
ایگلی^[۲۰] در کتاب خود فرایند فرهنگ و بیولوژی در تفاوت جنسی در رفتار اجتماعی را تئوریزه میکند . او معتقد است عوامل زیادی از جمله تاثیرات بیولوژیکی و جامعه پذیری افراد موجب مستعد کردن تقسیم کار جنسی میشود . ایگلی تئوری نقش اجتماعی را در ارتباط با تفاوتهای جنسی افراد در رفتار اجتماعی در شکل (۲-۲) بیان کرده است:
شکل (۲-۲)جامعه پذیری جنسیتی
ماخذ: میلبرت^[۲۱]،۱۹۶۵ :۲۱۴
تصورات قالبی جنسیت نیز وجود دارد که موجب حفظ خصوصیات جنسی مذکر و مؤنث میشود. براساس تحقیقاتی که پیرامون تصورات از نقش جنس زن و مرد درباره شخصیت و تواناییها انجام گرفته مردان را بیشتر قوی، مغرور، شجاع، مطمئن و زنان را احساسی و عاطفی و حساس توصیف کردهاند. (گیدنز،۳۸:۱۳۸۶)
۱- قدرت طلبی

آیزنبرگر ، ۱۹۸۶

سوال ۱۴-۸

نوآوری تکنولوژیک

کوئین و شفرد^[۱۳۲] ، ۱۹۷۴

سوال ۲۵-۱۵

نوآوری فرایند

میر ، ۱۹۹۳

سوال ۳۰-۲۶

تجهیز منابع

میر ، ۱۹۹۳

۳-۳)جامعه آماری تحقیق
جامعه آماری به کل گروه افراد ، وقایع یا چیزهایی اشاره دارد که محقق می خواهد به تحقیق درباره آن ها بپردازد. مثلا اگر یک مشاور سازمانی علاقه مند به مطالعه اثرات ۴ روز کار در هفته بر روی کارکنان شرکت تلفن در یک شهر بخصوص باشد ، همه کارکنان شاغل در شرکت تلفن در آن شهر جامعه آماری را تشکیل خواهند داد(سکاران ، ص ۲۹۴ ، ۱۳۸۸ ). جامعه آماری پژوهش حاضر، کلیه کارکنان بانک کشاورزی استان گیلان می باشند ،که طبق آمار سالنامه بانک در سال ۹۲ شامل ۵۵۴ کارمند می باشد.
۳-۴)نمونه و روش های نمونه گیری تحقیق
گروه نمونه مجموعه کوچکی از جامعه آماری است مشتمل بر برخی از اعضا که از جامعه آماری انتخاب شده اند. به عبارت دیگر ، تعدادی از اعضای جامعه آماری ( اما نه همه ) ، گروه نمونه را تشکیل می دهند. بدین ترتیب گروه نمونه یک مجموعه فرعی از جامعه آماری است که با مطالعه آن محقق قادر است نتیجه را به کل جامعه آماری تعمیم دهد (سکاران ، ص ۲۹۵ ، ۱۳۸۸ ). مدیریت امور شعب بانک کشاورزی استان گیلان بر اساس میزان عملکرد مالی هریک از شعب در سطح استان و میزان تراز مالی سالیانه هر یک از شعب را تقسیم کرده است. این تقسیم بندی که نتیجه سال ها عملکرد و میزان کارایی هریک از شعب این بانک است، مبنای کار پژوهشگر قرار گرفت. دراین تحقیق حجم نمونه بااستفاده از جدول مورگان ۲۷۸نفرتعیین شد وروش نمونه گیری در دسترس انتخاب گردید . تعداد ۲۷۸پرسشنامه توزیع که در نهایت ۲۲۹پرسشنامه به درستی تکمیل و برگشت داده شد که مورد استفاده قرار گرفت.
۳-۵)روش های گرد آوری اطلاعات
حافظ نیا ، ۱۳۸۳ :گرد آوری اطلاعات مورد نیاز یکی از مراحل اصلی تحقیق است و به دلیل اهمیت آن گاه به اشتباه روش های گرد آوری اطلاعات را روش های تحقیق می نامند. مرحله گرد آوری اطلاعات آغاز فرآیندی است که طی آن محقق یافته های میدانی و کتابخانه ای را جمع آوری می کند و سپس به طبقه بندی و تحلیل آن می پردازد و فرضیه های تدوین شده خود را مورد ارزیابی قرار می دهد. همچنین در تعریف ابزار اندازه گیری می توان گفت : که آن ها مقیاس ها و وسایلی هستند که محقق به کمک آن ها قادر است ، اطلاعات مورد نیاز خود را گرد آوری ، ثبت و کمی نماید( خوش آهنگ ، ص ۱۰۴ ، ۱۳۸۹). روش های گرد آوری اطلاعات را می توان به دو دسته تقسیم کرد :
۱٫اطلا عات میدانی ؛
