کتاب شناسی دستور زبان فارسی دوره معاصر- فایل ۳ - منابع مورد نیاز برای پایان نامه : دانلود پژوهش های پیشین |
تنظیم الفبایی ممکن است بر اساس نام کتاب باشد مانند:
کتاب شناسی گزیده توصیفی جامعهشناسی. مرتضی نوربخش. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، ۱۳۷۹، ۳۲۸ص.
یا بر اساس نام مؤلف تدوین شده باشد. مانند:
کتاب شناسی دستور زبان فارسی. محمد مهیار. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نشر آثار، ۱۳۸۱، ۳۷۰ص.
یا بر اساس موضوع کتاب تنظیم شده باشد، مانند:
کتابشناسی زبان و خط. محمد گلبن. تهران: مرکز اسناد فرهنگی آسیا، ۲۵۳۶=۱۳۵۶، [۲۰۷]ص.
۲ـ۲ـ دستگاهی، موضوعی یا ردهای:
در این کتاب شناسیها، مشخصات کتابها و مواد دیگر از قبیل جزوه، نشریه، نقشه، نوار، صفحه و … را درباره «موضوع خاص» فهرست میکنند و طبق یکی از نظامهای ردهبندی شناخته شده یا در داخل خود در موضوع تنظیم مینمایند.[۱۱۱]
مانند: کتاب شناسی توصیفی صنعت چاپ. سهیلا رییسی مبارکه، محبوبه بابایی. زیرنظر محمود شالچی طوسی. تهران: رایزن، ۱۳۷۴، شماره صفحه گوناگون.
۳ـ۲ـ تاریخی، سنواتی یا تقویمی:
که برحسب زمانِ تحولات علمی و فناوری و علم تاریخ صورت میگیرد و گسترش و پیشرفت موضوع را به شکلی کم و بیش نظامیافته نشان میدهد.[۱۱۲]
مانند: کتابنامه کشاورزی (تا پایان ۱۳۴۹). حسن احمدی. تهران: مرکز مدارک علمی، ۱۳۵۳، ج+ ۷۲۲ ص.
۳ـ کتاب شناسی از نظر نوع و میزان اطلاعات هر مدخل:
۱ـ۳ـ کتاب شناسی انتقادی (Critical Bibliography):
کتاب شناسی انتقادی علاوه بر بررسی دقیق اطلاعات کتاب شناختی، محتوی کتاب را نیز ارزیابی میکند. این کتاب شناسی به نام کتاب شناسی تاریخی (Historical Bibliography) و کتاب شناسی تحلیلی (Analytical Bibliography) نیز خوانده میشود.[۱۱۳]
مانند: فهرست تحلیلی کتابها و اسناد آموزشی یونسکو و مؤسسات بینالمللی وابسته در دهه ۸۰ (۱۹۸۱ـ۱۹۹۰). سیمیندخت جهانپناه. [تهران]: کمیسیون ملی یونسکو در ایران، ۱۳۷۱، ۴۱۸ص.
تبصره: عباس حری در مقاله خود علاوه بر کتاب شناسی انتقادی از کتاب شناسی متنی (Texfual) نام میبرد و آن را چنین تعریف میکند. «هدف این کتاب شناسی مطالعه متون است با توجه به این نکته که بررسی و آزمایش دقیق ویژگیهای کتاب شناختی یک اثر، گاه میتواند میزان اعتبار یک متن را روشن سازد با توجه به هدف این کتاب شناسی، آن را میتوان جنبهای از کتاب شناسی تحلیلی یا انتقادی شمرد.»[۱۱۴] بنابراین ما کتاب شناسی متنی را نوعی کتاب شناسی انتقادی معرفی میکنیم.
۲ـ۳ـ کتاب شناسی شمارشی یا نظامیافته (Systematic Bibliography):
«نقش اساسی این نوع کتاب شناسی تعیین و گردآوری شناسههای کتاب شناختی کتابهایی است که برای هدف خاصی مناسب بوده و دارای ویژگیهای مشترک باشند. این شناسهها در ترتیبات مفید و منطقی برای مطالعه و مراجعه، ردهبندی میشود.
