نسبت اعتبار بانکی به کل بدهی بالا

بازارهای مالی پیشرفته با تنوع بالابازارهای مالی در حد پایین پیشرفتگی با فرصت کم برای تنوع

تمایل کم به مشارکت سرمایه گذاران بیرونی به کنترل شرکتکنترل توسط طرف های ذینفع (بانک ها، شرکت‌های مرتبط و کارکنان)

۲-۲-۹- مدل های حاکمیت شرکتی

۲-۲-۹-۱- الگوی مبتنی بر بازار

این الگو در حوزه های اقتصادی بازارهای سرمایه قوی و نقدینگی زیاد در بازار به وجود می‌آید و ویژگی عمده آن پخش بودن حقوق مالکیت در میان سهام‌داران قطعی است. نظام حمایت از سرمایه گذاران در چنین بازارهایی باعث شده تا سهام‌داران پرتفوی خود را متنوع سازند و هیچکدام از آن ها در موقعیتی قرار نگیرند تا بتوانند به تنهایی شرکت را اداره نمایند. مزیت الگوی مبتنی بر بازار یا الگوی امریکایی-انگلیسی در سهولت جمع‌ آوری سرمایه و توزیع ریسک سرمایه گذاران، بازار سرمایه قوی برای کنترل شرکت و بازار کار آماده مدیریت است. مشکلات این مدل نیز معاملات درونی توسط مدیران و پاداش‌های کلان مدیریت ارشد و انتشار اطلاعات نامتقارن و سوء استفاده مدیران از تعداد زیاد سهام‌داران است.

۲-۲-۹-۲- الگوی مبتنی بر روابط

در این الگو، سهام‌داران نهادی به جای سهام‌داران جزئی، مالک شرکت می‌باشند. سهام‌داران نهادی(بانک‌ها، شرکت‌های هولدینگ و سایر سهام‌داران کلان) به خاطر نفوذ بالا در تصمیمات هیئت مدیره و مدت طولانی سهامداری تا حدود زیادی هزینه های نمایندگی را از بین می‌برند. مهمترین مزیت این مدل که الگوی ژاپنی-کره ای-آلمانی نیز نامیده می شود، ثبات در ترکیب صاحبان سهام و در نتیجه نظارت بهینه آن ها بر عملکرد مدیران است. اما از سوی دیگر سهام‌داران نهادی با اتکا به قدرت دولت می‌توانند باعث دخالتهای دولتی در کار شرکت‌های سهامی بازرگانی گردند که ایراد عمده این الگوی از حاکمیت شرکتی است.

۲-۲-۹-۳- الگوی حاکمیت شرکتی در حال گذار

در این الگو بازارهای سرمایه ضعیف و غیرفعال است و شرکت‌ها از شکل دولتی به تدریج به شرکت‌های دارای سهام‌داران جزء تبدیل می‌شوند. ضعف تشکیلات مقابله با مشکلات حاکمیت، قوی نبودن سازوکارهای حمایت از سرمایه گذاری و عدم انضباط مالی باعث شده تا دولت از شرکت‌های زیادی پشتیبانی کند و همچنین سرمایه گذاران نهادی قوی وجود نداشته باشند. اقتصادهای در حال گذار مشکلات زیادی در دوران تبدیل شرکت‌های دولتی به خصوصی دارند. شرکت‌های خصوصی سازی شده همان مشکلات زیاد در دوران تبدیل شرکت‌های دولتی به خصوصی دارند. در این مدل که در کشورهای اروپای مرکزی و شرقی و سایر کشورهای در حال توسعه یافت می شود شرکت‌های خصوصی سازی شده همان مشکلات دیوانسالاری قبل از واگذاری را دارند چرا که فقط مالکیت آن ها تغییر کرده و ترکیب کارکنان و فرهنگ‌های حاکم بر سازمان همان است.

۲-۲-۹-۴- الگوی نوظهور

این الگو که مدل مطلوب در حاکمیت شرکتی است و در حقیقت تلفیقی از نقاط مثبت سایر الگوهاست و از بازارهای سرمایه ای فعال، تبدیل موفق شرکت‌های دولتی به خصوصی، وجود نظامهای حقوقی رسمی و … تشکیل شده است. در این مدل ‌گروه‌های تجاری حاکم هستند و خانواده هایی که به طور سنتی مالک بوده اند اکنون خود را به صورت پیشتازان اقتصاد ملی درآورده اند و مدیریت از الگوی مبتنی بر روابط از طریق مشارکت در بازراهای سرمایه به الگوی مبتنی بر بازار حرکت کرده‌اند.

۲-۲-۱۰- بررسی حاکمیت شرکتی در ایران

اصول بنیادی حاکمیت شرکتی بر آن است که جو شفافیت، راستی و ‌پاسخ‌گویی‌ را در مدیریت سازمان تقویت نماید. اقتصاد هر کشور وابسته به تحرک و کارایی شرکت‌های آن است. آن ها باید آزاد باشند تا شرکت‌های خود را به سمت جلو پیش ببرند. اما این آزادی می باید در چارچوب مسئولیت ‌پاسخ‌گویی‌ اثربخش اعمال شود. این موضوع جوهره هر سیستم حاکمیت شرکتی خوب است.