۲٫اطلا عات کتابخانه ای – آرشیوی.
در این تحقیق برای جمع آوری اطلاعات درباره مبانی نظری و ادبیات تحقیق از روش های مطالعات کتابخانه ای ، منابع اینترنتی و مجلات روانشناسی و مدیریتی استفاده شد . علاوه بر این ترجمه مقالات انگلیسی اینترنتی یکی دیگر از منابع گرد آوری اطلاعات برای تدوین ادبیات و مبانی نظری تحقیق بود. همچنین برای جمع آوری اطلاعات درباره روش های انجام تحقیق و آزمون فرضیه ها از روش میدانی یعنی همان توزیع پرسشنامه استفاده شده که پرسشنامه نیز در ضمیمه آورده شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۶)بررسی پایایی و روایی ابزارهای جمع آوری اطلاعات
پایایی ابزار که از آن به اعتبار، دقت و اعتماد‌پذیری نیز تعبیر می‌شود عبارتست از این که اگر یک وسیله اندازه‌گیری که برای سنجش متغیر و صفتی ساخته شده در شرایط مشابه در زمان یا مکان دیگر مورد استفاده قرار گیرد نتایج مشابهی از آن حاصل شود. به عبارتی ابزار پایا یا معتبر ابزاری است که از خاصیت تکرار‌پذیری و سنجش نتایج یکسان برخوردار باشد. برای بررسی اعتبار (پایایی) آزمونهایی که صفت باثبات را می‌سنجند دو روش بازآزمایی و فرم همتا مناسب است و برای بررسی پایایی آزمونهایی که صفت دارای نوسان را می‌سنجند روش های دو نیمه‌سازی، آلفای کرونباخ و … کاربرد دارد. روش آلفای کرونباخ برای آزمونهایی مناسب است که یک یا چند صفت دارای نوسان را می‌سنجد و نمره‌گذاری آنها لیکرت است.
همچنین روایی تعیین می کند ، ابزار تهیه شده تا چه حد مفهوم خاص مورد نظر را اندازه می گیرد .به بیان دیگر ، روایی به ما می گوید که آیا مفهوم واقعی را اندازه می گیریم . به طور کل میتوان اظهار داشت که روایی و پایایی مهر تاییدی هستند بر استحکام علمی یک مطالعه پژوهشی (سکاران ، ص ۲۲۲ و۲۲۳ ، ۱۳۸۸ ).
در تحقیق حاضر به دلیل تنظیم پرسشنامه ها توسط افراد بنام و همچنین استاندارد بودن آن ها ، میتوان دریافت که پایایی و روایی آن ها قطعی و تثبیت شده است. همچنین با بهره گرفتن از روش آلفای کرونباخ ، پایایی ابزار اندازه گیری مورد بررسی قرار گرفته است .یعنی ابتدا ۳۰ پرسشنامه بین اساتید و متخصصین توزیع شد و روایی ابزار اندازه گیری و از طریق آلفای کرونباخ محاسبه گردید.آلفای کرونباخ یک ضریب اعتبار است که میزان همبستگی مثبت اعضای یک مجموعه را با هم منعکس می کند ، آلفای کرونباخ بر حسب میانگین همبستگی داخلی میان پرسشهایی که یک مفهوم را می سنجد ، محاسبه می شود. هر قدر آلفای کرونباخ به عدد ۱ نزدیک تر باشد، اعتبار سازگاری درونی بیشتر است (سکاران ، ص ۳۸۱ ، ۱۳۸۸ ).در صورتی که آلفای کرونباخ محاسبه شده بزرگتر از ۰٫۷ باشد بیانگر اعتبار بالای سوالهای پرسشنامه است و ابزار اندازه گیری دارای پایایی است.
با بهره گرفتن از این فرمول به محاسبه آلفای کرونباخ برای متغیرهای تحقیق می پردازیم :
که در آن:
j :تعداد زیر مجموعه سوال های پرسشنامه یا آزمون.
S _j² : واریا
نس زیر آزمون^j ام.
واریانس کل آزمون. :S ^۲
زمانی که نه از واریانس جامعه و نه از احتمال موفقیت یا عدم موفقیت متغیر اطلاع دارید و نمی توان از فرمولهای آماری برای براورد حجم نمونه استفاده کرد از جدول مورگان استفاده می کنیم. این جدول حداکثر تعداد نمونه را می دهد.
S:حجم نمونه، N:حجم جامعه

N

S

N