اطلاعات کتاب شناختی در این نوع کتاب شناسی معمولاً به حداقل خود کاهش مییابد. به طور خلاصه کتاب شناسی که شناسههای آن برای سهولت استفاده براساس نظام خاص تدوین شده باشد».[۱۱۵]
۳ـ۳ـ کتاب شناسی توضیحی یا گزارمانی (Annotated Bibliography):
نوعی کتاب شناسی است که حاوی توضیحات کوتاهی درباره هریک از منابع معرفی شده باشد. این توضیحات معمولاً با دید و هدفی انتقادی برای ارائه اطلاعات بیشتر و معرفی بهتر منابع در کتاب شناسی درج میشود. همین دیدگاه است که این نوع کتاب شناسی را از کتاب شناسی توصیفی متمایز میکند.[۱۱۶]
۴ـ۳ـ کتاب شناسی توصیفی (Descriptive Bibliography):
کتاب شناسی گزارمانی است که در آن علاوه بر مشخصات اصلی کتاب، وصف نسخه از لحاظ نوع کاغذ، جلد، چاپ، تصاویر و دیگر جنبههای مادی آن ذکر میشود و در مورد کتب معمولی چاپی، موضوع و محتوای کتاب را نیز به طور خلاصه وصف و معرفی میکند.[۱۱۷]
مانند: کتاب شناسی توصیفی جغرافیای خراسان. تألیف محمود صدیقی؛ با ویرایش رحمت الله فتاحی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۷۱، ۱۳۲ ص.
۴ـ کتاب شناسی از نظر محدوده جغرافیایی:
۱ـ۴ـ کتاب شناسی جهانی (Universal Bibliography):
«کتاب شناسی جهانی باید هر آنچه را که در زمینه ارتباطات از آغاز تاکنون چاپ و منتشر شده و یا در آینده نزدیک انتشار خواهد یافت دربر بگیرد، بیآنکه به زبان، قلمرو جغرافیایی، موضوع یا شکل محدود شود.»[۱۱۸]
فدراسیون بینالمللی دکومانتاسیون اقداماتی در این زمینه انجام داد و نیز فدراسیون بینالمللی انجمنهای کتابداری (ایفلا) دفتری برای کنترل کتاب شناختی جهانی در کتابخانه موزه بریتانیا دایر کرده است.[۱۱۹]
۲ـ۴ـ کتاب شناسی ملی (National Bibliography):
«کتاب شناسی ملی ارائهدهنده فهرست آثار مربوط به یک کشور، اعم از آثار مکتوب یا مدارک دیداری و شنیداری، است. کتاب شناسی ملی ممکن است «جاری» یا «گذشتهنگر» باشد. «کتاب شناسی ملی جاری» شامل کلیه آثار مکتوب ـ کتاب، اسناد و مدارک، جزوهها، نشریات ادواری (پیایندها) و نیز مواد دیداری و شنیداری ـ است که در داخل یک کشور و در فاصله زمانی معین مثلاً سال، فصل یا ماه منتشر شود. این نوع کتاب شناسی معمولاً توسط یک یا چند سازمان رسمی که طبق قانون، دریافتکننده رایگانِ نسخههایِ کتب یا انتشاراتِ چاپ شده در کشور (واسپاری قانونی) هستند؛ به طور منظم چاپ یا بوسیله ماشینهای الکترونیکی ضبط میشود. کتاب شناسی ملی ممکن است آثار مربوط به یک کشور را که در خارج از آن کشور منتشر میشود نیز دربر میگیرد.[۱۲۰]
مانند: کتاب شناسی ده ساله کتابهای ایران (۱۳۳۳ـ۱۳۴۲). ایرج افشار، با همکاری حسین بنیآدم. تهران: انجمن کتاب، ۱۳۴۶، ۷۵۱ ص.
۳ـ۴ـ کتاب شناسی منطقهای (Regional Bibliography):
کتاب شناسی منطقهای میباید بدون توجه به زبان، زمان، شکل یا موضوع، کلیه انتشارات یک منطقه جغرافیایی خاص، مثلاً خاورمیانه، اروپا، یا آمریکای لاتین را در بر بگیرد. پارهای از کتاب شناسیهای تجاری و فهرستهای حراج کتاب به کتاب شناسی منطقهای بسیار نزدیکند.[۱۲۱]
مانند: کتاب شناسی خانات و جمهوریهای آسیای میانه و قفقاز. گردآورنده عطاءالله حسنی. [تهران]: مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی بینالمللی، ۱۳۷۱، ۱۸۱ص.