در ایران، قانون تجارت مصوب ۱۳ اردیبهشت ماه ۱۳۱۱ اساس و چارچوب قانون تجارت موجود را تشکیل می‌دهد. نظر به قدمت منابع آن که دارای نواقص فراوانی بود، قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت مشتمل بر ۳۰۰ ماده پس از تصویب در تاریخ ۲۴ اسفندماه ۱۳۴۷ جانشین مواد ۲۱ تا ۹۴ قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ شد. به نظر می‌رسد که اصلاحیه مذکور نیز تغییر با اهمیتی در چارچوب اولیه قانون تجارت ایجاد نکرده است. هر چند از اوایل دهه ۱۳۴۰ بورس اوراق بهادار تأسيس شد و در قانون تجارت و به ویژه در لایحه اصلاحی اسفندماه ۱۳۴۷ در موارد مرتبط با نحوه تأسيس و اداره شرکت‌ها تا حدودی مطرح شده بود، ولی موضوع حاکمیت شرکتی با مفهوم اکنون آن، در چند سال اخیر مطرح شده است.

موضوع حاکمیت شرکتی نخستین بار در کنفرانس ملی «بازار سرمایه، موتور محرک توسعه اقتصادی ایران»، که دانشگاه علامه طباطبایی در ۷ و ۸ آذرماه ۱۳۸۳ در مرکز همایش‌های رازی برگزار کننده آن بود، مطرح شد. سپس، این موضوع در دو سمینار «گزارشگری مالی و تحولات پیش رو» و «نظام حاکمیت شرکتی و حسابرسی داخلی» به ترتیب در ۸ و ۹ دی ماه ۱۳۸۳ و ۳۰ آبان و اول آذر ماه ۱۳۸۴ در مرکز همایش‌های رازی به همت حسابداران خبره ایران ارائه شد. در پی آن، در اواخر سال ۱۳۸۳ مرکز تحقیقات و توسعه بازار سرمایه سازمان بورس اوراق بهادار دست به انتشار ویرایش اول آیین نامه حاکمیت شرکتی زد که در پایگاه اطلاع رسانی بورس اوراق بهادار در دسترس است. این آیین نامه در ۲۲ ماده و دو تبصره تنظیم شده و شامل تعریف‌ها، وظایف هیئت مدیره، سهام‌داران، افشای اطلاعات و ‌پاسخ‌گویی‌ و حسابرسی است. این آیین نامه با توجه به ساختار مالکیت و وضعیت بازار سرمایه و با نگرش به قانون تجارت حاضر تنظیم شده و با سیستم درون سازمانی (رابطه ای) حاکمیت شرکتی سازگار است. سرانجام، بورس اوراق بهادار تهران در راستای حفظ منافع کلیه ذینفعان در سال ۱۳۸۶ اقدام به تدوین و تصویب آیین نامه نظام راهبری شرکتی نمود.

۲-۲-۱۱- چارچوب حاکمیت شرکتی

چند چارچوب نظری متفاوت برای توضیح و تحلیل حاکمیت شرکتی مطرح شده است که هر یک از آن ها با بهره گرفتن از واژگان مختلف زمینه علمی خاص و به صورتی متفاوت به موضوع حاکمیت شرکتی پرداخته‌اند. به عنوان مثال، تئوری نمایندگی از دید مالی و اقتصادی، تئوری هزینه معاملات از دید اقتصادی، حقوقی و سازمانی و تئوری ذینفعان از دید اجتماعی به موضوع حاکمیت شرکتی می پردازند.

۲-۲-۱۱-۱- تئوری نمایندگی

”طرح اقدام برای کودکان لائوس”


با آغاز جنگ داخلی و انقلاب در سال های پایانی دهه ۱۹۷۰، بسیاری از مردم کشور کوچک لائوس در جنوب شرقی آسیا،به ناچار ترک خانه گفتند و به منطقه پنینسولا در ناحیه هندوچین پناهنده شدند. در این شرایط، چانتاسون اینتاوانگ، زنی اهل لائوس و ساکن ژاپن، باور داشت تنها پذیرفتن ‌انسان‌ها به عنوان پناهنده مشکلات اصلی آن ها را برطرف نمی‌کند. او می خواست که به کودکان پناهنده کمک کند، ‌بنابرین‏ در سال ۱۹۸۲، “انجمن اهدای کتاب‌های تصویری به کودکان لائوس”^[۱۶] را بنیان گذاشت. این انجمن در آغاز، تنها کتاب‌های داستانی و تصویری ژاپنی را برای کودکان پناهنده لائوس می‌فرستاد. پس از آن در سال ۱۹۹۰، انجمن فرستادن کالاها و لوازم مورد نیاز برای پشتیبانی از صنعت چاپ و نشر کتاب‌های کودکان در لائوس را آغاز کرد، کتاب‌هایی که نویسندگان و هنرمندان لائوسی برای کودکان کشورشان تهیه کنند. فعالیت هایی که در ژاپن آغاز شد، با گذر زمان در لائوس پیگیری شد و گسترش پیدا کرد. حالا ۲۵ سال پس از آغاز پروژه، انجمن، در قالب یک نهاد غیردولتی با نام “اقدام برای کودکان لائوس”، برای ترویج ادبیات و حقوق کودکان در لائوس فعالیت می‌کند. از آغاز پروژه تاکنون،‌ ۶۲۰ هزار نسخه کتاب به زبان لائوسی و در لائوس چاپ و منتشر شده است. نهاد اقدام برای کودکان لائوس، هم چنین به کتابخانه ملی لائوس و وزارت آموزش این کشور پیوسته است که از “پروژه ملی ترویج خواندن” پشتیبانی می‌کنند. پروژه ملی ترویج خواندن، پروژه ای است که اولویت‌های برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران آموزشی کشور را دنبال می‌کند. پروژه اقدام برای کودکان لائوس در سال ۲۰۰۸ جایزه ترویج خواندن آساهی را از آن خود کرد (پایگاه ترویج کتابک،۱۳۸۸).

” همراه با کتاب در نبرد با ترس و اندوه”

یک سال پس از بروز فاجعه نسل‌کشی در کشور رواندا، سرزمین هزار تپه در قلب آفریقا، در سال ۱۹۹۴، “اگنس گیراوکوندا”، شرکت انتشاراتی “Editions Bakame” را بنیاد گذاشت. Bakame یک شرکت انتشاراتی ناسودبر و مستقل کتاب‌های کودکان و نوجوانان است. هدف این شرکت در هنگام آغاز به کار، تولید کتاب‌های ادبیات کودکان به زبان ملی این کشور یعنی “کنیارواندا” ^[۱۷] بود تا کودکان و نوجوانان رواندا با یاری کتاب‌ها و جادوی قصه‌هایی از فرهنگ خودشان، بتوانند از پس احساس ترس و بیزاری که از فاجعه نسل کشی بر وجودشان سنگینی می‌کرد، برآیند و به زندگی بازگردند. Bakame ، نخستین انتشاراتی در رواندا است که کتاب‌های کودکان و نوجوانان را به زبان ملی این کشور منتشر کرد. در این کشور زبان های انگلیسی و فرانسه هم در کنار کنیارواندا زبان رسمی به شمار می‌روند. این انتشارات، کتاب‌های داستان، مستند، رمآن‌های نوجوانان و کتاب‌های تصویری برای کودکان و نوجوانان رواندایی تولید می‌کند. گردآوری و به نوشتار درآوردن ادبیات و فرهنگ شفاهی رواندا یکی دیگر از فعالیت‌های مهم شرکت Bakame به شمار می‌رود. ترویج فرهنگ خواندن در رواندا و آموزش نویسندگان و تصویرگران با برگزاری کارگاه‌های آموزشی، هدف‌های دیگر این شرکت انتشاراتی است. از سال ۱۹۹۵ تاکنون، ۳۰ عنوان کتاب در بیش از ۴۵۰ هزار نسخه در Bakame منتشر شده است. این شرکت انتشاراتی در سال ۲۰۰۸، جایزه ترویج خواندن آساهی را از آن خود کرد.(عالمی،۱۳۸۹)

“طرح بنیاد “همه لهستان برای کودکان می‌خوانند^[۱۸] “

بنیاد همه لهستان برای کودکان می‌خوانند، در سال ۱۹۹۶ بنیاد گذاشته شد و تا سال ۲۰۰۶ به نام “برنامه سلامت احساسی” ^[۱۹]، خوانده می‌شد. هدف بنیان‌گذاران سازمان رسیدگی به سلامت احساسی و روانی کودکان و نوجوانان کشور از طریق انجام فعالیت‌های سازمان‌دهی شده آموزشی و ترویجی بود. گردانندگان این بنیاد می‌کوشند تا بزرگ‌ترها را از دشوار و غیرصمیمانه بودن دنیای امروز برای کودکان آگاه کنند. فرصت کم پدر و مادر برای بودن در کنار کودک، تنش‌های روانی، بی‌توجهی به نیازهای روانی، رفتاری و عاطفی کودکان در کنار حضور بیش از اندازه پررنگ رسانه ها در زندگی مشکلات احساسی زیادی را برای کودکان به همراه داشته است. در این شرایط، خواندن، راه هوشمندآن‌های است برای ارتباط با کودک و پروراندن او. کودکانی که دایره واژگانی کوچک‌تری دارند در خواندن با دشواری روبرو می‌شوند و ‌بنابرین‏ کمتر و کمتر می‌خوانند. آن ها تماشای تلویزیون را با خواندن جایگزین می‌کنند و ‌به این ترتیب نمی توانند در خواندن مهارتی کسب کنند. برای حل این مشکل و جذاب کردن خواندن به اندازه تماشای تلویزیون، بنیاد همه لهستان برای کودکان می‌خوانند، بلندخوانی را به عنوان یک روش مناسب پیشنهاد می‌کند و فعالیت‌های بسیاری را هم برای ترویج خواندن با کودکان برگزار می‌کند.این بنیاد برنامه هایی مانند “هفته ملی خواندن برای کودکان”، “خواندن صمیمیت می‌آورد”(مجموعه‌ای از جلسات خواندن برای نزدیک کردن کودکان معلول و سالم به یکدیگر)، مجموعه کتاب‌های بهاره، تابستان با یک کتاب،‌ روز ملی تولد وینی خرسه (Winnie the Pooh) در ۱۴ اکتبر، “زمستان با یک کتاب” و برنامه “پایان باشکوه” برای اهدای جایزه به نیروهای داوطلب و پشتیبانان فعال برنامه هایی که در طول سال اجرا شده‌اند و “باشگاه خواندن در مدرسه ها و مهدکودک ها”، را به شکل سالانه برگزار می‌کند. بنیاد همه لهستان برای کودکان می‌خوانند برای این که پدر و مادرها و آموزگاران کتاب‌های خوبی را برای کودکان انتخاب کنند، معیارهایی برای بلندخوانی با کودکان و یک فهرست طلایی از کتاب‌های مناسب را منتشر ‌کرده‌است. بنیاد، برنامه های موفق دیگری هم تاکنون برای ترویج خواندن برگزار ‌کرده‌است مانند ‌ماراتن اهدای کتاب: یک شرکت، یک کتاب که در سال ۲۰۰۴ برای پشتیبانی از کتابخانه‌ها انجام شد که تاکنون ۶۰۰۰ جلد کتاب اهدایی را از طریق پایگاه اینترنتی این برنامه راهی قفسه‌های کتابخانه‌ها ‌کرده‌است. در سال ۲۰۰۵ هم بنیاد موفق شد دولت را برای در نظرگرفتن ۳۰ میلیون زلوتی (واحد پول لهستان) برای کتابخانه‌ها در سال ۲۰۰۵ متقاعد کند. بنیاد همه لهستان برای کودکان می‌خوانند در سال ۲۰۰۶، جایزه آساهی برای ترویج خواندن را از سوی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان، IBBY، از آن خود کرد (درخوش، ۱۳۸۸).