خانم برومند کتاب شناسیهای جهانی، منطقهای و ملی را در تقسیمبندی خود، جزو کتاب شناسیهای عمومی قرار داده است و یک کتاب شناسی دیگر با عنوان «کتابهای منتشرشده به زبانی واحد» را در تقسیمبندیهای خود ارائه داده است و آنرا این طور توضیح میدهد:
«کتابهای منتشر شده به زبانی واحد:
در این کتاب شناسی، مشخصات کتابهایی که به زبان موردنظر منتشر شده، گردآوری میشود. این کتاب شناسیها، از جنبه تجاری و از نظر کتابخانهها برای تسهیل در انتخاب و سفارش کتاب، اهمیت دارد. «فهرست درهمکرد کتاب» این کار را برای کتابهای منتشرشده به زبان انگلیسی و «بیبلیو» برای کتابهای چاپ شده به زبان فرانسوی در کشورهای فرانسه، بلژیک، سوئیس و دیگر کشورهای فرانسوی زبان انجام میدهد.»[۱۲۲]
۵ـ کتاب شناسی از نظر شمول و دامنه موضوعی:
۱ـ۵ـ کتاب شناسی جامع (فراگیر) (Comprehensive Bibliography):
هرگاه کتاب شناسی(خواه عمومی،خواه اختصاصی،سیاههای ازتقریباًکلیه آثاری باشدکه درآن زمینه منتشرشدهاند؛کتاب شناسی جامع خوانده میشود.هرگاه رؤیای کتاب شناسی جهانی به تحقق بپیوندد؛ میتوان ازیک کتاب شناسی جامع جهانی صحبت کرد. درشرایط فعلی کتاب شناسیهای جامع با حذف یک یا چند عامل تهیه میشوند.مثلاً فهرست کتابهای چاپی فارسی مشار کتاب شناسی جامع عمومی از کتابهای چاپی فارسی است، یعنی محدودیت زبانی در تهیه و تدوین رعایت شده است.[۱۲۳]
۲ـ۵ـ کتاب شناسی انتخابی یا منتخب یا گزینشی (Selective Bibliography):
نوعی کتاب شناسی است که فقط منتخبی از آثار موردنظر را به دست میدهد. چنین گزینشی یا برای تأمین نیازهای رده خاصی از استفاده کنندگان تهیه میشود یا مواد کماهمیتتر، جزوات و غیره را حذف میکند.[۱۲۴]
مانند: کتاب شناسی گزیده توصیفی زبان و ادبیات فارسی. سعیده کمایی فرد. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، ۱۳۸۰، هفت + ۱۹۳ص.
۳ـ۵ـ کتاب شناسی عمومی، عام یا کلی (General Bibliography):
کتابهایی که در این نوع از کتاب شناسیها، مشخصات آنها داده میشود، منحصر به موضوعی خاص نبوده و از گوناگونی موضوعی برخوردار است. به عبارت دیگر این نوع کتاب شناسی هر نوع کتابی را دربر میگیرد.[۱۲۵]
مانند: کتاب شناسی ملی. تهران: انتشارات ایران، ۱۳۴۴، ۲۶۹ص.
۴ـ۵ـ کتاب شناسی اختصاصی، تخصصی یا خاص (Allocated Bibliography):
«کتاب شناسیهای اختصاصی به موضوع، فرد یا حوزه معینی اختصاص دارد، و اغلب ابزار کار پژوهشگران است».[۱۲۶] کتاب شناسی اختصاصی به صورت زیر تقسیم میشود.
۱ـ۴ـ۵ـ کتاب شناسی موضوعی (Subject Bibliography):
در این نوع کتاب شناسیها، کتابها و دیگر موادی که درباره یک موضوع خاص اعم از آنکه موضوع یک شخص، محل و یا یک مفهوم باشد ضبط و فهرست میشود. به عبارت دیگر نوعی کتاب شناسی است که آثار یک موضوع خاص را دربرمیگیرد.[۱۲۷]
مانند: کتاب شناسی موضوعی تاریخ ایران. به کوشش مریم میراحمدی، غلام رضا ورهام. [تهران]: مهرداد، ۱۳۶۲، ۲۱۷ص.
فرم در حال بارگذاری ...
[چهارشنبه 1401-04-15] [ 04:37:00 ق.ظ ]
|