“طرح حقی برای خواندن”

یونگ یکی از روانشناسان مطرحی است که به وجود نیاز معنوی یا مذهبی در انسان تأکید دارد و علت ران رنجوری بیماران را می توان در داشتن مشکل مذهبی و روحی آنان جستجو کرد و در این زمینه به تجربیات ماوراء الطبیعه نیز اعتقاد دارد و آن ها را یک تجربه عمدتاً درمانی تلقی می‌کند. و اما تمامی آنچه که به ‌عنوان یک پدیده یا تجربه معنوی در چاچوب روابط درمانی قرار می‌گیرد، توسط الیزابت مینتز مورد بررسی قرار گرفته است. این محقق معتقد است که نیروهای فرافردی تنها توصیه مناسب برای رویداد هایی هستند که در دوران درمانی اتفاق می افتند. علاوه بر این، او معتقد است که استفاده ی وی از کلمه ی فرافردی، نشان دهنده ی شناخت نیرو های انرژی زای جهان هستی است که ممکن است در دیدگاه معنوی یا مذهبی دیده شود.

امروزه در درمان بسیاری از مشکلات روان شناختی و جسمی همه روزه به شمار افرادی که اعتقاد دارند معنویت راه درمان روان رنجوری ها و درماندگی های روحی آن ها می‌باشد، همچنین متخصصینی که برای درمان بیماری های روانی و بهداشت روان بر باور ها و رفتار های معنوی متمرکز می‌شوند افزوده می شود. همین امر نیز باعث شده است که سازمان بهداشت جهانی انسان را موجودی زیستی روانی اجتماعی و معنوی تعریف کند.(معلمی، ۱۳۸۹).

معنا درمانی

یکی از راهبرد های درمانی رایج برای کاهش ناامیدی در زندگی بسیاری از بیماران، رویکرد معنا درمانی است. معنا درمانی روشی از رویکرد وجودی است که زمینه ی فلسفی و نظری عالی برای کار گروهی را فراهم می آورد. کارگروهی معنا درمانی می‌تواند ساختار مفهومی را برای کمک به مراجعان جهت چالش یافتن معنی در زندگی شان آماده کند. اصول و روش درمانی فرانکل را لوگوتراپی تشکیل می‌دهد. لوگوتراپی روشی است که بیمار در جهتی راهنمایی می شود که معنی زندگی خود را بیابد. ‌بنابرین‏ اصل لوگوتراپی تلاش برای یافتن معنی در زندگی است که اساسی ترین نیروی محرکه ی هر فردی در زندگی است. ‌بر اساس نظر فرانکل دو سطح از معنا وجود دارد:

۱-معنای حاضر

۲-فرامعنا

فرانکل اعتقاد دارد که وحی محصول موقعیت خاص است نه کل زندگی زیرا فرامعنا در بعد فرا انسانی ما مخفی است. هر کس باید معنای خاص حاضر را کشف کند و فقط خود افراد مبنای خاص حاضر را می دانند. درمانگر خواست مراجع را برای رسیدن به حوزه هایی که معانی در آمها پیدا می شود تسهیل می‌کند و او را راهنمایی می‌کند. یکی از اصول لوگوتراپی این است که توجه انسان ها را ‌به این مسئله جلب می‌کند که انگیزه اصلی و هدف زندگی با گریز از درد و لذت بردن نیست، بلکه معنی جویی زندگی است که به زندگی مفهوم می بخشد(فرانکل،۱۹۷۷، نه نقل از صادقی، ۱۳۹۲).

برخی از موضوعات مهم در جلسات معنا درمامنی عبارتند از: آزادی،مسئولیت مرگ و اشارت آن برای زندگی و جستجوی مستمر برای یافتن معنی، در فرایند درمان، درمان جو با مسائل غایی زندگی به جای مشکلات فوری روبرو می شود. در این رویکرد اعتقاد بر این است که چنانچه زندگی هدفمند و معنادار باشد، هر رخدادی هرچند توانفرسا مانند فشار های شدید و بیماری های مرگ آور نمی تواند انسان را مایوس و منزوی کند. شواهد پژوهشی نیز حاکی از آن مست که مداخلات معنادرمانی و دیگر مداخلات معنادرمانی می‌تواند در بهبود علایم جسمی-روانی بیماری های مزمنی از جمله سرطان مؤثر باشد(قادری و همکاران،۱۳۹۰).

هوش معنوی

سازه هوش معنوی ^[۲۱] یکی از مفاهیمی می‌باشد که در پرتو توجه و علاقه روان شناسان به حوزه دین و معنویت نزج گرفته است . مفهوم هوش معنوی در ادبیات آکادمیک روان شناسی برای اولین بار در سال ۱۹۹۶ توسط استونز و بعد در سال ۱۹۹ توسط رابرت امونز مظرح شد. از نظر امونز هوش معنوی عبارت از کاربرد انطباقی اطلاعات معنوی با هدف تسهیل حل مسائل روزمره و دستیابی به هدف می‌باشد. به طورکلی می توان پیدایش سازه هوش معنوی را به عنوان کاربرد ظرفیت ها و منابع معنوی در زمین ه ها و موقعیت های عملی در نظر گرفت. افراد زمانی هوش معنوی را به کار می‌برند که بخواهند از ظرفیت ها و منابع معنوی برای تصمیم گیری های مهم و اندیشه در موضوعات وجودی یا تلاش در جهت حل مسائل روزانه استفاده کنند( امونز^[۲۲]، ۲۰۰۰). استفاده از هوش معنوی در معناهایی که افراد به روابطها و تجربه های زندگی نسبت می‌دهند و درروشی که افراد به واسطه آن زندگی شان را قابل فهم می‌کنند، نقش بازی می‌کند

کاربرد آگاهانه هوش معنوی در زندگی فرد می‌تواند منجر به افزایش رابطه با خویشتن، دیگران و جهان بزرگتر شود (سیسک، ۲۰۰۲ ). آنچه که موجب شده است تا سازه معنویت به عنوان هوش مفهوم سازی شود آن دسته از مشاهدات و یافته ها بیان کننده این واقعیت هستند که کاربست الگوهای ویژ ه ای از افکار،

هیجان و رفتار (که معمولا در زیر مفهوم دین و معنویت به آن ها پرداخته می شو د) در زندگی روزمره می‌توانند موجب افزایش سازگاری و بهزیستی انسان شوند (دالمن^[۲۳]، ۲۰۰۴).

در تعاریف متفاوتی که از مفهوم هوش وجود دارد بر توان آن برای درک روابط، سازگاری با موقعی ت های جدید، ظرفیت یادگیری و قدرت تفکر انتزاعی تأکید شده است (سهرابی و ناصری،۱۳۸۸).هوش معنوی سازه‌های معنویت و هوش را درون یک سازه جدید ترکیب می‌کند. در حالی که معنویت با جستجو و تجربه عناصر مقدس،معنا، هوشیاری اوج یافته و تعالی در ارتباط است،هوش معنوی مستلزم توانایی هایی است که از چنینموضوعات معنوی برای تطابق و کنش اثربخش و تولید پیامدهای با ارزش استفاده می‌کند (امونز،۲۰۰۰).

توحید درمانی

توحید درمانی به صورت کنونی یک تاریخچه ی ۲۵ ساله دارد. می توان گفت توحید درمانی ترکیب طبیعی برداشت اسلامی از سرشت و فطرت انسان و نظریه و روش درمانی روان شناسی انسان گرا است. با ایجاد توحید درمانی برای اولین بار نظریه اسلام به عنوان یک نظریه ی روان شناختی جدید و یک شیوه ی روان درمانی شکل گرفته است. گرچه توحید درمانی در بستر تأکید اسلام بر وحدت، به عنوان اصل حاکم بر عالم، پدید آمده، پیشینه پر بار مشترکی با رویکرد های انسان گرا، گشتالتی، وجودی-پدیدار شناختی و شخص محور شناختی دارد. جلالی طهرانی که ارائه دهنده این روش درمانی است، یک پیشینه خانوادگی وابسته به ‌اندیش‌وران اسلامی را دارد. وی مطالعات روان شناختی خود را در ایران در اوایل دهه ۱۹۷۰ آغاز ‌کرده‌است. این مطالعات با تجدید حیات چشمگیر تفکر اسلامی در بسیاری از نقاط جهان مصادف بوده است.

هدف توحید درمانی آشکار ساختن درون مایه زندگی،دریافت کلی از هدف و معنا و پدیدار کردن یک انگیزش محوری در زندگی می‌باشد. یک درون مایه زندگی دینی که به طور واقعی پذیرفته شده، به طور منحصر به فردی وحدا بخش می‌باشد،زیرا تمام جنبه‌های زندگی را در برگرفته و از آن فراتر می رود. توحید درمانی این اصل روان شناسی اسلام گرا را که انسان هسته درونی مثبتی دارد و این عقیده اسلامی را که این هسته درونی مرکز عقل است، را می پذیرد.

با وجود تضمین دولت در این نوع از قراردادها مبنی بر عدم تغییر تعهدات و شرایط قراردادی ، بنابر اصل حاکمیت ملل برمنابع و ثروتهای ملی خود ، دولت حق دارد چنانچه مصالح عالیه کشور و منافع ملی ایجاب کند با پرداخت خسارت پیمانکار ، قرارداد را فسخ یا لغو و یا موضوع آن را ملی کند به شرط آنکه عمل دولت قابل توجیه باشد.(طباطبائی مؤتمنی ، ۱۳۸۴ ،ص ۱۰۵)

۱-۴-۷- قراردادهای خصوصی و مشارکتی دولت یا قراردادهای غیر اداری

در معنای عام قرارداد خصوصی دولتی را می توان برابر و معادل اصطلاحات مشابهی چون قراردادهای عمومی^[۸] دانست که محدود به قراردادهای دارای نظام حقوقی خاص، یعنی قرارداد اداری یا قرارداد حقوق عمومی نیست. چرا که در تمام نظامهای حقوقی این نوع اخیر را به رسمیت نشناخته اند و حتی در جاهایی که قرارداد اداری هست، معمول و موجه است که مقامات دولتی قرارداد خصوصی یا تجاری منعقد نمایند. (عراقی و حبیب زاده، ۱۳۸۸، ص ۲)

قراردادهایی هستند که از حقوق خصوصی تبعیت می‌کنند و از انواع آن می توان قراردادهای تجاری و مدنی را نام برد که در جهت انجام رساندن امور دولتی و اداره اموال دولتی منعقد می‌شوند.

ادارات دولتی گاهی اعمالی را انجام می‌دهند که از هیچ برتری و امتیازی نسبت به اشخاص دیگر به عنوان دولت دارا نیستند این اعمال تابع حقوق خصوصی بوده و تصدی گری محسوب می شود، در نتیجه وقتی دولت و ادارات دولتی اعمال تصدی انجام می‌دهند قانون مدنی حکم فرما می‌گردد مگر در موارد ی که قانون استثناء کرده باشد مانند زمانی که قراردادهایی در مؤسسات عمومی صنعتی و تجاری منعقد می شود که تابع حقوق تجارت هستند.

در نتیجه هنگامی که اداره اعمال تصدی انجام می‌دهد برای اجرای این اعمال قراردادهای منعقد می کند، این قراردادها تابع حقوق خصوصی (مدنی) خواهد بود مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد، مثل مواردی که مؤسسات عمومی صنعتی و بازرگانی قراردادهای که منعقد می‌کنند تابع حقوق تجارت و اصول و احکام آن خواهد بود. همچنین در مواردی که ادارات طبق قراردادهای دو جانبه از وجود اشخاص حقیقی برای اشتغال در شغل مختلف استفاده می‌کنند و رابطه اداره استخدام کننده و این افراد تابع اصول و احکام قانون کار می‌باشد و اداره همان اختیاراتی را دارا است که قانون کار برای کارفرمایان خصوصی تعیین ‌کرده‌است.(رمضان پور، ۱۳۸۱ ، ص ۷)

این نکته را باید در نظر داشت که در قراردادهای تجاری دولت هرچند که حقوق خصوصی و قانون تجارت حکم فرماست اما نمی توان جلوی دخالت دولت را گرفت،اما شدت و ضعف دخالتهای دولت با توجه به سیاست‌های اقتصادی دولت در زمان‌های مختلف متفاوت است.( حبیب زاده، ۱۳۹۰، ص ۳۳)

قراردادهای خصوصی به طور کلی فقط به منظور اداره اموال دولت منعقد می‌شوند، در این نوع قراردادها از قوانین قانون مدنی و تجارت تبعیت می شود. این نوع قراردادها بیشتر در مؤسسات بازرگانی و صنعتی دولت مرسوم و متداول است، بازرگانان و اشخاص حقیقی و حقوقی در اجرای این نوع قرارداد ها مشمول قوانین ذکر شده هستند یعنی با اینکه این نوع قراردادهای خصوصی در دولت انجام می پذیرد و جنبه نیمه عمومی دارد اما قوانین حقوق خصوصی بر آن بار می شود.

در قراردادهای خصوصی دولت اصل بر تساوی اراده های دو طرف قرارداد است و اگر غیر از این باشد غیر متعارف و مخالف نظم عمومی محسوب خواهد شد، به عبارت دیگر یک قرارداد یک‌طرفه و تحمیلی محسوب می‌گردد که خلاف قانون و به نوعی از نظر ماهیتی یک معامله فضولی بوده و در نتیجه موجب عدم نفوذ و یا بطلان عقد می‌گردد.

قراردادهای مدنی مانند اینکه یک نهاد دولتی برای انجام خدمات نظافت و فضای سبز خود نیاز به تامین نیرو دارد و با اشخاص قرارداد می بندد یا نیاز به ابزار رایانه ای دارد و همچنین خدمات چاپ و تکثیر و اجاره جزو قراردادهای مدنی محسوب می‌گردد. در قراردادهای اجاره ای که یک طرف آن شخص حقوقی حقوق عمومی قراردارد، باز تابع حقوق خصوصی و روابط موجر و مستاجر است .

۱-۵- تفاوت قراردادهای دولتی از خصوصی

قراردادهای دولتی به دلیل برتری و قدرت خاصی که دارند از امتیازات خاصی نیز برخوردارند که این یکی از وجوه تمایز بین این نوع قراردادها با قراردادهای خصوصی است.

۱-۵-۱- تفاوت از لحاظ تشریفات

به طور معمول قراردادهای خصوصی مگر در مواردی که قانون استثناء نموده (ازدواج، وصیت، ثبت اسناد و املاک و غیره) به طور غیر تشریفاتی انجام می پذیرد، اما در خصوص قوانین دولتی و قراردادها و معاملات ناشی از آن وضع متفاوت است و آن ها از عقود تشریفاتی محسوب می‌گردند.(شهیدی، ۱۳۸۸، ص۱۳)

یکی از مهمترین تفاوت های بین عقود اداری و مدنی در این است که، تشریفات، در حقوق اداری، اصل شمرده می شود، درحالی که در حقوق مدنی تشریفات استثناء است و قانوناً لازم نیست که برای انجام معاملات خصوصی، چنین تشریفاتی رعایت گردد. اصل بودن تشریفات حقوقی در قراردادهای اداری ریشه در نظام بروکراسی دارد چه مطابق نظریه ماکس وبر^[۹] یکی از شش اصل بروکراسی ایده آل او، رعایت تشریفات و ثبت و ضبط است.(انصاری ، ۱۳۸۰، صص ۵۵ و ۵۶)

۱-۵-۲-تفاوت از لحاظ صلاحیت

در قراردادهای خصوصی و در قانون مدنی مهمترین اصل برای قبول بودن یک قرارداد داشتن اهلیت است و موارد آن نیز در قانون به طور کامل بیان شده یعنی هر کسی که اهلیت کافی (منظور آنچه در قانون مدنی آمده است) دارا باشد می‌تواند با هرکس که بخواهد هر نوع قرارداد را که خلاف شرع و قانون نباشد، منعقد نماید اما در خصوص قراردادهای دولتی وضع متفاوت است و داشتن اهلیت برای انعقاد یک قرارداد کافی نیست بلکه نیاز به عنصر دیگری به نام صلاحیت دارد.

منظور از صلاحیت، اقتدار و اختیاری است که قوانین و مقررات حاکم بر یک سازمان عمومی (شخص حقوق عمومی) به یک یا چند شخص حقیقی که مقام رسمی دارد ( وزیر، استاندار، مدیر عامل و غیره) اعطاء می‌کند تا بتواند به نام این سازمان و برای این سازمان، اعمال حقوقی را انجام دهد. انعقاد قرارداد یکی از مظاهر این اختیار می‌باشد. (انصاری ، ۱۳۸۰، ص ۵۶)

۱-۵-۳- تفاوت از جهت مرجع رسیدگی به اختلافات

به اختلافات حاصل از قراردادهای خصوصی در دادگاه های مدنی یا مراجع داوری یا دادگاه های تجارت رسیدگی می شود، در صورتی که برای رسیدگی به اختلافات ایجاد شده از قراردادهای اداری، دادگاه های اداری صلاحیت دارند. دیوان عدالت عداری مصداق دادگاه های اداری ایران است اما ظاهراًً تمایلی در اعلام صلاحیت خود نسبت به قراردادهای اداری ندارد. ضمناً طبق ماده ۳۹ آیین نامه معاملات دولتی مصوب ۱۵/ ۱۰/ ۱۳۴۹ در قراردادهایی که یک طرف آن دولت یا مؤسسه دولتی باشد گنجانیدن شرط ارجاع به داوری منع شده است.(انصاری، ۱۳۸۰،ص۵۷)

• • کنترل کوباسا با بهره گرفتن از منبع کنترل راتر به مفهوم کنترل دست یافت. افراد منبع کنترل را بر اساس تجارب و یادگیری مرتبط با تقویت می آموزند. ویژگی شخصیتی کنترل شامل تمایل شخص به احساس و اقدام به نحوی که گویی در رویارویی با شرایط و مقتضیات گوناگون زندگی صاحب نفوذ و تسلط است، می‌باشد تا درمانده و وامانده.

  

• • مبارزه جویی تعهد به عنوان سیستم اعتقادی است که تهدید ادراک شده ناشی از وقایع استرس زای زندگی را به حد اقل می رساند. یعنی این اعتقاد که در زندگی تغییر از ثبات عادی تر است و این که انتظار تغییر داشتن محرکی برای رشد است نه تهدیدی برای امنیت. افراد مبارزه جو تغییر را با آغوش باز می‌پذیرند و آن را نوعی چالش تلقی می‌کنند.

۲-۲-۳-۲ نظریه های سرسختی

۲-۲-۳-۲-۱ نظریه کوباسا ‌در مورد سرسختی

کوباسا (۲۰۰۹؛ به نقل از سواری، ۱۳۹۱) با بهره گرفتن از نظریه های وجودی در شخصیت، سرسختی را ترکیبی از باور ها د مورد خوشیتن و حعان تعریف می‌کند که سه مؤلفه تعهد ، کنترل و مبارزه جویی تشکیل شده است . شخصیتی که از تعهد بالایی برخوردار است به اهمیت ، ارزش و معنای این که چه کسی است و چه فعالیت هایی انجام می‌دهد، پی برده است و به همین مبنا قادر است ‌در مورد آنچه که انجام می‌دهد معنایی بیابد و کنجکاوی خود را برانگیزد . این اشخاص در بسیاری از جنبه‌های زندگیشان همچون شغل، خانواده و روابط بین فردی کاملاً آمیخته می‌شوند افرادی که در مؤلفه کنترل قوی هستند، رویداد زندگی را قابل پیش‌بینی کنترل می دانند و بر این باورند که قادرند با تلاش، آنچه را در اطرافشان رخ می‌دهند تحت تأثیر قرار دهند. چنین اشخاصی برای حل مشکلات، به مسئولیت خود بیش از اعمال و یا اشتباهات دیگران تأکید می‌کنند . مبارزه جویی نیز باور ‌به این امر است که تغییر ، نه ثبات و نه امنیت ، جنبه طبیعی زندگی است . اشخاصی که مبارزه جویی بالایی دارند ، موقعیت های مثبت و یا منفی را که به سازگاری مجدد نیاز دارند ، فرصتی برای یاد گیری رشد می دانند تا تهدیدی برای امنیت آسایش خویش . چنین باوری انعطاف پذیری شناختی ، قدرت تحمل رویداد ها و موقعیت های مبهم و نا احت کننده زندگی را به همراه دارد.

از دیدگاه کوباسا سرسخت کسی است که سه مشخصه عمومی دارد .

۱- اعتقاد ‌به این که قادر به کنترل یا تأثیر گذاری بروی حوادث است و استرس را قابل تغییر می‌داند .

۲- توانایی احساس عمیق در آمیختگی و یا تعهد نسبت به فعالیت های که فرد انجام می‌دهند .

۳- انتظار این که تغییر ، یک مبارزه هیجان انگیز برای رشد بیشتر است و آن را جنبه ای عدی از زندگی می‌داند (کوباسا، ۲۰۱۴).

کوباسا (۲۰۱۴) برای بررسی این تئوری سه فرضیه ارائه کرد و آن ها را در پژوهش خود مورد آزمایش قرار داد و این فرضیات به صورت زیر بوده اند .

فرضیه ۱- در میان اشخاصی که تحت شرایط پر استرس هستند، آنهایی که که دارای احساس کنترل بیشتری بر روی اتفاقات زندگی شان هستند، از سلامتی بیشتری نسبت به افراد که در مقابل نیرو های خاجی احساس ضعف می‌کنند ، برخوردارند .

فرضیه ۲- در میان اشخاصی که تحت شرایط پر استرس هستند آنهایی که به مسائل مختلف زندگی شان احسا تعهد می‌کنند سالمتر از افرادی هستند که دچار بیگانگی می‌شوند .

فرضیه ۳- در میان اشخاصی که تحت شرایط پر استرس هستند آن دسته که تغییر را یک مبارزه می دانند سالم تر از اشخاصی هستند که تغیر را یک تعهد در نظر می گیرند .

سرسختی چیزی فراتر از جمعی سه مؤلفه‌ تعهد ، کنترل و مبارزه جویی است. کوباسا، مادی و زولا^[۳۸](۲۰۱۴) اظهار می دارند که انعطاف پذیری روانشناختی افراد سرسخت، صرفاً از تأثیر انفرادی این سه مؤلفه‌ سرچشمه می‌گیرد بلکه ناشی از شیو مقابله ای اخاصی است که با ترکیب پویایی این سه مؤلفه‌ همخوان است .

از دید کوباسا و همکاران (۲۰۱۴) در واقع ، سرسختی ساختار واحدی است که یکپارچه سازی مؤلفه‌ هایش می پردازد ، به عبارت دیگر سرسختی تمایز های مؤلفه‌ هایش را از بین می‌برد و در آن ها یکی یکی همگونی ایجاد می‌کند و ویژگی شخصیتی سرسختی نگرش درونی خاصی را به وجود می آورد که شیوه رویارویی افراد با مسائل مختلف زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد ، همچنین سرسختی باعث می شود که فرد استرسرو ها را به صورتی واقع بینانه و با بلند نظری مورد توجه قرار می‌دهد. همچنین سرسختی زائیده دانشی است که بر مبنای آن شحض به منابع بیشتری برای پاسخ گویی به استرسور های دسترسی پیدا می‌کند. در نهایت سرسختی باعث پژوهش دیدی خوشبینانه نسبت به استرسور ها می شود. بعبارتی صفت مبارزه جویی فرد سرسخت را قادر می‌سازد تا حتی حوادث نا خوشایند را بر حسب امکانی برای یاد گیری نه برای ایمنی در نظر بگیرد و تمامی این جنبه ها باعث پیشگیری یا کوتاه شدن مدت پیامد های منفی حوادث استرس زا می شود . در واقع سرسختی سپری در مقابل برانگیختگی شدید فیزیولوژیکی در اثر حوادث استرس زا است که سیله و دیگر محققان معتقدند عامل آسیب پذیری در مقابل بیماری ها می‌باشد .

۲-۲-۳-۲-۲ نظریه براون ‌در مورد سرسختی

از دید براون (۲۰۰۹؛ به نقل از شری، ۲۰۱۲) ویژگی های سرسختی و روانشناسی عبارتند از :

۱- حس کنجکاوی قابل توجه

توانایی شناختی برای پرس و جو .

پرورش کنجکاوی و ارزش دادن به آن .

افزایش دانش و معلومات .

پرس و جوی عمیق .

رشد خلاقیت

۲- تمایل به داشتن تجارب معنی دار .

درک تجربه

ارزش دادن به تجربه .

توانایی باز شناسی الگوی گشتالت .

تونایی نظم دادن به اهداف .

آسوده بودن و آرامش داشتن .

جرقه ذهنی پرس و جو .

۳- اعتقاد به مؤثر بودن آنچه که مورد تصور ذهنی قرار گرفته است .

اعتقاد به مؤثر بودن رفتار ها .

تجارب گذشته بتواند موجب پرورش این اعتقاد شود که شخص تونایی تأثیر گذاری دارد .

تمایز گذاری .

سرسختی و اصرار .

اعتقاد زیاد به خود .

تحقق امور مورد انتظار

دانش و معلومات لازم برای انتخاب کردن .

قدرت اداره کردن

دانش کنترل شخصی .

۴- انتظار این که تغییر امری طبیعی است و هر محرک با اهمیت می‌تواند موجب رشد و پیشرفت گردد (براون، ۲۰۰۳؛ به نقل از شری، ۲۰۱۲).

تجارب قبلی از تغییر مؤثر و کارآمد .

موافق تغییر (میزان تغییر اندک تا شدید) .

توانای شناختی برای پذیرش تغییر مهارت های اجتماعی برای دستیابی به حمایت و کمک .

محرک جویی .

تحمل بالا برای تغییر .

جستجو گر تغییر .

خود شکوفایی .

۵- ابراز وجود ، نیرومندی و پر انرژی بودن .

داشتن رفتار ابراز وجود قبلی که با ادراک موقعیت همراه بوده باشد .

توانمندی فیزیکی

کنترل شخصی

خود شکوفایی .

سرسختی روانی .

۶- توانایی استقامت و مقاومت .

توانمندی .

تجارب گذشته مثبت همراه با سرسختی روانی .

توانمندی ذهنی (آمادگی) .

توانایی مقابله با استرس .

دستیابی به هدف